Aan het einde van zijn toespraak deed Joseph Borell de volgende oproep aan de jonge Europeanen: “Verzorg de tuin, wees goede tuiniers. Maar uw taak zal niet alleen zijn om te zorgen voor de tuin zelf, maar ook voor de jungle daarbuiten”. De “tuin” is natuurlijk de Europese Unie, de “jungle” zijn de landen van het Zuiden. De “jungle” symboliseert de wreedheid, de “tuin” de beschaving.

De beelden van de “tuin” en de “jungle” hebben al het koloniale geweld gelegitimeerd. Aangezien de inheemse volkeren niet in staat werden geacht hun “jungle” te ontwikkelen, was het de plicht van de kolonisator om er een “tuin” van te maken en daarvoor geweld te gebruiken. De pseudobeschavingsmissie van de kolonisatie werd in tijdschriften en kranten geïllustreerd met beelden van een “gedomesticeerde” jungle en prachtige tuinen van kolonisten.

Dezelfde beelden heersen vandaag in Palestina. De zionistische bezetter presenteert zich graag met beelden van geïrrigeerde woestijn of gedomesticeerde natuur in tegenstelling tot de pseudo-onontwikkelde natuur van voor de koloniale tijd. Ter herinnering: de voormalige Israëlische premier Ehud Barak beschreef Israël ook al als “een villa in de jungle”.

De koppeling van “tuin”- en “jungle”-beelden is fundamenteel racistisch. Het verklaart de aldus geïllustreerde situaties (“jungle” of “tuin”) niet door economische, politieke en militaire factoren maar door cultuur. Het is de cultuur van het Afrikaanse volk die volgens dit racistische discours verklaart waarom het continent een “jungle” is.

Evenzo is het de “cultuur” van de Europese volkeren die de transformatie van Europa in een “tuin” verklaart. Het idee van de superioriteit van de ene cultuur boven de andere wordt onvermijdelijk geassocieerd met dit soort beelden.

Gisteren leidde het idee van een hiërarchie van culturen tot het idee van een plicht tot kolonisatie om te beschaven. We vinden het vandaag terug in de woorden van Joseph Borell:

De rijkdom van sommige landen werd betaald door de dramatische verarming van andere landen.

“Het grote verschil tussen Europa en de rest van de wereld – nou ja, met de rest van de wereld, begrijpt u wat ik bedoel, toch? – is dat we sterke instellingen hebben. Het grote verschil tussen ontwikkelde en onontwikkelde landen is niet de economie, maar de instellingen”.

In dit soort redenering acht men het niet nodig de verbanden tussen de situatie in Europa en de situatie in de landen van het Zuiden ter discussie te stellen.

Vele studies tonen nochtans aan dat de ontwikkeling van sommige landen werd bepaald door de onderontwikkeling van andere landen, dat de rijkdom van sommige landen werd betaald door de dramatische verarming van andere landen, dat de stabiliteit van sommige landen verband hield met de factoren die instabiliteit in andere landen veroorzaakten.

Dit wordt samengevat door Joseph Massad, professor politieke geschiedenis aan de Columbia University, in zijn reactie op de hierboven geciteerde toespraak van de Europese chef van het buitenlands beleid. Hij wijst erop dat de “tuin” is aangelegd door de plundering van de rest van de wereld:

“Wat het meest verontrustende is aan Borrell’s toespraak is niet zijn onwetendheid over kolonialisme en neokolonialisme, waarvan hij zich duidelijk bewust is, maar het feit dat hij denkt dat deze alleen de “jungle” treffen en niet de “tuin”.

Het lijkt er niet op dat Europa’s koloniale en neokoloniale instellingen deze Europese “tuin” hebben aangelegd, dankzij de arbeid van immigranten uit de “rest van de wereld” en de rijkdom die is gestolen van de “rest van de wereld”. Volgens Josep Borrell en de laatste Europese witte supremacisten, is die “tuin” er gekomen dankzij het gefantaseerde vernuft van “de Europeanen zelf”.

Joseph Borell beperkte zich in zijn toespraak niet tot het herhalen van dit racistische en koloniale beeld van de “tuin” en de “jungle”. In zijn toespraak nam hij ook een ander koloniaal beeld op, dat van het gevaar van een “jungle” die de “tuin” dreigt binnen te dringen.

Nadat de volkeren van de genoemde “jungle” door plundering en uitbuiting zijn verarmd, worden zij voorgesteld als een “demografische bom” waartegen men zich moet beschermen door zo hoog mogelijke muren te bouwen: “De jungle heeft een sterke groei. De muur zal nooit hoog genoeg zijn om de tuin te beschermen.”

“De jungle heeft een sterke groei. De muur zal nooit hoog genoeg zijn om de tuin te beschermen.”

Borell sprak ook van een Europese superioriteit die haar rol van “vuurtoren” rechtvaardigt: “De wereld heeft Europa nodig. Uit mijn ervaring opgedaan tijdens mijn reizen over de hele wereld blijkt dat mensen naar ons kijken als een baken. Waarom komen zoveel mensen naar Europa? Zijn er stromen van illegale migranten naar Rusland? Niet veel. Nee, ze komen naar Europa, om goede redenen”.

Zoals we zien, blijft het loslaten van de koloniale ideologie en het daarmee samenhangende racisme een actuele strijd.

Dit is de vertaling door Frans De Maegd van het tweede deel van een videoboodschap in de reeks ‘De wereld van onderuit’ op Investig’action.

Om meer te weten:

Joseph Massad, «Le  jardin » européen de Joseph Borrell se construit en pillant la «  jungle », Middle East Eye.