De studie, waarbij een inheemse gemeenschap in het dorp Doussala werd ondervraagd, toont aan dat de bewoners gemiddeld 732 verschillende interacties tussen planten en fruitetende dieren (van olifanten tot vleermuizen) kenden. Sommige lokale bewoners wisten maar liefst 2700 interacties te identificeren.

In vergelijking met academische literatuur, zo ontdekten de onderzoekers, bleek dat 34 procent van de interacties alleen bekend was bij de lokale gemeenschap. Slechts 22 procent van de interacties was uniek voor de academische bronnen; 44 procent van de kennis was bij beide groepen bekend.

“Door kennis van lokale bewoners te vergelijken met academische kennis, ontdekten we dat hoewel veel interacties bij beide groepen bekend waren, de lokale gemeenschap het meest deskundig was”, zegt ecoloog Clémentine Durand-Bessart, die betrokken was bij de studie. “Tijdens de twee maanden veldwerk in Doussala hebben we evenveel, zo niet méér informatie verkregen over de diversiteit van interacties tussen bomen en fruitetende dieren dan er bekend is in de academische literatuur – terwijl dat tientallen jaren werk heeft gekost.”

Ondergewaardeerde kennis

Voor de studie verzamelden de onderzoekers een fotografische gids van 100 fruitetende diersoorten en 286 fruitproducerende bomen die bekend waren in de academische literatuur. Vervolgens interviewden ze alle 39 inwoners van het dorp Doussala, in het zuidwesten van Gabon. Zij gaven in de gids aan welke soort ze kenden, waarna de onderzoekers vroegen welke soorten fruiteters van welke bomen aten. Na analyse van deze informatie vergeleken de onderzoekers deze lokale ecologische kennis met de academische literatuur.

Ze ontdekten dat de lokale bevolking een uniek inzicht had in de handelingen van veel dieren. Zo werden voor gorilla’s 254 plantinteracties geregistreerd, waarvan er 37 bekend waren bij de lokale bevolking maar niet in de academische literatuur. Ook werden er 222 interacties geregistreerd voor bosolifanten, waarvan er 33 alleen in de lokale kennis bekend waren. Lokale bewoners wisten ook meer over interacties van soorten waarvan eerder niet bekend was dat ze fruit aten, zoals de mangoeste, de bosbuffel, reuzenpangolin en python.

Inheemse kennis is historisch gezien ondergewaardeerd. De bevindingen benadrukken de noodzaak om lokale kennisbronnen te integreren met academische literatuur, om de complexiteit van ecologische netwerken volledig te begrijpen. Dit zou met name waardevol zijn in afgelegen gebieden, waar wetenschappelijk onderzoek duur en mogelijk gevaarlijk is.

“Een belangrijk aspect van ecologisch onderzoek is om zoveel mogelijk kennis te vergaren om een beter beeld te krijgen van hoe ecosystemen werken”, aldus Durand-Bessart. “Onze studie toont duidelijk aan dat lokale ecologische kennis, die vaak uniek is, van onschatbare waarde is voor het begrijpen van tal van ecologische processen, vooral in afgelegen gebieden. Dit toevoegen aan de academische literatuur zal uiteindelijk helpen om te informeren hoe we deze soorten en leefgebieden kunnen beschermen.”

Samenwerkingsrelatie

Volgens Durand-Bessart is er dringend behoefte aan een samenwerkingsrelatie tussen wetenschappers en lokale gemeenschappen, waarvan beide partijen kunnen profiteren. “Dit kan door de lokale kennis te waarderen en de verzamelde kennis in lokale dialecten te verzamelen. Het is ook heel belangrijk om de feedback van het onderzoek te delen met lokale gemeenschappen die dit soort onderzoek mogelijk maken.”

Wat Durand-Bessart betreft volgt nader onderzoek, in samenwerking met meer respondenten in verschillende gemeenschappen en met een bredere reikwijdte van soorten.

Durand-Bessart presenteert de studie op de Ecology Across Borders-conferentie in Liverpool, die plaatsvindt van 12 tot en met 15 december 2021. Deze conferentie brengt ruim duizend ecologen samen om recente ontwikkelingen in de ecologie te bespreken.