Eric Cyuzuzo. Foto: Malkia Mutiri
Interview - and

Eric Cyuzuzo: “Black History Month Belgium gaat over de kracht van samenkomen binnen onze gemeenschappen”

Black History Month Belgium viert de hele maand maart de veelzijdigheid, veerkracht en schoonheid van de Zwarte gemeenschappen in België. Met evenementen voor en door de verschillende communities. DeWereldMorgen sprak met Eric Cyuzuzo, partner- en programmaverantwoordelijke voor Black History Month Belgium, over het thema van dit jaar: 'the power of assembly’ (‘de kracht van samenkomst'). Een gesprek over de betekenis en het belang van Black History Month Belgium.

maandag 21 maart 2022 12:22
Spread the love

 

Dit gesprek vond plaats op 4 maart 2022. Black History Month Belgium wordt in de tekst meerdere keren afgekort als ‘BHM Belgium’.

 

Wat doe je binnen de organisatie van Black History Month Belgium? 

Eric Cyuzuzo: “Ik ben verantwoordelijk voor de partners in Brussel. Samen met het team hebben we de thema’s en inhoud van de Black History Month Belgium-evenementen van deze vijfde editie in 2022 vastgelegd. We zijn twee dagen geleden gestart in Ancienne Belgique en organiseerden gisteren al een geweldige avond over ecofeminisme en dekoloniale ecologie in de Beursschouwburg. En we blijven gaan. 

Onze teams in de verschillende Belgische steden zijn ontstaan in verschillende fases. Het Brusselse hoofdstuk van BHM Belgium is er gekomen in 2020. De eerste edities in 2018 en 2019 in Antwerpen waren zo goed verlopen dat we BHM Belgium naar andere steden wilden brengen en het nog meer community based wilden maken. Vorig jaar hebben we enkele evenementen online gedaan en dit jaar zijn we volledig terug.

Voor de editie van 2022 waren we op zoek naar jonge mensen die net zo gemotiveerd zijn als wij om mensen in hun stad ruimte te bieden en hen het platform te geven dat wij hebben opgebouwd, zodat we samen iets groots kunnen creëren.”

Eric Cyuzuzo. Foto: Malkia Mutiri

Wat betekent community building voor BHM Belgium? 

“De twee oprichters van BHM Belgium waren de perfecte combinatie om een organisatie op te starten die helemaal zou draaien rond het opbouwen van community events. Mohamed Barrie is een sociaal werker en DJ en heeft interesses in alles wat te maken heeft met culturele evenementen en samenkomen. Aminata Ndow is historica, geobsedeerd door de geschiedenis van het continent en de diaspora. 

Daarnaast gaat community building over het samenbrengen van Zwarte mensen of mensen van Zwarte afkomst, om niet alleen over de geschiedenis te praten maar ook om ons heden te vieren en vooruit te kijken, naar onze toekomst. 

Toen het hoofdteam van BHM Belgium zich tot verschillende steden richtte, probeerden ze collectieven en mensen te vinden met hetzelfde soort politieke en ideologische standpunt dat wij hebben. Niet om iemand uit te sluiten, maar om inclusieve ruimtes te creëren voor al onze gemeenschappen met verschillende kruisende identiteiten. Om iets te creëren ‘voor ons, door ons’. 

Ook al staan sommige evenementen open voor niet-Zwarte mensen, is ons doel nog steeds om Zwarte mensen en hun ervaringen centraal te stellen. In tegenstelling tot de VS en Canada, waar de maand februari officieel door de staat erkend wordt als Black History Month en het VK en de EU waar dit geldt voor de maand oktober, is Black History Month Belgium een niet-gouvernementele organisatie die officiële evenementen organiseert in het kader van onze organisatie.

Opening Black History Month Belgium in AB. Foto: Malkia Mutiri

BHM Belgium officieel erkend krijgen is niet onze ambitie. We willen ons werk duidelijk omkaderen en reproductie voor kapitalistische doeleinden vermijden. Zo kan je bijvoorbeeld zien dat sinds de late jaren zeventig en tachtig de BBC (Britse omroep) alles deed in teken van de Zwarte gemeenschappen tijdens de maand van Black History Month in het Verenigd Koninkrijk. Het verschil is dat in België onze organisatie Black History Month op de agenda zet, niet de staat.

De reden waarom we die officiële erkenning net niet willen, is omdat men dan kan weglopen met al het werk dat we verricht hebben. Een officiële Black History Month Belgium zou kapitalistische uitkomsten hebben. Winkels en commerciële outlets zouden dan, zoals we nu ook zien in de VS en het VK, onze gemeenschappen kunnen inzetten om kortingen te geven en winst te maken.

Het kan dan zijn dat evenementen of campagnes mede georganiseerd worden door witte en niet-Zwarte mensen, waardoor de Zwarte gemeenschappen niet in al hun verschillen en veelzijdigheid worden voorgesteld.”

BHM Belgium wordt hier in België georganiseerd, waar diverse gemeenschappen van Zwarte mensen wonen, diaspora maar ook mensen die op het continent van Afrika geboren zijn. Kan je met het programma die veelzijdigheid en diversiteit van de verschillende gemeenschappen aanspreken/benaderen?

“In zekere zin is dat moeilijker. Als je bijvoorbeeld naar de VS kijkt, zie je dat daar vooral het verleden, het heden en de toekomst worden gevierd van mensen met een geschiedenis en afkomst van Amerikaanse slavernij. Dat is gemakkelijker te kanaliseren of om de focus op te leggen. 

Hier in België is de situatie meer divers. Wij leven in een systeem met een koloniale geschiedenis. Veel afstammelingen van Zwarte Afrikaanse naties die gekoloniseerd werden door Europese naties (Afrikaanse landen noemden zichzelf niet Zwart voor de kolonisten er aankwamen) zijn nu in België door immigratie. 

Daarom wonen er veel mensen met Congolese of Rwandese roots in België, maar daarnaast zijn er ook andere nationale origines en etniciteiten binnen de Zwarte gemeenschappen. De bedoeling van BHM Belgium is om inclusief te zijn naar alle Zwarte mensen toe, ongeacht hun afkomst. 

Eric Cyuzuzo. Foto: Malkia Mutiri

Juist daarom spreek ik over Zwarte gemeenschappen en niet enkel over ‘één’ of ‘de’ Zwarte gemeenschap. Er zijn vele subgroepen en intersecties, dus willen we ervoor zorgen dat de verschillende kruisende identiteiten zich welkom voelen op onze evenementen.

Natuurlijk zijn sommige evenementen gericht op mensen met een specifieke afkomst en mensen met verschillende seksualiteiten of een specifieke genderidentiteit en/of -expressie, zodat iedereen zichzelf in iets kan terugvinden. 

Als we bovendien van mensen horen dat er bepaalde onderwerpen missen in het BHM Belgium-programma, dan weten we dat dat komt doordat iedereen als vrijwilliger meewerkt. Vrijwilligerswerk doen kost tijd en mentale ruimte en is dus een luxe. We zouden natuurlijk graag willen dat alle mensen die meewerken aan BHM Belgium dat in de toekomst betaald kunnen doen.”

Denk je dat hoe meer vrijwilligers meewerken, hoe meer je kunt inspelen op de behoeften van verschillende mensen?

“Allereerst is er een grote verschuiving geweest in de organisatie omdat onze coördinatoren naar de VS zijn verhuisd. Zij doen nu de nationale coördinatie, maar de vrijwilligers hebben dit jaar de evenementen op zich genomen als nooit tevoren.

Ik merk dat hoe groter we worden, hoe meer diversiteit er in de evenementen te zien is. Bijvoorbeeld: dit jaar wilde iemand een kookevenement organiseren, dat is iets waar ik nooit eerder aan had gedacht. 

“Het begint met het omarmen van de complexiteit en veelzijdigheid van de Zwarte gemeenschappen.”

Hoe meer edities passeren, hoe meer vormen van kunst, onderwerpen, discussies en platforms deel uitmaken van het programma. Dat komt vooral omdat we Zwarte gemeenschappen niet als een ‘ding’ benaderen, maar als meerdere lagen en kruisende identiteiten, interesses en afkomsten. We duwen niemand in hokjes binnen BHM Belgium. 

Het is ook een kwestie van groeien en leren. Hoe meer evenementen we organiseren, hoe meer mensen iets voor zichzelf zullen herkennen of vinden. Het begint met het omarmen van de complexiteit en veelzijdigheid van de Zwarte gemeenschappen.”

Hebben de Black Lives Matter-protesten van 2020 de organisatie van Black History Month Belgium beïnvloed?

“Vorig jaar moesten we alles online organiseren. Het thema in 2021 was ‘collecting our pasts, presents and futures‘, dus eigenlijk archiveren. Dat was interessant omdat we alles online deden via zoom-sessies, online opnames in studio’s van partners … we gebruikten al onze archieven. Hoewel het jammer was om niet live te werken, is alles heel goed gelukt.

Dit jaar hebben de Black Lives Matter-protesten eigenlijk een belangrijke rol gespeeld bij het bepalen van ons thema. Het thema dit jaar is ‘the power of assembly‘, omdat we vorig jaar niet konden samenkomen. De werkelijke kracht van samenkomst werd voor ons zichtbaar op het openingsfeest van BHM Belgium in 2020 (voordat COVID uitbrak). Dat evenement had een grote impact in Brussel. 

95 procent van het publiek bestond uit Zwarte mensen en ze waren allemaal in één ruimte bij elkaar, al dansend en luisterend naar muziek. Dat alles werd georganiseerd in slechts een paar dagen tijd en het was de eerste keer dat BHM Belgium ooit in Brussel plaatsvond. We dachten meteen: ‘Wow, wat als we allemaal samenkomen, onze ideeën op tafel leggen en op zoek gaan naar partners?’ Dat zou super krachtig zijn.’

Opening Black History Month Belgium 2022 in AB. Foto: Malkia Mutiri

Als mensen samenkomen om zich te organiseren, heeft dat een enorme impact. We zagen dat niet alleen bij de hashtag die gebruikt werd om online informatie te delen en te verspreiden om online gemeenschappen te creëren, maar ook de enorme BLM-betogingen waar tienduizenden mensen aan deelnamen, toonden duidelijk de kracht van samenkomen. 

We weten niet of die kracht blijvend is, maar we beseften in elk geval snel dat die kracht iets is dat we moeten vasthouden en vieren. Het thema van dit jaar is dus op de een of andere manier gevormd door wat er in 2020 en 2021 is gebeurd. 

2022 is tot nu toe al heel goed gelopen, de opening in AB was alles wat we konden wensen. Er speelden geweldige muzikanten en drummers, die de tradities van het continent voortzetten waarmee we zijn opgegroeid. Die ruimte aan hen geven en al de voldane, blije gezichten zien, was een geweldige terugkeer naar live evenementen voor BHM Belgium.” 

Zouden de debatten en de evenementen tijdens BHM Belgium een impact kunnen hebben op bijvoorbeeld beleidsmakers en kunstinstellingen? 

“Als dat gebeurt is dat een pluspunt, maar het is geen doel op zich. De bedoeling van BHM Belgium is dat mensen zich informeren en meer over zichzelf te weten komen. Op de Internationale Dag van de Strijd voor Vrouwenrechten vroegen we ons bijvoorbeeld af: wie is er altijd als vrouw gedefinieerd geweest? Dat waren nooit Zwarte vrouwen. 

Daarom creëerden we een evenement over Zwart feminisme, zodat we kunnen leren over hoe Zwart feminisme zich in Brussel manifesteerde in het verleden en nu. We vragen ons af en reflecteren over: ‘Wat is de hoop voor de toekomst voor Zwarte mensen, vooral Zwarte vrouwen en non-binaire mensen, en Zwarte feministen?’ Het is een evenement voor Zwarte vrouwen en non-binaire mensen om te leren over de geschiedenis die ze nog niet kenden, zodat ze kennis en ervaring kunnen delen over hoe ze zich collectief kunnen organiseren. 

Eric Cyuzuzo. Foto: Malkia Mutiri

De evenementen gaan over zelfreflectie en introspectie. Natuurlijk, als sommige van de evenementen openbaar zijn of worden opgenomen en er iets uitkomt voor instellingen en de samenleving om ten goede te veranderen, dan is dat geweldig, maar dat is niet onze prioriteit.

Geen hoop vestigen op verandering van buitenaf en vooral naar binnen werken voor onze eigen gemeenschappen kan hopeloos klinken, maar we doen dat omdat we willen leven van hoop en verandering van binnenuit. We willen dromen en het beter doen voor onze gemeenschappen. We willen zien en voelen wat we bereiken door te bouwen ‘voor ons, door ons’. Dat schept hoop en ik denk dat dat het radicale optimisme is dat we op dit moment nodig hebben.”

Je komt er sterker uit als je voor jezelf werkt. 

“Absoluut. Er zijn ook zoveel ruimtes waarvan ik wou dat ik ze had gehad toen ik opgroeide als Zwarte jongen in België, ook omdat ik me veel vragen stelde over identiteit en seksualiteit. 

Daarom creëren we verschillende evenementen voor Zwarte mensen die door dezelfde gevoelens en bewegingen gaan, zodat ze kunnen samenkomen, nadenken en leren. Zodat we een beetje meer kunnen genezen en zekerder kunnen zijn over wie ze zijn. Dat zijn de evenementen die ik nodig zou hebben gehad, ze helpen ook mij om innerlijk te genezen. Niemand van BHM Belgium zou iets organiseren waar ze zelf niet naartoe zouden willen gaan. 

BHM Belgium gaat over het creëren van gemeenschap. Hopelijk inspireert deze maand zelfs andere mensen om hetzelfde te doen. Maar tegelijkertijd is er ook een aspect aan BHM Belgium dat heel erg over het ‘ik’ gaat. Daarom is het belangrijk om dit binnen onze gemeenschappen te organiseren.

Als het een impact heeft naar buiten toe, is dat fantastisch. Als dat niet zo is, dan is de gemeenschap in ieder geval gegroeid en heeft ze er iets aan overgehouden.”

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!