Stop de oorlog in Oekraïne! Actie aan het Europees Parlement. Foto: Emmelien Lievens/Vrede vzw
Analyse - Chris de Ploeg

Hoe stoppen we de invasie van Rusland? 

Oekraïners lijden onder een illegale brute invasie van Rusland. Hoewel Poetin beweert alleen op ‘militaire doelwitten’ te richten, zijn er volgens de VN nu al meer dan zeshonderd burgerdoden. We weten hoe oorlogen zich voltrekken. Er is niet zoiets als een ‘precisie’ of ‘schone’ invasie. Het is dezelfde propagandataal die we van het Westen hoorden in Irak, in Afghanistan, in Libië. Internationale agressie heeft grote consequenties en kan tot een gigantisch verlies van mensenlevens leiden. Een analyse van onderzoeksjournalist Chris de Ploeg.

dinsdag 15 maart 2022 21:05
Spread the love

 

Zo vielen er 2,4 miljoen doden in Irak. 1,2 miljoen doden in Afghanistan en Pakistan door de Amerikaanse oorlog tegen de Taliban. Is een dergelijk lot nog te voorkomen in Oekraïne? Dat is de hoofdvraag die alle commentatoren zou moeten bezighouden. Dat en het voorkomen van een verdere escalatie, een nucleaire oorlog. Hoe gaan we verder?

Wapens gaan niet helpen

Het Westen wil nu meer wapens sturen naar Oekraïne. Gaat dat helpen? Laten we de cijfers erbij pakken: de ‘beperkte militaire operatie’ van Rusland. Rusland zet op het moment 150.000 Russische soldaten in. Hoewel er wat tactische nederlagen waren, blijft het Russische leger oprukken.

Er zijn een miljoen Russische soldaten in actieve dienst en nog eens twee miljoen in reserve dienst die kunnen worden ingezet. Laat staan de mogelijkheid van een volledige mobilisatie van de volwassen bevolking van Rusland. Er is dus geen enkele manier waarop deze oorlog door Oekraïne gewonnen kan worden. Het gebruik van meer wapens leidt dus alleen maar tot een langere oorlog en nodeloos bloedvergieten.

Toegegeven, na een jarenlange oorlog kan Rusland wellicht de kosten te hoog inschatten en alsnog terugtrekken. Denk aan de Amerikaanse nederlaag in Vietnam. Of de Sovjet-nederlaag in Afghanistan.

Die oorlogen hebben tot miljoenen doden geleid. De teller in Oekraïne staat nu nog op enkele duizenden doden. Is dat werkelijk een scenario waar we naartoe willen? Zowel Amerikaanse en Europese beleidsmakers treffen al voorbereidingen voor een langdurige guerrilla oorlog.

 

 

Voormalig minister van buitenlandse zaken Hillary Clinton steunt zelfs openlijk het idee om Oekraïne in een nieuwe ‘Afghanistan’ te veranderen. De Oekraïense politicoloog Ivan Katchanovski merkt terecht op dat Westerse landen ‘’Rusland tot de laatste Oekraïner willen bevechten.’’ Dat is ronduit bloed-dorstig en crimineel.

Blowback

Bewapening van Oekraïne heeft ook een groot risico van ‘blowback.’ Zo is de wereldwijde Salafi terreurbeweging in het leven geroepen door de gigantische CIA operatie in Afghanistan  in de jaren 1980, toen zij de Mujahideen (inclusief Osama Bin Laden) hadden bewapend in hun strijd tegen de Sovjet Unie. De bewapening van de rebellen in Syrië leidde tot de Islamitische Staat en de groei van andere terreurbewegingen.

Laat duidelijk zijn dat het overgrote deel van het Oekraïense leger niet neo-nazistisch is. Toch is het ook geen geheim dat neonazi’s geïntegreerd zijn in het Oekraïense leger, zoals het Azov bataljon.

Neo-nazi’s in Oekraïne hebben de afgelopen jaren al training en wapens ontvangen van verschillende Westerse landen. Onderzoekers naar rechts extremisme in Europa en Noord-Amerika wijzen erop dat veel neo-nazi’s nu naar Oekraïne gaan om ervaring op te doen in oorlogsvoering tegen Rusland. Het is geen ondenkbaar scenario dat zij later terugkeren naar hun land en een Moskee overhoop schieten.

Sancties gaan niet helpen

Het Westen stuurt daarnaast aan op sancties. Deze zullen grote gevolgen hebben voor de Russische bevolking, maar ook voor de bevolkingen van Centraal-Azië, die voor een gigantisch deel afhankelijk zijn van seizoenswerk in Rusland en de geldzendingen die deze arbeiders overmaken aan hun familie.

De sancties van het Westen tegen Afghanistan – een natrap na twintig jaar van oorlog – leiden nu al tot grootschalige hongersnoden. In Venezuela hebben de huidige sancties naar schatting 100.000 doden veroorzaakt. In Irak, in de jaren 90′, tot een half miljoen dode kinderen. Volgens UNICEF. Het gebruik van sancties is geen licht of onschuldig middel om in te zetten. Het is een wapen.

 

 

Sancties hebben Rusland niet gestopt voor de invasie. Ze zullen Rusland ook nu niet stoppen. Volgens een uitgebreide studie van 115 sanctieregimes behaalde slechts 4 procent resultaat en was de kans groter dat de regering juist sterker in het zadel kwam te zitten.

De woede van de bevolking richt zich meestal op een duidelijke externe vijand, waarmee de zittende macht nationalisme kan aanwakkeren. Dat is exact de strategie die Poetin hanteert. Sancties zijn dus niet alleen immoreel, maar ook nog eens contraproductief.

Pak belastingontwijking keihard aan

Het is geen geheim dat Russische miljardairs gigantische hoeveelheden geld hebben uitstaan in belastingparadijzen over de wereld. Geld dat vaak via brievenbusfirma’s aan de zuidas in Amsterdam doorgesluisd wordt naar overzeese gebieden van Groot-Brittannië, zoals de Bermuda eilanden. Dat is waar je de Russische elite werkelijk kunt aanpakken om de invasie te bestraffen.

Een einde aan belastingontwijking betekent noodzakelijkerwijs ook een einde aan de hypocrisie. Ook de Westerse en Oekraïense elite zal de klappen ondervinden. De woede richting de invasie van Rusland kan worden gebruikt om de globale ongelijkheid voor eens en voor altijd aan te pakken.

Golf-olie en Amerikaans schaliegas zijn geen alternatief, groene energie wel

Ook het idee om van Russisch gas en olie af te stappen moet met grote terughoudendheid bekeken worden. De Amerikaanse president Joe Biden overwoog bijvoorbeeld een olie-bezoek aan Saoedi-Arabië, hetzelfde land dat hoofdverantwoordelijk is voor de genocidale invasie van Jemen.

Die oorlog veroorzaakte al 400,000 doden – de meerderheid kinderen – allemaal uitgevoerd met Westerse wapens. Zijn deze doden dan wel acceptabel?

Olie- en gasbedrijven in Europa en Noord-Amerika zien hun kans schoon om hun productie op te voeren als alternatief voor Rusland. De grootste spelers daarin zijn de Amerikaanse schaliegas-bedrijven, enorm vervuilend voor het klimaat en ook desastreus voor de landrechten van Inheemse volkeren in Noord-Amerika.

Alleen een urgente groene transitie en een lage energieconsumptie bieden een werkelijk alternatief voor het fossiele imperialisme van Rusland en het Westen.

Meer geld voor de NAVO is olie op het vuur

Duitsland heeft aangekondigd om haar defensiebudget in één klap te verhogen met 113 miljard dollar, meer dan het gehele militaire budget van Rusland. Het militaire budget van de NAVO was in 2020 al goed voor de meerderheid van de militaire uitgaven wereldwijd. Zeventien keer zo groot als de CSTO, het militaire bondgenootschap van Rusland, Belarus en een aantal andere post-Sovjet landen.

Meer geld voor de NAVO stuwt een enorm scheve wapenwedloop dus alleen maar voort. Het zijn vooral de wapenbedrijven die hier baat bij hebben, wiens aandelen de afgelopen weken door de lucht zijn geschoten.

De NAVO heeft al uitgesloten dat Westerse troepen daadwerkelijk in Oekraïne zullen vechten, een verstandig besluit dat direct tot een nucleaire oorlog zou leiden, met potentieel miljarden doden als gevolg. Dat betekent echter ook dat nieuwe NAVO wapens en uitgebreide legereenheden vooral zullen worden ingezet voor Westerse agressie tegen andere landen, zoals de Amerikaanse bombardementen die nog steeds in Somalië vallen.

Net als tijdens de koude oorlog zullen het vooral kleine non-nucleaire landen zijn die het slachtoffer worden van de proxy-oorlogen tussen Rusland en de NAVO. Dat is exact waarom de meeste landen in het Globale Zuidenondanks grote druk van het Westen – weigeren mee te gaan in een nieuwe koude oorlog tegen Rusland.

Nucleaire dreiging is reëel

Er is tevens niet alleen een scheve verhouding in conventionele wapens. De Verenigde Staten probeert steevast een ‘first-strike’ capaciteit te verkrijgen, waarmee ze de volledige nucleaire capaciteit van Rusland zouden kunnen uitroeien met een nucleaire verrassingsaanval.

De Verenigde Staten bouwt momenteel een raketinstallatie in Polen, 160 kilometer van de grens met Rusland, en praat openlijk over de mogelijke installatie van kernraketten in Polen. Dat is dezelfde afstand die destijds de Cuba-crisis heeft veroorzaakt, toen de Sovjet-Unie kernwapens in Cuba plaatste, 90 mijl van de grens met de Verenigde Staten.

Dergelijke spanningen kunnen ook tot een ‘accidentele kernoorlog’ leiden, door valse alarmen in zeer gespannen radarsystemen. De geschiedenis wijst uit dat de wereld al meerdere keren op de rand van de afgrond heeft gezeten tijdens de koude oorlog.

Toename van het aantal kernraketten op VS-duikboten sinds 2008. Tabel: thebulletin.org

Wat je ook mag vinden van het regime van Poetin – dictatoriaal, imperialistisch en neoliberaal -, zo’n risico zouden we nooit meer moeten nemen. We kunnen niet gokken met de levens van miljarden mensen.

NAVO-expansie moet stoppen

De Westerse dreiging tegen Rusland kent diepe historische wortels. Alleen al de Westerse invasies tegen de Sovjet Unie, tijdens de Russische burgeroorlog en de Tweede Wereldoorlog, hebben naar schatting bijna 40 miljoen levens gekost. De Nazi invasie in het Oosten leidde tot het grootste verlies van mensenlevens in oorlogstijd ooit.

De NAVO zelf was kort na WO2 expliciet in het leven geroepen uit angst voor een potentiële oorlog tegen de Sovjet Unie. En na het verval van de Sovjet Unie heeft Rusland meerdere keren toelating tot de NAVO gevraagd om deze dynamiek te overstijgen, maar tevergeefs. Dat Rusland de NAVO bekijkt met diep wantrouwen is dus begrijpelijk.

Het is inmiddels welbekend dat de er een belofte was gedaan aan Sovjetleider Gorbachev om de NAVO ‘geen centimeter richting het Oosten’ te laten uitbreiden. Sindsdien zijn er veertien landen toegevoegd.

Voor Westerse analisten die spreken over een verbale belofte, inclusief racistische stereotypen over Russen die graag afspraken maken ‘in de sauna met een glas Wodka erbij,’ zou ik het volgende willen zeggen.

Verbale beloften in internationale diplomatie waren zeer gebruikelijk tijdens de koude oorlog. De Cubacrisis in 1962, toen de wereld op de rand van een nucleaire oorlog zat, was opgelost door middel van een informele afspraak tussen Kennedy en Chroesjtsjov. Deze afspraak is dus zeer relevant.

Dat Rusland zich bedreigt voelt door NAVO-expansie zit niet alleen in het hoofd van Poetin. Elke Russische leider, van Gorbatsjov tot Jeltsin, was hier helder over.

Peilingen laten consistent zien dat de Russische bevolking hier net zo eensgezind over is. Sterker, talloze Westerse topambtenaren zagen het gevaar in dat de NAVO expansie tot een oorlog met Rusland zou leiden. Deze stemmen kunnen we niet langer negeren.

Diplomatie kan de oorlog beëindigen

Het is met afstand de belangrijkste eis van Rusland in deze oorlog: dat Oekraïne militair neutraal moet blijven tussen Rusland en de NAVO. Zonder glasharde concessies op dit vlak zal deze oorlog tot de laatste druppel bloed worden uitgevochten.

Daarbij is het geen onaanvaardbare concessie. Het was altijd al een misvatting dat Oekraïners overweldigend bij de NAVO willen horen. In werkelijkheid is er pas zeer recent, sinds de Russische troepenopbouw afgelopen jaar, een meerderheid in Oekraïne die het NAVO-lidmaatschap steunt. Het project rondom aansluiting bij de NAVO werd de afgelopen jaren vooral gedragen door een pro-Westerse politieke elite, niet door de bevolking zelf.

Dit bericht staat niet in de Russische media. Screenshot The Washington Post

De andere eisen van Rusland – erkenning van onafhankelijkheid voor de rebellen republieken in Donbass en de annexatie van de Krim – kunnen worden geaccepteerd in het kader van zelfbeschikkingsrecht. De overweldigende meerderheid van de lokale bevolking in deze gebieden wil geen onderdeel meer zijn van Oekraïne.

Rusland heeft aangegeven de invasie ‘in een ogenblik’ te zullen stoppen als Oekraïne akkoord gaat met bovenstaande eisen. Het is aan het Westen om zo’n akkoord volmondig te ondersteunen, rekening houdend met eventuele concessies voor Oekraïne. Denk bijvoorbeeld aan EU lidmaatschap zonder NAVO-lidmaatschap, zoals landen als Zweden en Oostenrijk.

De eerste tekenen van de onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne zijn veelbelovend en kunnen een spoedige einde aan de oorlog maken.

Kwijtschelding van schulden en een marshallplan voor Oekraïne

Het Westen zou een vredesakkoord ook aantrekkelijker kunnen maken door Oekraïne kwijtschelding van al haar schulden te beloven en een soort ‘Marshallplan’ voor de wederopbouw van Oekraïne te co-financieren met Rusland.

tanks in Oost-Oekraïne

Tanks in Oost-Oekraïne. Ernaast in blauwe vest, monitoren van de OVSE. Foto: Wikimedia Commons

Al voor de oorlog was Oekraïne in een gigantische armoede gedrukt, grotendeels door neoliberaal bezuinigingsbeleid dat Westerse banken zoals het IMF haar hadden opgelegd.

De akkoorden met het IMF – zeer onpopulair beleid – waren in 2014 ondertekend door de onverkozen interim-regering in Oekraïne onder grote druk van de Verenigde Staten en de Europese Unie. Het Westen heeft hier dus ook een verantwoordelijkheid te nemen.

Ook op de korte termijn zijn de behoeftes in Oekraïne urgent. De meeste burgers vechten niet in de oorlog maar proberen te overleven. Miljoenen Oekraïense burgers hebben urgente humanitaire hulp nodig. Daar zou de prioriteit moeten liggen, naast het veilig opvangen van alle vluchtelingen.

Demilitarisering voor een lange vrede

De meeste NAVO-landen willen nu meer geld investeren in wapens. Maar wat we nodig hebben is een einde aan de wapenwedloop en de partij die daar het meeste aan uitgeeft moet het voortouw nemen. Dat betekent dus juist afbouwen van het militaire budget van de NAVO in ruil voor vergelijkbare concessies van Rusland.

Dat is niet alleen goed voor vrede in Europa, maar ook voor vrede in de wereld. NAVO-landen hebben in de 21ste eeuw met afstand het meeste bloedvergieten veroorzaakt. De ‘War on Terror’ alleen al heeft naar schatting tot zes miljoen doden geleid.

De disproportionele aandacht in het Westen voor de Russische invasie heeft alles te maken met geopolitieke belangen en met racistische sentimenten, waardoor de levens van Jemen is en Afghanen onderbelicht blijven. Daar kunnen we niet in meegaan.

Oekraïne is dichterbij dan we denken. Lichtgroen: de Krim en de Donbass. Map: Vitaliyf261/CC BY SA 4:0

Op termijn kan de NAVO – een imperialistische organisatie van de rijkste landen op aarde – tevens worden ontbonden en kunnen de veiligheidsvraagstukken van Europa worden overgedragen aan de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, waar alle Europese landen in vertegenwoordigd zijn.

Ook het ontmantelen van alle kernwapens – door een bindend verdrag met alle kernlanden – is cruciaal. Hier zal de NAVO ook het voortouw in moeten nemen, aangezien zij het nucleaire overwicht heeft en de Verenigde Staten ook als eerste uit nucleaire verdragen met Rusland zijn gestapt. Nederland kan beginnen door de Amerikaanse kernwapens uit Vonkel te verwijderen. België kan hetzelfde doen met de Amerikaanse kernwapens op de basis van Kleine Brogel.

Kruispunt voor de mensheid

We staan nu als mensheid op een cruciaal kruispunt. Gaan we meer geld uitgeven aan wapens en oorlog, of aan samenwerking om de grote crises van onze tijd aan te pakken?

Het bedrag waarmee Duitsland in één klap het defensiebudget heeft verhoogd is groter dan de schamele klimaatfinanciering die het Globale Zuiden al jaren geleden was beloofd door het Globale Noorden, maar nog steeds niet is waargemaakt.

De ontwikkelingen van de laatste weken laten zien hoe makkelijk er geld beschikbaar is voor meer moordmachines, en hoe moeilijk het is om het leven op aarde juist te beschermen. Die prioriteiten moeten veranderen. Het lot van de mensheid hangt er vanaf.

Foto: oneworld.nl

 

 

Chris Kaspar de Ploeg (1994) is onderzoeksjournalist, verbonden aan Platform Authentieke Journalistiek. Hij schreef het boek Oekraïne in het Kruisvuur en is mede-oprichter van Arts of Resistance en Aralez, een grassroots-organisatie voor dekolonisatie. Met dank aan Volodymyr Ishchenko voor feedback bij dit artikel. Hij is onderzoeker aan het Institute for Slavic Studies, Technical University of Dresden.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!