Foto: UNclimatechange, Flickr / CC BY-NC-SA 2.0

COP27: rijke landen bieden doek voor het bloeden, terwijl oorzaak klimaatontwrichting vrij spel krijgt

De VN-klimaattop COP27 in Sharm-el-Sheikh Egypte liep zondag 20 november op zijn einde. De bijna tweehonderd deelnemende landen kwamen afgelopen weekend tot een slotakkoord. De brede klimaatbeweging reageert, wij bundelden de reacties van de Klimaatcoalitie, waar ook 11.11.11 lid van is, Greenpeace, en Oxfam. ‘COP27 vergeet de oorzaak van de klimaatcrisis aan te pakken. De uitstap uit alle fossiele brandstoffen heeft de tekst niet gehaald.’

dinsdag 22 november 2022 19:27
Spread the love

 

De Klimaatcoalitie, Belgische coalitie die meer dan 90 organisaties verenigt rond het thema klimaatrechtvaardigheid, houdt zoals velen een gemengd gevoel over aan de conclusies van de COP27. “Een positief signaal aan de meest kwetsbare landen en een stap vooruit in de richting van klimaatrechtvaardigheid, maar geen antwoord op de klimaaturgentie.”

Met dat positieve signaal wordt de beslissing van de onderhandelende landen om een fonds op te richten ter ondersteuning van de slachtoffers van klimaatschade bedoeld. 11.11.11-directeur Els Hertogen noemt dit een historische stap in de strijd tegen klimaatonrecht. Dit loss and damage-fonds betreft en belangrijk signaal voor landen die aan de frontlinie staan van de klimaatcrisis, vindt 11.11.11. “Want zij die het minst verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis, worden het hardst getroffen. Voor deze landen is een klimaatschadefonds van groot belang”, benadrukt Hertogen.

De concrete details van dit fonds moeten nog worden vastgesteld, maar ook de Klimaatcoalitie noemt de oprichting van het fonds “een grote stap voorwaarts naar internationale solidariteit”.

Gabriela Bucher, directeur van Oxfam International benadrukt sterk dat de kwetsbare landen en gemeenschappen in de frontlinie van de klimaatcrisis al meer dan 30 jaar om financiering vragen om de verwoestende gevolgen van de klimaatverandering op te vangen.

“Gezien de urgentie ter plaatse moet het fonds zo snel mogelijk operationeel worden. Rijke landen die grotendeels verantwoordelijk zijn voor de opwarming van onze planeet moeten onmiddellijk aanzienlijke nieuwe en aanvullende middelen vrijmaken om klimaatgerelateerde schade in kwetsbare landen te betalen.

In Oost-Afrika lijden bijna 40 miljoen mensen honger als gevolg van het klimaat. Recente catastrofale overstromingen in Pakistan hebben meer dan 30 miljard dollar schade en economische verliezen veroorzaakt en 10 tot 12 procent van het landoppervlak onder water gezet, waardoor meer dan 33 miljoen mensen zijn getroffen. De lijst van extreme weersomstandigheden en rampen groeit, evenals de verwoestende gevolgen voor gemeenschappen.”

Ook Greenpeace vindt dat “we er nu voor moeten zorgen dat de landen en bedrijven die het meest verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis de grootste bijdrage leveren”, aldus Yeb Sano, hoofd van de internationale delegatie van Greenpeace op COP27.

En wat met de fossiele brandstoffen?

Bij deze stap vooruit moet wel een grote kanttekening geplaatst. Els Hertogen van 11.11.11 meent dat we enkel van een overwinning kunnen spreken als er vooruitgang wordt geboekt op alle fronten. Met die vooruitgang bedoelt ze de uitfasering van fossiele brandstoffen en klimaatfinanciering, want “daar schiet het akkoord tekort”.

Om de opwarming tot 1,5°C te beperken, is bijna geen vooruitgang geboekt, aldus 11.11.11. Ten opzichte van vorig jaar werden geen concrete en extra maatregelen genomen om de fossiele brandstoffen uit te faseren. “De klimaatcrisis woedt om ons heen. Zolang de opwarming niet beperkt wordt tot 1,5°C zal dat alleen maar verergeren”, benadrukt Hertogen.

“De kloof naar 1,5°C blijft schrijnend. Terwijl de klok blijft tikken, zorgde deze COP niet voor een nieuwe dynamiek. Urgente actie op grote schaal is noodzakelijk om verdere klimaatontwrichting te voorkomen”, zegt de vice-voorzitster van de Klimaatcoalitie Zanna Vanrenterghem.

“De wereld is op weg naar een catastrofale opwarming van 2,8°C”

Ook Oxfam International maakt zich ernstig zorgen over het uitblijven van een overeenstemming over een dringende uitfasering van alle fossiele brandstoffen. Gabriela Bucher: “De wereld is op weg naar een catastrofale opwarming van 2,8°C.”

“Rijke landen en veel middeninkomenslanden die ertoe in staat zijn hun verantwoordelijkheid en morele en wettelijke verplichtingen na te komen, zoals de VS en die in de EU, stappen niet snel genoeg af van fossiele brandstoffen om de opwarming onder de 1,5°C te houden, wat leidt tot meer verliezen, schade en lijden. De rijke landen verstrekken niet de nodige financiële middelen om kwetsbare landen te helpen de sprong naar hernieuwbare energie te maken”, aldus Bucher.

Greenpeace vindt het onwaarschijnlijk dat de oliestaten en een klein leger van 600 fossiele brandstoflobbyisten hebben verhinderd dat de slottekst het einde van fossiele brandstoffen inluidt, vervolgt Yeb Sano. “Als we niet snel afstappen van fossiele brandstoffen, zullen we de kritieke drempel van 1,5°C overschrijden en zal geen enkel bedrag hoog genoeg zijn om de kosten voor verlies en schade te compenseren. Zo eenvoudig is het. Als je badkuip overloopt, draai je de kraan dicht, je wacht niet rustig af om daarna een grotere dweil te gaan kopen.”

Klimaatadaptatie

Ook werd de jaarlijkse toezegging voor klimaatfinanciering van 100 miljard dollar om in te zetten op adaptatie, dat wil zeggen financiering voor de aanpassing van de leefomgeving aan risico’s door het klimaat, niet waargemaakt. En zijn we geen stap verder in de vraag naar verdubbeling van de adaptatiefinanciering voor klimaatgevoelige landen, zoals die op het Afrikaans continent.

“De belangrijkste eis van het Afrikaans continent om de financiering te verdubbelen tegen 2025 werd niet beantwoord”, aldus Zanna Vanrenterghem, vice-voorzitster van de Klimaatcoalitie.

“Rijke landen hebben op de COP27 met succes de tekst geblokkeerd die hen zou hebben verplicht eerdere tekorten te compenseren door meer klimaatfinanciering te voorzien de volgende jaren. Er zijn triljoenen aan klimaatfinanciering nodig voor aanpassing en mitigatie.

Gezien hun verantwoordelijkheid voor de klimaatcrisis hadden de rijke landen op zijn minst een duidelijk plan kunnen geven over hoe zij de 600 miljard dollar die zij tussen 2020 en 2025 hadden beloofd, kunnen realiseren”, voegt Bucher van Oxfam International hieraan toe.

Wel boekt het akkoord een kleine vooruitgang op vlak van adaptatie. “Met name de grotere prioriteit voor landbouw, de opname van agro-ecologie, kleinschalige landbouw en een systemische aanpak van de voedselketen wordt toegejuicht”, aldus Zanna Vanrenterghem.

Vlaanderen blokkeert klimaatambitie en solidariteit

Greenpeace bespreekt in zijn reactie op de COP ook de ambitie van Vlaanderen. “In België blijft het klimaatbeleid verlamd door Vlaanderen dat stokt op ambities en solidariteit.”

“Terwijl Europa de ambitie om de uitstoot te verminderen opschroeft, blokkeert Vlaanderen al jaren een akkoord hierover in België. Daarbovenop lag Vlaanderen tijdens deze klimaattop ook dwars over het fonds voor klimaatschade en verlies.”

“Door thuis te blijven van deze klimaattop, was het voor Zuhal Demir uiteraard makkelijk om de stemmen uit de meest kwetsbare landen te negeren. Zij vroegen hier een eerlijke en duurzame compensatie voor de schade die zij lijden door de klimaatcrisis, een crisis waar ze zelf niet de schuldigen van zijn. Deze Vlaamse regering zou zich kapot moeten schamen dat Vlaanderen zijn verantwoordelijkheid als rijke vervuiler niet opneemt en moeilijk doet over broodnodige wereldwijde solidariteit”, besluit Joeri Thijs van Greenpeace België.

Mensenrechten en klimaatrechtvaardigheid

De Klimaatcoalitie heeft tegenstrijdige gevoelens rond de resultaten van de COP wat betreft mensenrechten. “Deze COP erkent voor het eerst het recht op een gezonde leefomgeving, maar in vele andere dossiers overheerst teleurstelling, onder andere in koolstofmarkten en genderrechtvaardigheid.” Ook Oxfam is teleurgesteld over de besprekingen ter versterking van het genderactieplan, dat de kern vormde van de UNFCCC-processen voor genderresponsieve klimaatmaatregelen. Gender werd niet of nauwelijks genoemd in de besluiten van het klimaatoverleg.

“De finale tekst neemt wel kinderrechten expliciet op, waardoor hun eisen in de toekomst echt kunnen worden gehoord. Ook positief is de gedeelde ambitie om werk te maken van een rechtvaardige transitie. Al blijft de inhoud vaag rond medezeggenschap voor werknemers, respect voor arbeidsrechten en universele sociale bescherming”, betreurt de Klimaatcoalitie.

“Wereldleiders moeten politieke verschillen opzij schuiven”

Om af te sluiten een duidelijke boodschap van Oxfam: “Gemeenschappen aan de frontlinie van de klimaatcrisis dragen de zwaarste lasten van door het klimaat veroorzaakte rampen, naast meerdere crises zoals conflicten en economische schokken. Wereldleiders moeten politieke verschillen opzij schuiven en de behoeften van deze gemeenschappen op de eerste plaats zetten.”

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!