Een aantal journalisten stelt ons rond deze tijd de vraag, maar dan met betrekking tot de gehele sector, in het kader van het jaaroverzicht van hun krant. Naast vaststellen of de trend stijgend of dalend is, wil iedereen ook graag weten of een ongelukkige of heuglijke gebeurtenis tijdens het voorbije jaar een impact heeft gehad op de het geefgedrag van de bevolking, zo ja hetwelk.
Tot spijt van wie het benijdt, min of meer betrouwbare gegevens over de vrijgevigheid zijn in ons land slechts een jaar later beschikbaar. Op basis van beperkte objectieve gegevens en enkele extrapolaties van peilingen, worden pas nu, eind 2022, de voornaamste tendensen van de vrijgevigheid in 2021 zichtbaar.
Hugues d’Ydewalle. Foto: vef-aerf.be/
En naar goede gewoonte sedert vele jaren, publiceert Hugues d’Ydewalle van Fundraisers Forum, met medewerking van de VEF, haar barometer van de vrijgevigheid van 2021 (in het Frans).
Aanvullend op de analyses en commentaren van Fundraisers Forum, hierna enkele observaties.
Kijken we eerst nog even terug naar 2020, het jaar van de corona-epidemie en de eerste strenge lockdowns. Ondanks de ruim gedeelde vrees voor een gevoelige daling van de vrijgevigheid, mochten we nochtans een gemiddelde stijging (van ong. 15%) van de giften in 2020 vaststellen.
Daarvoor zagen we twee verklaringen: hoge bijdragen voor enkele campagnes in verband met opvang en verzorging van Covid-patiënten, overwegend via de Koning Boudewijnstichting, tijdens het eerste helft van het jaar; daarnaast het stimulerend effect van de verhoogde belastingaftrek van 60% voor giften, overwegend tijdens de laatste maanden van 2020.
Zie hierover de analyse van Erik Todts in december 2021: Belgen zeer vrijgevig in coronajaar 2020, hoger fiscaal voordeel werkte (nvdr).
Wat daarna zou komen, wist niemand te voorspellen. Welnu, in 2021 is het totaal aan giften voor het maatschappelijk belang in ons land is gemiddeld quasi stabiel gebleven tegenover 2020. Het gemiddelde verbergt allicht een aantal nuances binnen de sector.
De vrijgevige Belg heeft een ruime keuze om bonafide organisaties te steunen. De volledige lijst vind je hier: https://vef-aerf.be/members.
Zo daalde ‘uiteraard’ het volume aan giften bij de Koning Boudewijnstichting, in afwezigheid van nieuwe campagnes in relatie tot Covid en de ziekenhuizen, maar kwam het toch nog uit op het dubbele van 2019.
Anderzijds hebben de overstromingen tijdens de zomer van 2021 een grote golf van solidariteit op gang gebracht. Als we er rekening mee houden dat een heuse herneming van het sociaal leven en de activiteiten van de verenigingen, waaronder de fondsenwerving, pas op gang zijn gekomen vanaf de zomer, heeft de vrijgevigheid in 2021 goed stand gehouden.
Ondanks het feit dat het totaalbedrag aan giften niet betekenisvol is gestegen in 2021, gingen de gemiddelde totale eigen inkomsten in de sector gevoelig omhoog. De verklaring hiervoor komt van de inkomsten uit legaten1, die soms stegen met 50 tot 70% in 2021, vergeleken bij 2020.
De hoge oversterfte, vooral onder bejaarden ten gevolge van Covid, is een geloofwaardige verklaring, maar niet de enige. Over een periode van een vijftal jaren zien we immers de verhouding van legaten tegenover giften aan goede doelen stijgen van 20 à 30% naar 40 à 60%.
Op 15 jaar tijd is het totaalbedrag van wilsbeschikkingen voor het maatschappelijk belang… verviervoudigd, naar zo’n € 800 miljoen. Overlijdens zijn onvoorspelbaar, maar toch worden legaten voor goede doelen niet enkel een belangrijke maar ook een stabiele inkomstenbron.
Foto: @ETodts
Met deze randbemerking: zelfs als legaten doorheen heel de sector duidelijk aan belang winnen, zijn inkomsten uit legaten onevenwichtig gespreid. Een vrij beperkt aantal organisaties is begunstigde van de meeste en grootste erfenissen.
Wat het jaar 2022 zal betekenen voor de vrijgevigheid in ons land, is voorlopig nog een raadsel. De eerste echo’s uit de sector wijzen op een daling van de giften, maar we moeten dus wachten tot eind 2023 om dat te kunnen bevestigen of tegenspreken…
Dit artikel werd overgenomen van de Vereniging voor ethiek in de Fondsenwerving.
Lees ook:
Verhoogde belastingaftrek giften heeft wél meer impact dan verhoopt
‘Belastingvermindering van 60% voor giften ook in 2021’
Note:
1 Een legaat is een testament dat geld of goederen nalaat aan een persoon of organisatie voor de uitvoering van een specifiek doel. De erfgenaam beschikt dus niet vrij over de nieuw verworven eigendom. Voor de fondsenwerving zijn vooral legaten aan organisaties belangrijk. De betrokken organisatie kan darbij niet vrij beschikken over zijn legaat, maar moet de verworven gelden of goederen inzetten voor het maatschappelijk doel dat in het legaat werd vastgelegd.
