NAVO-bijeenkomst in Brussel, 2010 (foto: U.S. Air Force/Sgt. Jerry Morrison)

Waarom uitbreiding van NAVO met Finland en Zweden geen goed idee is

Na de inval van Rusland gaan er in Finland en Zweden stemmen op om toe te treden tot de NAVO. Begrijpelijk, maar geen goed idee. Veiligheidsexpert Anne-Marie Slaughter legt uit dat dit de al bestaande grote verdeeldheid in Europa alleen maar zal doen toenemen en niet tot duurzame vrede kan leiden. Volgens haar is een moediger en gedurfder denken nodig.

dinsdag 10 mei 2022 22:15
Spread the love

 

“In elke oorlog wordt iedereen die voorzichtig is, die naar de argumenten van beide partijen luistert alvorens een standpunt te vormen, of die officiële informatie in twijfel trekt, onmiddellijk beschouwd als medeplichtig aan de vijand”, aldus historica Anne Morelli.

Daar doet DeWereldMorgen niet aan mee. Wij veroordelen heel sterk de militaire invasie van Rusland in Oekraïne en alle oorlogsmisdaden die gepleegd worden. Het is een criminele agressie die ingaat tegen het internationaal recht. Maar wij hoeden ons voor zwart-wit versies. De geopolitieke situatie is buitengewoon complex. Wij willen aspecten naar voor brengen die in de mainstream media worden verzwegen of onderbelicht, om alzo het debat meer genuanceerd te kunnen voeren. Geloof niets zomaar, ook onszelf niet. Blijf kritisch denken (n.v.d.r.).

Diep ademhalen

Van oudsher stellen Zweden en Finland zich neutraal op in geopolitieke kwesties en daarom zijn ze geen lid van de NAVO. Daar zijn goede, historische redenen voor. Maar na de brutale inval van Rusland in Oekraïne gaan er in die landen stemmen op om die neutraliteit te laten varen.

Dat is meer dan begrijpelijk. Beide landen liggen vlakbij Rusland en bij een eventuele agressie is er geen verplichting van het bondgenootschap om hen militair bij te staan.

Op lange termijn is die toetreding onverstandig omdat het de grote verdeeldheid in Europa van vorige eeuw nog zal verdiepen.

Toch – zo oordeelt Anne-Marie Slaughter in een opmerkelijke opinie in Financial Times – is de uitbreiding van de NAVO tot die twee landen geen goed idee. Die uitbreiding lijkt gezien de huidige situatie misschien een logische stap, maar dit zal leiden tot “de herverdeling van Europa op een manier die de vrede op lange termijn nog meer zal bedreigen”.

Volgens haar moeten “alle betrokken partijen diep ademhalen en rustig aan doen.” Vooreerst is de dreiging van een eventuele Russische inval in die landen gering. Daarom is een toetreding van die Scandinavische landen op korte termijn niet nodig. Op lange termijn is die toetreding zelfs onverstandig omdat het de grote verdeeldheid in Europa van vorige eeuw nog zal verdiepen.

De verdeelheid ovestijgen

Tijdens de Koude Oorlog was de tweedeling tussen Oost- en West-Europa “eerder ideologisch dan geografisch”. Het was de lijn, met latere aanpassingen, tussen de gebieden die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog respectievelijk door Sovjettroepen en door de andere geallieerden werd gecontroleerd. Het was een opdeling tussen communisme en kapitalisme.

“Alle betrokken partijen moeten diep ademhalen en rustig aan doen.”

Sinds 1989 is die lijn “in de eerste plaats een militaire scheidslijn geworden tussen de NAVO en Rusland, en in de tweede plaats een economische scheidslijn tussen Moskou en de EU”. Het oppoken van zo’n militaire en economische polarisatie kan onmogelijk voor een duurzame vrede zorgen in Europa.

Vandaag proberen Rusland helemaal in de hoek te duwen heeft nog minder zin en is zelfs gevaarlijk. “Rusland door sancties in Noord-Korea veranderen zal het land alleen maar dichter bij China brengen. Bovendien betekent een zwak en vernederd Rusland alleen maar een permanente stoorzender in de Europese en de wereldpolitiek.”

Moediger en gedurfder denken nodig

Volgens Anne-Marie Slaughter hebben we een “moediger en gedurfder denken nodig” om vrede en welvaart te bereiken in de 21ste eeuw. “De echte vraag hier moet zijn hoe we het beste resultaat voor heel Europa kunnen bereiken.”

Voor haar bestaat maar één manier om uit de huidige impasse te geraken: er moeten instellingen gecreëerd worden op zowel militair als economisch vlak waar alle Europese landen zich uiteindelijk bij kunnen aansluiten en waarin ze kunnen gedijen.

Er moeten instellingen gecreëerd worden op zowel militair als economisch vlak waar alle Europese landen zich bij kunnen aansluiten.

Alle Europese landen, dat betekent ook die van Oost-Europa, inclusief Rusland. Het klopt dat de Russische natie zowel tot Europa als tot Azië behoort. Maar ze stipt aan dat 80 procent van haar bevolking en bijna alle grote steden ten westen liggen van de Oeral, de historische en geografische scheidingslijn tussen Europa en Azië.

Slaughter doet enkele concrete voorstellen om uit de huidige impasse te geraken. Vooreerst moeten de leiders van het Westers kamp duidelijk maken dat Oekraïne in ruil voor militaire en economische steun “bereid moet zijn te onderhandelen over zijn eigen veiligheidsgaranties, taalrechten voor Russischtalige Oekraïners en een toekomstige Europese veiligheidsarchitectuur”.

Met de Finnen en de Zweden moet een overeenkomst komen dat ze zullen verdedigd worden in geval van een militaire aanval. Tenslotte moeten Rusland en de andere Oost-Europese staten in een economische en veiligheidsstructuur van Europa geïntegreerd worden. Zonder dat laatste zal “Europa nooit echt duurzaam vrede kennen”.

Je kan erover discussiëren of dit mogelijk is met Poetin aan het bewind, Slaughter gelooft alvast van niet. Van de andere kent denkt ze ook niet dat Poetin aan de onderhandelingstafel zal komen “om alleen maar een nederlaag te bekrachtigen”.

Het alternatief is een mogelijk lange periode van spanning en oorlogsdreiging op het Europese continent, of nog erger, het begin van derde wereldoorlog.

Slaughter vindt in elk geval dat zo’n nieuwe veiligheidsinfrastructuur – gebaseerd op eenheid en niet op verdeeldheid – de enige mogelijkheid is voor duurzame vrede in Europa.

Voor het alternatief van zo’n veiligheidsstructuur hoef je niet veel verbeelding te hebben: een mogelijk lange periode van spanning en oorlogsdreiging op het Europese continent, of nog erger, het begin van derde wereldoorlog. We kunnen het met haar alleen maar eens zijn dat een moediger en gedurfder denken nodig is dan wat nu het geval is.

 

Anne-Marie Slaughter is hoofd van de New America denktank en een redacteur van Financial Times.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!