De onderwijsbonden in de Franstalige gemeenschap hebben voor vandaag een staking uitgeroepen. Ze wordt massaal opgevolgd, van kleuterscholen tot hoger onderwijs. Ook de directeurs steunen de staking. De scholen in Franstalig België liggen zo goed als plat. Enkele duizenden leerkrachten trokken ook naar Brussel om hun eisen kracht bij te zetten.

Leraren en onderwijzers komen niet gauw op straat, hun eerste zorg gaat uit naar de leerlingen en die laten ze niet snel in de steek. Als ze dat toch doen wil dat zeggen dat het hen hoog zit. De drie belangrijkste eisen die ze naar voor schuiven zijn: minder leerlingen per klas, de renovatie van gebouwen en minder administratieve rompslomp.

Leraren en onderwijzers komen niet gauw op straat. Als ze dat toch doen wil dat zeggen dat het hen hoog zet.

We hadden een gesprek met Jorre De Witte. Hij is leraar wiskunde en sinds enkele jaren secretaris bij ACOD onderwijs in Luik.

Vlaamse afdeling ACOD Onderwijs solidair met Franstalige collega’s. Foto: Frank Stappaerts

Diep ongenoegen

“Het ongenoegen zit heel diep. Leerkrachten moeten vaak les geven in afgetakelde gebouwen, in lokalen die bijvoorbeeld nog niet over dubbel glas beschikken. Heel wat les wordt gegeven in prefab lokalen van de jaren 60 of 70. Veel zaken werken niet meer of zijn stuk.”

“In zo’n uitgeleefde klaslokalen moet je dan lesgeven aan veel te grote groepen, met heel wat kinderen met specifieke noden. Als je dan in het begin van je carrière staat en je moet veel vergaderingen bijwonen en je door een berg paperassen heen werken, heb je weinig zin om te blijven.”

Net zoals in Vlaanderen heeft de aantrekkelijkheid van de lerarenjob een dieptepunt bereikt en dreigt er een groot lerarentekort.

Een recent onderzoek, verschenen in Le Soir, bevestigt dit diep ongenoegen. Een op de tien leerkrachten voelt zich niet meer goed op het werk. Het afgelopen jaar heeft zelfs een op drie overwogen het beroep definitief op te geven. Net zoals in Vlaanderen heeft de aantrekkelijkheid van de lerarenjob een dieptepunt bereikt en dreigt er een groot lerarentekort.

Bij de onderwijsvakbond merken ze dat heel duidelijk. “Wij proberen de mensen in de job te houden. Maar anderzijds krijgen we nogal wat mensen over de vloer die vragen wat ze moeten doen om ontslag te nemen of hoe ze vroeger kunnen stoppen.”

Foto: Frank Stappaerts

COVID deed er een schep bovenop

Het ongenoegen is niet nieuw, maar de pandemie heeft daar een schep bovenop gedaan. “Alles wat al langer leefde is nu door COVID scherper in het licht gesteld. Door de coronacrisis zagen we in welke staat onze toiletten zich bevinden en hoe slecht de gebouwen eraan toe zijn. We botsten op de onmogelijkheid om lokalen te ventileren. Er werden wel CO_2-meters geïnstalleerd, maar als het alarm afging moest iedereen in de klas blijven omdat er geen alternatief was.”

“Ondertussen moeten de scholen heel wat papieren invullen (covid en grote hervorming) terwijl ze de contact tracing ook nog moeten organiseren. De directeurs worden daar gewoon zot van. Het personeel moet blijven lesgeven terwijl de helft van de klas afwezig is. Daarbovenop moeten ze ook nog de thuisblijvers bijbenen. Dat is gewoon te veel. De mensen zijn dat kotsbeu.”

Het ongenoegen is niet nieuw, maar de pandemie heeft daar wel een schep bovenop gedaan.

“Een van de voordelen van de coronacrisis is dat de leerkrachten een tijdje lang met halve klassen hebben gewerkt (de ene helft de ene week, de andere helft de andere week). Overal waar dit in gang is gezet zeiden de leerkrachten: ‘Ah, dit is pas echt werken. Met zo’n klasgroepen kunnen we tenminste goed lesgeven’. Het is daardoor dat de eis van kleinere klassen nu sterk naar voor komt.”

Foto: Frank Stappaerts

Administratie rompslomp

Een andere eis gaat over de administratieve rompslomp, iets wat ook voor Vlaamse leraren zeer herkenbaar is. In het Franstalig onderwijs is sinds 2019 een grote hervorming bezig: het zogenaamd Pact voor excellent onderwijs. Het doel is de kwaliteit te verbeteren.

Jorre: “Op zich is dat een goede doelstelling. Maar die hervorming brengt heel wat paperassen met zich mee. Elke school moet namelijk plannen maken die telkens in verschillende tientallen pagina’s moeten verantwoord worden. Elke actie die een school gaat ondernemen, en dat zijn er heel wat, moet op papier staan. Als de doelstellingen niet bereikt worden, kunnen er sancties komen voor de school.”

“Het punt is dat er voor al die administratieve verplichtingen geen extra middelen worden voorzien.”

“Het punt is dat er voor al die administratieve verplichtingen geen extra middelen worden voorzien. Met dat vele extra werk moeten scholen maar hun plan zien te trekken. In volle COVID-tijd werden scholen nog steeds gevraagd om al die papieren in te vullen en om daarover te blijven vergaderen, in plaats van die tijd te kunnen steken in de kinderen die afwezig zijn of die nood hebben aan hun leraren.”

Foto: Frank Stappaerts

Essentieel beroep?

De lockdown van twee jaar geleden en de sluiting van de scholen heeft voor zij die het nog niet wisten duidelijk gemaakt hoe essentieel leerkrachten zijn. Dit besef heeft zich echter niet vertaald in het nodig respect. Net zoals in Vlaanderen moesten leerkrachten tijdens de coronacrisis constant improviseren en het personeel werd voor een groot deel aan zijn lot overgelaten. Ook de plannen werden constant gewijzigd.

“In het begin waren er heel verregaande maatregelen die op enkele dagen tijd moesten doorgevoerd worden. Leerkrachten kregen stukken gordijn om er mondmaskers van te laten maken. De hele school moest afgestemd worden op de veiligheidsmaatregelen: wasbekkens, bewaken van wc’s, krijt op de vloer om groepen uit elkaar te houden, enz. Een maand later werden al die maatregelen in de vuilbak gekieperd”

De lockdown van twee jaar geleden en de sluiting van de scholen heeft voor zij die het nog niet wisten duidelijk gemaakt hoe essentieel leerkrachten zijn.

“De laatste weken is het ook echt niet meer te volgen. Een klas wordt gesloten met 4 leerlingen, daarna met 2, dan terug met 4 en dan terug met 1. Als een ouder belt die meldt dat zijn kind een hoog risicocontact heeft gehad en vervolgens vraagt wat er moet gebeuren, dan zeggen ze tegenwoordig: ‘sorry, we weten het niet meer’.”

Foto: Frank Stappaerts

Herfinanciering

Essentieel beroep of niet, leerkrachten hebben in elk geval niet het gevoel dat ze au sérieux worden genomen. Ze laten zich ook niet paaien met de dooddoener dat er geen geld is voor hun eisen.

“Als hervormingen moeten doorgevoerd worden in het onderwijs en er daarvoor tientallen inspecteurs worden aangesteld met hoge directieweddes, dan is daar wel geld voor. Het departement heeft ook heel wat administratief personeel. Die kosten handen vol geld en staan niet voor de klas. Daarnaast heb je de hoge kost door het feit dat er verschillende netten zijn.”

Essentieel beroep of niet, leerkrachten hebben in elk geval niet het gevoel dat ze au sérieux worden genomen.

“Het geld kan dus beter aangewend worden dan nu het geval is. Maar dat is niet voldoende. Er is ook herfinanciering nodig. Ik geef een voorbeeld. Door de inflatie stijgen de lonen in het hoger onderwijs met 6 procent, maar de middelen zelf stijgen maar met 1 à 2 procent. Dat betekent dat er minder docenten kunnen ingezet worden voor eenzelfde aantal leerlingen.”

Herfinanciering, ook in de Vlaamse onderwijswereld klinkt dit niet onbekend in de oren.