Filmrecensie -

‘King Richard’ serveert “Waar een Wil(l) is, is een Weg”

Het ondertussen legendarische slagincident tijdens de Oscaruitreiking leverde acteur en komiek Will Smith een tien jaar durende Academy ban op en overschaduwde zowel zijn Oscarbekroning als de impact van ‘King Richard’. Met wat afstand kunnen we nu beter kijken naar de punten die deze biografische sportfilm van Reinaldo Marcus Green scoort en de pogingen die in het net stranden.

dinsdag 21 juni 2022 13:23
Spread the love

 

King Richard is een film over familie,” zegt hoofdacteur en Oscarwinnaar Will Smith in een making-of-documentaire op Blu-ray, “het is een film over vertrouwen. Het is een film over liefde en succes. Het is niet zomaar een film over tennis.” Brave promopraat, een onschuldige opstapeling van algemeenheden zou je denken. Maar de quote wijst ook op een olifant in de kamer: het feit dat jonge, zwarte tennissterren geen evidentie waren in het witte, burgerlijke tenniswereldje. Een gegeven dat het verhaal van Venus en Serena Williams, en deze biopic, juist zo interessant maakt.

King Richard van Reinaldo Marcos Green

Recht uit Compton

Venus en Serena Williams groeiden op in Compton, Californië (net als de rapgroep NWA die met Straight outta Compton een sterke biopic kreeg) en leken niet voorbestemd om die kansarme wijk in te ruilen voor de glamourbubbel van het tenniscircuit.

Maar vader Richard Williams, die de mean streets trotseert met een krap tennisshortje, zag het anders. Hij toeterde rond dat hij ‘een plan’ had met zijn getalenteerde tennisdochters (“reeds voor hun geboorte”) en dat ‘de top’ een certitude was. Veel steun en sympathie leverde dat hem niet op, zeker omdat hij niet naliet controversiële uitspraken over de tenniswereld te doen en een monumentale eigendunk te etaleren.

Dat deze biopic niet Venus and Serena als titel heeft maar King Richard is enigszins begrijpelijk. Deze insteek maakt het mogelijk het omstreden karakter van de tennisvader en zijn effectieve bijdrage als coach en mentor aan de succesvolle carrière van de zussen te belichten. “Er was een moment dat de inspiratie was voor de film,” aldus producent Tim White, “wanneer hij opstond in het publiek toen ze tegen elkaar speelden en een bord omhoog hield waarop stond ‘Ik zei het toch’. Dat is me altijd bijgebleven. Het was gewoon een man met een droom waar iedereen altijd aan had getwijfeld.”

King Richard van Reinaldo Marcos Green

De Amerikaanse droom

Dat ‘man met een droom’-aspect is evenwel veelzeggend. “Het had ook Queen Oracene kunnen zijn”, stelt Aunjanue Ellis, die als moeder Brandy een van de strafste scènes van King Richard draagt (waarin ze het narcisme van haar echtgenoot doorprikt: “Unlike you, I don’t need the world to tell me I’m great”), maar haar inbreng amper belicht ziet.

Als vrouwenverhaal is King Richard een gemiste kans. Ook al zegt Richard “The most strongest, the most powerful, the most dangerous creature on this whole earth is a woman who knows how to think. Ain’t nothing she can’t do.” Het standpunt van Venus, Serena en Brandy ‘Oracene’ komt immers amper aan bod. Terwijl drie andere zussen enkel als decorstukken fungeren. De koppigheid en eigenzinnigheid van Richard overschaduwen alles.

Het imago van de tennisvader als bizarre larger-than-life-figuur wordt nooit doorprikt en zelfs eerder versterkt door de wat karikaturale vertolking van Will Smith. Compleet met de gekende grijns en het karakteristieke loopje van Williams senior. En een imitatie van diens accent.

King Richard van Reinaldo Marcos Green

Uitgekiend plan

Zach Baylins scenario maakt ‘het document’ (het uitgewerkte plan van Williams senior) zowat de MacGuffin van King Richard, maar dichter dan wat extreme trainingssessies, morele lessen tijdens ritten met het Volkswagenbusje van de familie (met telkens vijf zussen en vader terwijl moeder werkt) en familiale etentjes, komen we niet bij de inhoud van het plan en de missie (“Venus and Serena gon’ shake up this world”). Van protest en rebellie bij de vijf dochters is er ook al geen sprake. “Yes, Daddy!” klinkt het keer op keer. En “papa werd weer in elkaar geslagen.”

Richard Williams blijft daardoor wat in het ‘niet-perfecte-ouder’-cliché steken. Iemand die botst met iedereen (trainers, pers, tennisbobo’s, sponsors), en eerst zijn dochters te veel pusht om ze dan weer te lang te willen beschermen (weghouden van competities).

Maar van een donkere kant is er absoluut geen sprake. De betrokkenheid van de familie Williams bij dit project en het verlangen van de filmmakers om genietbaar entertainment te maken leiden ongetwijfeld tot het weren van ambiguïteit en zelfkritiek. King Richard is daardoor een aangenamer kijkstuk dan een sombere biopic als All that jazz, waarin Bob Fosse een vernietigend zelfportret schetste. Maar dat was sowieso een uitzonderlijke aanpak en film.

King Richard van Reinaldo Marcos Green

Vader-verhaal

Regisseur Reinaldo Marcus Green (een filmmaker die bekendheid verwierf met tv-reeksen zoals Top Boy en momenteel werkt aan een biopic over Bob Marley) herkende de vaderfiguur uit eigen ervaring maar weigert een oordeel te vellen. Ongetwijfeld omdat de familie hem op de vingers keek, schermt hij vooral met ‘authenticiteit’ en ‘waarheidsgetrouwheid’ (al signaleerden kenners detailfoutjes en verwarring rond de naam en ranking van Arantxa Sánchez). Dat levert helaas saaie actiescènes op (de passie en de energie ontbreken in het spel van Venus en Serena) en een onkritische kijk op het Williams succesverhaal.

“Het verhaal van Richard en de familie is heel verwant aan de Amerikaanse Droom”, oreert Will Smith, en naar goede Hollywoodtraditie staat er een gelijkheidsteken tussen ‘succes’ en ‘geldwinst’ (publiciteitsborden geven aan dat banken belangrijke tornooisponsors zijn).

King Richard propageert de ‘waar een wil(l) is, is een weg’-mythe. De carrière van de recordwinnaars is ook de triomf van een sport en samenleving. Ook al staan inclusie, diversiteit en kansengelijkheid niet meteen op de agenda. En blijft de kloof tussen het beton van Compton en het gras van Wimbledon groot.

King Richard van Reinaldo Marcos Green

Geschiedenis schrijven

De Williams-zussen schreven tennisgeschiedenis, maar op het benadrukken van hun indrukwekkend palmares -op de eindgeneriek na- gaat King Richard weinig in op dit historisch aspect. Bovendien komen zowel de pioniersrol van de legendarische Althea Gibson als het feit dat het tenniscircuit lange tijd gesloten bleef voor Afro-Amerikaanse spelers niet aan bod. Terwijl we evenmin vernemen waarom Richard Williams net deze gesloten wereld uitkoos in zijn ambitie om nieuwe zwarte supersterren (“brother, I got the next two Michael Jordans”) te creëren.

Jammer want op een terloopse manier belicht Reinaldo Marcus Green wél het racisme waar de zussen het slachtoffer van werden in het door oude witte mannen geregeerde tenniswereldje. Tegelijk toont de cineast op de achtergrond racistisch politiegeweld (de Rodney King-video uit 1991 wordt bekeken door het gezin) en wordt duidelijk hoe fragiel het bestaan is in kansarme, zwarte buurten. In een sterke scène zien we hoe enkel toeval (en timing) belette dat Richard in de criminaliteit belandde en de droom veranderde in een nachtmerrie.

King Richard van Reinaldo Marcos Green

Plezier of inzicht

Dat ‘gered door een drive-by shooting’-moment wijst op een meer complexe en ambigue onderstroom, maar helaas kozen de makers niet voor een film die wringt maar voor een die charmeert. De humor staat garant voor een genietbaar kijkstuk maar King Richard is geen biografisch drama dat inzicht verschaft in de economische logica van een topsport, de invloed van machismo in de tenniswereld, de impact van de tijdsgeest, het racisme van een samenleving of de contradicties van iconische figuren.

King Richard van Reinaldo Marcos Green

KING RICHARD van Reinaldo Marcus Green. USA, 2021, 144’. Met Will Smith, Aunganue Ellis, Saniyya Sidney, Demi Singleton, Tony Goldwin, Jon Benthal. Scenario Zach Baylin. Productie Tim & Trevor White, Will Smith. Muziek Kris Bowers. Montage Pamela Martin. Fotografie Robert Elswit. Art Direction Christopher Brown & Wes Hotmann. Extra’s dvd documentaires, verwijderde scènes. Distributie Warner.

Te bekijken op dvd of via streaming: YouTube & Google Play Films.

King Richard van Reinaldo Marcos Green

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!