Giorgia Meloni
Giorgia Meloni. Foto: Vox España, Wikimedia Commons / CC0 1.0
Analyse -

Extreemrechts aan de macht in Italië: hoe gevaarlijk is Giorgia Meloni? (update)

Na Hongarije krijgt ook Italië een extreemrechtse regering. Hoe is het zover kunnen komen, wat zijn de mogelijke gevolgen daarvan en wat kan ertegen gebeuren? Uitleg door Marc Vandepitte.

vrijdag 23 september 2022 15:57
Spread the love

 

Zwarte zondag in Italië

Italië krijgt de meest rechtse regering uit de naoorlogse geschiedenis. Een alliantie van het neofascistische Fratelli d’Italia (Broeders van Italië), het extreemrechtse Lega Nord en het ook al zeer rechtse Forza Italia van Berlusconi haalt mogelijk zelfs een absolute meerderheid in het parlement. Met 26 procent van de stemmen komt de Broeders van Italtië (FDI) als grootste partij uit de stembusslag. Haar leider, Giorgia Meloni zal de nieuwe premier van Italië worden.

De partij van Meloni komt voort uit de Italiaanse Sociale Beweging die een fascistische partij was. In het verleden prees zij Mussolini als een goed politicus: “Alles wat hij deed, deed hij voor Italië – en er zijn al vijftig jaar geen politici zoals hij geweest”.

Meloni: “Alles wat Mussolini deed, deed hij voor Italië – en er zijn al vijftig jaar geen politici zoals hij geweest”.

driekleurig vlamsymboolOm tactische en electorale redenen doet zij er vandaag wel alles aan om dat fascistisch verleden zo veel mogelijk uit te gommen. Maar tezelfdertijd blijft ze het driekleurige vlamsymbool van die fascistische partij behouden en spreekt ze erover als een bron van trots. Op haar bijeenkomsten komen ook steevast heel wat zwarthemden opdagen, die Italianen nog steeds associëren met fascistische militieleden.

Ondanks haar inspanningen om zich af te schilderen als een mainstream conservatieve partij, bulken haar redevoeringen van neofascistische opvattingen: gezinswaarden, ‘Italië eerst’, tegen immigratie, enz.

Ze gebruikt de ideeën van traditioneel katholiek conservatief rechts om een grote bevolkingsgroep aan te spreken. Ze gaat tekeer tegen massamigratie, buitenlandse criminelen, islamitisch radicalisme en de LGBT-lobby. Volgens haar wordt onze Westerse identiteit aangevallen en ze beschuldigt de EU van medeplichtigheid aan de etnische ‘vervanging’[1] van Europa.

Het zijn duidelijke signalen van een krachtige verschuiving in de Europese balans naar nationalistisch extreemrechts.

De verkiezingsoverwinning van Giorgia Meloni komt er een goede week na het succes van de Zweedse Democraten. Deze partij met neonazistische roots werd de op een na grootste van Zweden en heeft waarschijnlijk een stem in de volgende regering. In Frankrijk behaalde Marine Le Pen in april 41,5 procent bij de presidentsverkiezingen. Het zijn duidelijke signalen van een krachtige verschuiving in de Europese balans naar nationalistisch extreemrechts.

Redenen voor de opkomst van extreemrechts

Er zijn drie grote redenen waarom extreemrechts het zo goed doet in Italië. De eerste reden is dat de traditionele partijen, inclusief de sociaaldemocraten, de gewone mensen in de steek hebben gelaten. Italië is het enige Europese land waar de lonen sinds 1990 zijn gedaald.

9,1 miljoen Italianen, dat is 31 procent van de actieve bevolking, hebben een onzekere baan of werken tegen een heel laag salaris. Nog eens 2,4 miljoen Italianen zit zonder werk. Vandaag leven 5,6 miljoen Italianen in absolute armoede, dat is een goede 9 procent van de bevolking. Bij jongeren onder de achttien jaar loopt dat zelfs op tot 14 procent.

9,1 miljoen Italianen, dat is 31 procent van de actieve bevolking, hebben een onzekere baan of werken tegen een heel laag salaris.

Daardoor heeft het vertrouwen in de politiek een dieptepunt bereikt. Nog slechts 34 procent heeft vertrouwen in het parlement en de politieke partijen moeten het stellen met een schamele 27 procent. Extreemrechts weet heel goed garen te spinnen van al die miserie en onvrede met de politieke klasse.

Een tweede reden heeft te maken met de oorlog in Oekraïne. Italië heeft traditioneel sterke banden met Rusland, maar toen de oorlog uitbrak koos de technocratische premier Draghi resoluut voor het Westers kamp en tegen Moskou. De offers die hij van de Italianen vroeg zag hij als een grimmige keuze: “Wilt u vrede of airconditioning?”

Ondertussen gingen de energieprijzen door het dak en loopt de inflatie op tot 8 à 9 procent. Industriegroepen waarschuwen voor grootschalige bedrijfssluitingen en ontslagen als de regering niet drastisch ingrijpt.

Matteo Salvini, kopman van de Lega Nord, wist dit thema handig te bespelen in de aanloop naar de verkiezingen:

“Europa heeft ervoor gekozen [Rusland] sancties op te leggen. Dat is prima, maar de prijs van de sancties mag niet worden betaald door Italiaanse gezinnen en bedrijven. De maatregelen die Europa heeft opgelegd brengen degenen die de oorlog hebben ontketend – Poetin, de ministers, de oligarchen en de generaals – niet op hun knieën. Wie betaalt de sancties? Jullie.”

In zowat alle regeringen die Berlusconi leidde namen extreemrechtse partijen deel.

Een derde reden is de normalisering van extreemrechts sinds de jaren negentig. Grote gangmaker daarvan was Silvio Berlusconi, de topman van Forza Italia. In zowat alle regeringen die hij leidde in de periode 1994 tot 2011 namen extreemrechtse partijen deel. Een voormalige minister van Forza Italia bracht de fascistische Romeinse groet uit in het parlement.

In 2008 werd Giorgia Meloni minister van jeugd in het kabinet van Berlusconi. Zij was toen lid van de extreemrechts Nationale Alliantie, opvolger van de fascistische Italiaanse Sociale Beweging. Zij was daarmee de jongste Italiaanse minister ooit.

Vermits Berlusconi een groot deel van de Italiaanse media controleerde, waaronder drie televisiezenders, is het ook niet verwonderlijk dat extreemrechts in de mainstream media een flaterende behandeling kreeg.

Wat mogen we verwachten?

Zoals het Vlaams Belang bij ons probeert Meloni een sociaal imago op te hangen. Maar dat is pure schijn om zoveel mogelijk stemmen te halen bij de arbeidende bevolking. Haar sociaaleconomisch programma gelijkt sterk op dat van Viktor Orbán, de extreemrechtse premier van Hongarije, die ze bewondert. Het sociaaleconomisch beleid van Orbán is heel vriendelijk voor het bedrijfsleven en heeft een sterke nationalistische inslag.

Meloni probeert een sociaal imago op te hangen. Maar dat is pure schijn om zoveel mogelijk stemmen te halen bij de arbeidende bevolking.

Meloni is pro-NAVO en haar eerdere anti-Europese standpunten heeft ze ondertussen sterk afgezwakt. Bovendien heeft Italië weinig speelruimte om op sociaaleconomisch vlak een eigen koers te varen. Italië is afhankelijk van een EU-pakket van 200 miljard euro om hen er weer bovenop te helpen en het land zit ook met een buitenlandse schuldenberg van bijna 3.000 miljard euro.

Toch mogen stevige spanningen met Brussel verwacht worden op het vlak van democratische rechten. Meloni heeft in dat verband gezegd dat de nationale wetgeving van landen voorrang moet hebben op de EU-wetgeving. Te vrezen valt dat net zoals in Polen en Hongarije de rechtstaat zal ondermijnd worden, de persoonlijke vrijheden zullen worden ingeperkt en de ruimte voor de democratie zal afnemen.

De vakbonden beseffen heel goed dat extreemrechts niet in het kieshokje zal verslagen worden.

De werkende bevolking en de vakbonden in Italië staan ook voor een moeilijke periode. Extreemrechts heeft het niet zo voor vakbonden. Vorig jaar vielen extreemrechtse aanhangers van Forza Nuova, een neofascistische beweging, de hoofdzetel van de grootste vakbond van Italië (CGIL) binnen en brachten er vernielingen aan. Dergelijke groepen zullen zich gesterkt weten door de verkiezingsoverwinning van Meloni & co.

De vakbonden beseffen heel goed dat extreemrechts niet in het kieshokje zal verslagen worden, maar dat dit op straat in op de werkvloer zal moeten gebeuren. Daarom zijn ze volop aan het mobiliseren voor acties in het najaar. Ondanks of juist door de hoge gasprijzen wordt het wellicht een hete herfst.

 

Note:

[1] De term ‘vervanging’ is afkomstig van het boek Le Grand Remplacement (De Grote Vervanging) van Renaud Camus (2011). Volgens deze extreemrechtse en racistische complottheorie zou er een bewuste “omvolking” in gang gezet zijn waarbij de Franse en bij uitbreiding Europese bevolking vervangen worden door Afrikanen en andere minderwaardig geachte mensen. In deze samenzwering om de westerse beschaving te kelderen spelen de minderwaardig geachte inwijkelingen onder één hoedje met wat de “elites” genoemd worden: media, intellectuelen en politici.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!