Tekening: lavamedia.be
Analyse - Tricontinental Institute

De hybride oorlogen van de VS tegen China

Sinds maart 2018 produceert het Tricontinental Institute onder leiding van Vijay Prashad een maandelijks dossier, waarin een geopolitiek thema wordt uitgespit. In het nummer van januari 2021 ging de organisatie dieper in op de nieuwe Koude Oorlog van de VS tegen China, een analyse die een jaar later nog steeds zijn relevantie aantoont.

woensdag 12 januari 2022 11:02
Spread the love

 

De VS zal zich nog lang tegen zijn tanende invloed verzetten. De nieuwe Koude Oorlog die de VS tegen China hebben gestart past in dat nieuwe strategische scenario.

Toen Christoffel Columbus in 1492 in de Caraïben aankwam, was dat een kantelmoment in de geschiedenis. Daarvoor had geen enkel rijk zijn macht op de hele planeet kunnen laten gelden. Na 1492 gingen de grootste Europese machten de hele wereld domineren, en vanaf het einde van de zeventiende eeuw werd die dominantie georganiseerd en gelegitimeerd op basis van raciale criteria, een verzinsel met catastrofale gevolgen voor de mensheid.

De koloniale autoriteiten hadden voortdurend af te rekenen met verzet. Koloniale intellectuelen lieten zich inspireren door het Oude Griekenland en bestempelden zichzelf als Hercules in oorlog met de monsterlijke hydra van de rebellie1. Toen het kapitalisme, zijn wortels stevig verankerd in de koloniale plantages, zijn klauwen uitstrekte naar de hele planeet, werden fabrieken en steden belangrijke strijdtonelen.

Als er één revolutie was die het begin van het einde van het koloniale tijdperk heeft ingeluid en die de aanzet was voor een nieuwe door werknemers geleide samenleving, dan was dat wel de Haïtiaanse Revolutie van 1804.

Tot slaaf gemaakte Afrikanen versloegen de vier grootste Europese machten van die tijd, wonnen hun vrijheid terug en riepen een onafhankelijke republiek uit. Na die revolutie werd er hard teruggeslagen. In 1825 stuurde Frankrijk twaalf oorlogsbodems naar Haïti en eiste dat de nieuwe republiek de voormalige plantage-eigenaren compenseerde. Omgerekend naar vandaag moest Haïti meer dan 20 miljard dollar betalen2.

Vanwege de onafhankelijkheidsverklaring werd de republiek een boete opgelegd, een tactiek van neokoloniale dominantie die genadeloos gebruikt zou worden om de onafhankelijkheidsstrijden in de volgende eeuw te counteren.

Dick Cheney: “Ons eerste doel is te voorkomen dat een nieuwe rivaal opstaat”

De Tweede Wereldoorlog, het gevolg van pogingen van Duitse fascisten om de koloniale praktijken ook in Europa toe te passen, sleurde de Europese machten mee in een verwoestende oorlog. Na de oorlog waren de Europese machten sterk verzwakt en de VS, de machtigste door Europese kolonisten opgebouwde kolonie, namen het neokoloniale bewind over de planeet over.

Nu, bijna tachtig jaar later, raakt de leidersrol van de VS langzaam uitgespeeld. Ook de Amerikaanse intellectuelen grijpen terug naar het Oude Griekenland, stellen dat de opkomst van China een gevaar is voor de VS en dat oorlog onafwendbaar is.

Die theorie, de zogenaamde Val van Thucydides, berust op diens argumentatie in De geschiedenis van de Peloponnesische Oorlog waarbij de opkomst van Athene de stad Sparta dwong een oorlog te beginnen om haar belangen te verdedigen.3

De VS zijn een vijandig conflict aangegaan met China en met andere landen die ze als een bedreiging zien. China heeft niet de aspiratie om de rol van de VS over te nemen, om daarna alsnog een multipolaire wereldorde in te luiden. Het idee van de Val van Thucydides is een onderdeel van de hybride oorlogvoering die zich nu over de hele planeet verspreidt.

De Amerikaanse eeuw

De afdeling Beleidsplanning van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken liet op het einde van de jaren 1940 een nota rondgaan waarin ze stelde dat “kiezen voor macht die niet absoluut dominant is, staat gelijk met kiezen voor de nederlaag. Het beleid van de VS moet streven naar absolute hegemonie”.4

Na het vreselijk gewelddadige strijdtoneel van de Tweede Wereldoorlog hadden de VS de sterkste economie, een onbeschadigde infrastructuur en een indrukwekkende militaire macht die over het gevaarlijkste wapen ooit beschikte: de atoombom.

De VS gebruikten die voordelen en richtten een reeks instellingen op om de macht van de VS wereldwijd te vergroten, zoals de Verenigde Naties, het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank, de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, de Centrale Verdragsorganisatie, de Zuidoost-Aziatische Verdragsorganisatie en de Organisatie van Amerikaanse Staten.

De VS grepen vlug in om de nieuwe staten die na de antikoloniale onafhankelijkheidsoorlogen waren ontstaan, in toom te houden. Patrice Lumumba, de kersvers verkozen eerste minister van Congo, werd in 1961 vermoord, een complot dat door de VS werd gesteund.

Met radicale bewegingen werd ongenadig afgerekend. Na de staatsgreep van 1965 werden in Indonesië meer dan een miljoen mensen vermoord toen het leger, met steun van de VS, de Communistische Partij van Indonesië en haar aanhangers probeerde uit te roeien.5

“Een groot deel van de Amerikaanse elite zag in dat de wetenschappelijke en technologische vooruitgang van China een existentiële bedreiging vormde voor de leiderspositie van de VS.”

De Sovjet-Unie en andere communistische staten, en ook het radicale deel van de antikoloniale machten in de Derde Wereld, remden de ambities van de VS nog enigszins af. Toen de Sovjet-Unie in 1990 ineenstortte, verdween dat schild, en de dominantie van de VS werd in ijltempo opgevoerd.

De commissie die, onder leiding van Dick Cheney, de US Defence Planning Guidance (1990, de leidraad voor de plannen van het Amerikaanse ministerie van Defensie) opstelde, was heel duidelijk over de doelstellingen:

“Ons eerste doel is te voorkomen dat een nieuwe rivaal opstaat, ongeacht of dat op het grondgebied van de voormalige Sovjet-Unie is of ergens anders … Dat is de dominante factor in de nieuwe regionale defensiestrategie en dit vereist dat we ernaar streven te voorkomen dat om het even welke vijandige macht een regio gaat domineren waarvan de grondstoffen, als die onder diens controle komen te staan, volstaan om wereldwijde macht te verkrijgen … Onze strategie moet voortaan in het teken staan van het voorkomen dat een natie zich in de toekomst tot een potentiële, globale concurrent ontwikkelt.”6

In 2000 publiceerde Project for a New American Century Rebuilding America’s Defences. Dat rapport stelde dat het leiderschap van de VS “een veilige basis moet hebben, gedragen door de onbetwistbare militaire superioriteit van de VS”.7

Reeds voor de Al Qaeda-aanval van 11 september 2001 had de VS zijn budget voor het leger enorm opgevoerd. In 2002 schreef president George W. Bush in zijn National Security Strategy for the United States of America (strategie voor de nationale veiligheid van de VS) dat “onze legermacht sterk genoeg zal zijn om potentiële tegenstanders te ontraden hun leger te versterken in de hoop de macht van de VS te overtreffen of te evenaren.8

Tegen 2019 was het defensiebudget van de VS — 732 miljard dollar9 (1 biljoen = 1.000 miljard dollar als je er het geschatte, grotendeels geheim gehouden budget voor de inlichtingendiensten bij optelt) — groter dan dat van de tien volgende landen samen.

Elke bekende lijst van wapenvoorraden maakt duidelijk dat de VS veel meer schade kunnen aanrichten dan om het even welk ander land. De veiligheidsdiensten van de VS zijn echter tot het inzicht gekomen dat de VS met zijn bommen een land met de grond gelijk kan maken, maar toch niet langer in staat is om, enkel met zijn militaire macht, alle landen naar zijn pijpen te laten dansen.

De volgende hoofdstukken van dit dossier zijn ‘De spaken rond de Amerikaanse as’, ‘De oorlog in Eurazië’ en ‘Hybride Oorlog’. Je kan ze hier verder lezen in de vertaling door Lavamedia.be.

 

Twilight: The Erosion of US Control and the Multipolar Future is het Dossier 36 in de reeks van het Tricontinental Institute, onder leiding van redacteurs Vijay Prashad en Renata Porto Bugni. Deze maandelijkse reeks wordt gepubliceerd sinds maart 2018. De volledige tekst van de vertaling door LavaMedia.be vind je hier.

Notes:

1   Peter Linebaugh et Marcus Rediker. The Many-Headed Hydra: The Hidden History of the Revolutionary. Atlantic, Boston, Beacon Press, 2000. ISBN 978 1844 6786 55

3   In zijn boek De Peloponnesische Oorlog beschrijft Thucydides de eerste 20 jaar van de oorlog tussen Athene en Sparta (431-411 VC). Dit werk wordt algemeen aanschouwd als het eerste waarheidsgetrouw geschiedkundig onderzoek. Voor Thucydides is de fundamentele oorzaak van deze oorlog te zoeken bij het Atheens imperialisme en de vrees die het opwekte bij grootmacht Sparta. In het vakgebied Internationale Verhoudingen wordt een dergelijke machtsstrijd de “Val van Thucydides” genoemd. Thucydides. History of the Peloponnesian War. Vertaling Rex Warner, Penguin Books, 1968. ISBN 978 0140 4403 93

4   Melvyn Leffler. A Preponderance of Power: National Security, the Truman Administration, and the Cold War. Palo Alto, Stanford University Press, 1992, p. 18–19.

5   Wie meer wil lezen over de campagne van de Communistische Partij van Indonesië na de staatsgreep van 1965, zie “The Legacy of Lekra: Organising Revolutionary Culture in Indonesia”, Dossier 35 van het Tricontinental: Institute for Social Research, 1 december 2020.

6   “Excerpts From Pentagon’s Plan: ‘Prevent the Re-Emergence of a New Rival’”. New York Times, 8 maart 1992

7   Vijay Prashad, Washington bullets, Delhi, LeftWord Books, 2020, p. 118. ISBN 9781583679067. Vertaald als Imperialisme voor beginners. EPO, Antwerpen, 2021, 236 pp. ISBN 978 9462 6732 05

8   “U.S. National Security Strategy: Transform America’s National Security Institutions To Meet the Challenges and Opportunities of the 21st Century”, U.S. Department of State Archive, 20 september 2001.

9   Nan Tian, Alexandra Kuimova, Diego Lopes da Silva, Pieter D. Wezeman en Siemon T. Wezeman, Trends in World Military Expenditure, 2019, Stockholm International Peace Research Institute, April 2020.

De Franstalige Belgische organisatie Centre Tricontinental is een aparte organisatie, los van het Tricontinental Institute (nvdr).

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!