Martin Willems (ACV United Freelancers): “Eerlijk gezegd, wat we lezen verbaast ons niet. We zijn al jaren gewoon dat de verschillende platformen, zoals Uber en Deliveroo, zeer arrogant zijn en sterk inzetten op lobbywerk, zowel bij politici als bij de werkgeversorganisaties. Als vakbond zetelen we in de Nationale Arbeidsraad, waar we in gesprek gaan met organisaties zoals het Belgisch Verbond van Ondernemingen (VBO). Zij zijn helemaal de spreekbuis van de platformen geworden.”

De discussies gaan over de vraag of platformwerkers zoals chauffeurs en fietskoeriers werknemers of zelfstandigen zijn.

“Ja, en of die platformen daarmee dan werkgevers, opdrachtgevers of nog wat anders zijn. De platformen zeggen dat ze enkel een app aanbieden die zelfstandige werkers koppelt aan klanten. Wij zijn het daar niet mee eens. Voor ons zijn de platformen werkgevers en de werkers werknemers, tot het tegendeel bewezen is.”

Vermoeden van loondienst

Wat zijn de argumenten van de platformen om te zeggen dat ze geen werkgever zouden zijn?

“Ze zeggen dat de platformwerkers geen werknemers zijn omdat ze geen vast uurrooster krijgen, omdat ze opdrachten kunnen weigeren, omdat ze hun werk zelf mogen organiseren. Onzin natuurlijk, er zijn genoeg werknemers in allerlei sectoren die variabele uurroosters hebben, of deeltijds werken.

Een platformwerker organiseert zijn tijd alleen maar als hij niet aan het werken is. Kijk naar hoe die apps in elkaar steken, bijvoorbeeld Deliveroo: je logt in, je wacht, onbetaald, tot het platform je een opdracht stuurt, en vervolgens hang je voor elke stap vast aan de app. Je geeft in wanneer je bij het restaurant wacht, wanneer je vertrekt, wanneer je de maaltijd bezorgt … Je wordt minstens even hard gecontroleerd als in een gewone job als arbeider of bediende. En die controle maakt dat je werknemer bent. Bovendien ligt de prijs vast. Een zelfstandige kan toch zijn eigen prijs bepalen, neen?”

“Een zelfstandige kan toch zijn eigen prijs bepalen, neen?”

“Op Europees niveau ligt nu een richtlijn voor die de situatie van de platformwerkers moet regelen. Uiteraard zie je daar ook de lobbymachine aan het werk die we uit de Uber Files kennen. De platformen doen er alles aan om van die richtlijn een lege doos te maken.”

“In de Europese richtlijn wordt het vermoeden van loondienst ingevoerd. De bedoeling is dat het dan aan de platformen is om aan te tonen dat de platformwerkers geen werknemers zijn. Je kan je indenken dat er platforms zouden zijn die enkel een zelfstandige aan een klant koppelen, en zich verder nergens mee moeien. Dan kan het platform vragen het vermoeden te weerleggen. Maar dan hebben we het niet over Uber of Deliveroo zoals ze vandaag werken.”

In België heb je ook een peer-to-peerstatuut voor platformwerkers, waarbij ze zeer weinig belastingen betalen op hun werk voor een platform. Wat vind je daarvan?

“Daar zijn we met ACV United Freelancers helemaal tegen. Met dat ‘statuut’ ben je noch werknemer, noch zelfstandig. Je hebt dus geen recht op de sociale zekerheid van de werknemers, noch op die van de zelfstandigen. Je hebt dan geen sociale rechten, bouwt geen rechten voor pensioen op, kan geen werkloosheidsuitkering krijgen, geen kinderbijslag, geen gewone ziekteverzekering. Natuurlijk leggen de platformen dat helemaal niet uit aan de werkers. De gevolgen kunnen rampzalig zijn. Het is in feite geen werkstatuut, maar een ‘uitzondering’, oorspronkelijk bedoeld voor bijklus tussen buren, en die nu op grote schaal onrechtmatig door platformen gebruikt is.”

Image by postcardtrip from Pixabay

Wat voor mensen zoeken werk in de platformeconomie?

“Je hebt een deel bijverdieners, mensen die een tweede job hebben omdat ze in het werk dat ze willen doen enkel deeltijds werk gevonden hebben bijvoorbeeld. Of oudere mensen die van een klein pensioen niet rondkomen. Daarnaast zijn er ook veel mensen voor wie een job in de platformeconomie de enige bron van inkomsten is. Bij de maaltijdbezorgers zie je veel mensen die geen andere keuze hebben. Het gaat bijvoorbeeld om mensen van buitenlandse oorsprong, die in andere delen van de arbeidsmarkt discriminatie ervaren.”

Een werker is een werker

Ik kende ACV United Freelancers eigenlijk niet. Wat voor dienst zijn jullie?

“We zijn in 2019 begonnen, omdat we merkten dat veel leden van ACV naast hun vaste baan ook nog werk als zelfstandige deden, maar wij zijn er ook voor freelancers in hoofdberoep. United Freelancers is er voor iedereen die werkt zonder arbeidsovereenkomst: zelfstandigen zonder personeel, mensen die via een constructie als Amplo of Smart werken, en dus ook platformwerkers, al zijn die zeker niet de grootste groep. We hebben leden in alle sectoren : zorg, para-medisch, bouw, horeca, coaching, onderwijs, vervoer en logistiek, pers & media, artistiek & evenementen …”

“Als iemand een probleem heeft luisteren we. Soms is het een individuele zaak, dan adviseren en helpen we. Maar vaak gaat het over problemen die meerdere mensen treffen. Dan brengen we hen samen en komen we in actie, zoals dat hoort bij een vakbond.”

Komen jullie als organisatie voor zelfstandigen niet op het terrein van Unizo? Willen jullie daar een concurrent voor zijn?

“Zij zeggen dat wij dat zijn, maar wij vinden van niet. Unizo is er voor zelfstandigen en KMO’s. Wij vinden dat zij sterk de kaart trekken van de kleine bedrijven. Kijk maar naar het sociaal overleg, Unizo zit mee aan tafel als werkgeversorganisatie.

Heb je als opdrachtnemer een probleem met je opdrachtgever dan zal Unizo nooit tussenkomen, omdat je opdrachtgever vermoedelijk ook een lid van UNIZO, of van een andere werkgeversorganisatie is. Wij zijn er voor wie zelfstandig werkt, maar geen personeel in dienst heeft. Een werker is een werker, of die nu arbeider, bediende of zelfstandige is. En alle werkers hebben recht op een vakbond die hen verdedigt.”