Extinction Rebellion protesteert voor de COP26 Blue Zone tegen fossiele brandstof en leiders als Boris Johnson en Joe Biden. Foto: Olly Armstrong / COP26 Collaborative Coverage
Opinie - Vijay Prashad, Zoe Alexandra, Globetrotter

Waarom het klimaat geen vreugdedans doet na de COP26

Volgens Vijay Prashad en Zoe Alexandra heeft de COP26 bitter weinig kunnen waarmaken van de dringende eisen die wereldleiders en civil society organisaties stelden om de planeet te redden, aangezien het bedrijfsbelangen waren die er de overhand hadden.

woensdag 24 november 2021 11:19
Spread the love

Er zijn twee grote ‘winsten’ geboekt op de 26e Conference of the Parties (COP) in Glasgow, die eindigde op 13 november. Ten eerste werd er besloten tot een nieuwe COP in 2022, ditmaal in Egypte. Ten tweede spraken de wereldleiders zich erover uit om te streven naar een maximale globale temperatuurstijging van 1,5° Celcius. Dit waren helaas de enige winsten op het einde van de COP26, om de immer urgente kwestie van de klimaatverandering aan te kaarten.

Na meer dan twee weken van intense discussies – en vele avonden vol bedrijfs-gefinancierde cocktails – verlieten de machtigste landen ter wereld de conventie, verheugd dat de status quo niet aangetast zal worden.

De focus van de discussies en onderhandelingen tijdens de COP26 lag op de aanpassing van een woord in het Glasgow Climate Pact, het finale document dat door 200 naties zal aangenomen worden. Aanvankelijk leken de landen tot een overeenkomst te komen voor de ‘afschaffing’ van steenkool; de uiteindelijke versie van het document beperkt dit echter tot de ‘afbouw’ ervan.

Tijdens de laatste uren van de COP26 op 13 november nam de Zwitserse minister van milieu Simonetta Sommaruga het woord. Ze verklaarde diep teleurgesteld te zijn met de aanpassing. “Het discours dat we voor ogen hadden omtrent subsidies voor steenkool en fossiele brandstof is afgezwakt ten gevolge van een niet-transparant proces”, stelde ze.

Sommaruga heeft het bij het rechte eind. Het proces was inderdaad niet transparant. Slechts een handvol wereldleiders – tevens enkel van de machtigste landen – kreeg de pen in handen bij de opstelling van dit pact. De meerderheid van de leiders zag enkel een initieel ontwerp van het Glasgow Climate Pact alvorens het finale document te ontvangen.

Civil society bewegingen werden bovendien amper toegelaten tot de zaal, laat staan dat ze enige inspraak hadden bij het opstellen van het pact. Of zoals president van de Europese Commissie Ursula Von der Leyen het zo kordaat verwoordt: “Nooit eerder was een verantwoordelijkheid van dit formaat in de handen van zo weinig mensen.” Waarom deze verantwoordelijkheid werd toevertrouwd aan slechts enkelen bleef echter onbeantwoord tijdens haar speech.

Woorden en hun betekenis

Tijdens de COP26 verschenen duizenden documenten op de website van de United Nations Framework Convention on Climate Change(UNFCCC), inclusief rapporten, verklaringen en voorstellen gelinkt aan de COP26. Het vergt een leger van advocaten om al deze documenten door te nemen en er wijs uit te geraken. Het merendeel ervan zijn verklaringen van verschillende overheden, bedrijven en bedrijfs-gefinancierde platforms, alsook van civil society organisaties. 

Het was vanaf de eerste dag van de COP26 duidelijk dat de focus om energie-neutrale koolstofuitstoot te bereiken enkel op kool zou liggen en daarmee het gros van de fossiele brandstoffen buiten schot zou laten. Doorheen de onderhandelingen bleef dit de breuklijn, waarbij de westerse landen – die er grotendeels onafhankelijk van zijn – steevast de nadruk op steenkool bleven leggen, dat voornamelijk gebruikt wordt in het Globale Zuiden – met India en China op kop.

Door de COP26 rond steenkool te laten draaien, bleven andere fossiele brandstoffen (inclusief olie en natuurlijke gassen) buiten schot. Terwijl de druk verhoogde om subsidies voor fossiele brandstoffen af te schaffen slaagde het Globale Noorden erin tot een consensus te komen dat enkel de inefficiënte subsidies afgeschaft zullen worden, zonder hiervoor enige tijdsindicatie te verschaffen weliswaar. Sommaruga, die zich wel sterk uitsprak tegen de afbouw van steenkool, liet de kwestie rond toelages voor ‘efficiënte’ subsidies voor fossiele brandstoffen aan zich voorbijgaan. Het is immers eenvoudiger de schuld in de schoenen van India en China te schuiven voor hun afhankelijkheid van steenkool dan overeen te komen alle fossiele brandstoffen af te bouwen.

Klimaatfinanciering

Op 15 november liet de woordvoerder van de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Zhao Lijian weten dat China “de energietransitie hoog in het vaandel draagt”. Hij voegde er wel enkele kanttekeningen aan toe. Ten eerste kan er van een energietransitie geen sprake zijn zonder het besef dat “niet iedereen toegang heeft tot elektriciteit en de energievoorraad onvoldoende is”.

Door steenkool van de ene dag op de andere af te schaffen zullen miljarden mensen veroordeeld worden tot een leven zonder elektriciteit (ongeveer 1 miljard mensen hebben geen toegang tot elektriciteit, van wie het merendeel in het Globale Zuiden woont). Ten tweede, stelt Zhao, “moeten de ontwikkelde landen aangemoedigd worden om het voortouw te nemen in de afschaffing van steenkool en tevens voldoende fondsen, capaciteitsopbouw en technologische steun voorzien voor de energietransitie van ontwikkelingslanden.”

De ontwikkelde landen hadden afgesproken een bijdrage te leveren aan het Green Climate Fund van US$100 miljard per jaar tegen 2020. De feitelijke bedragen lagen echter een pak lager. Toch werd er geen financiële overeenkomst gesloten op de COP26. “We hebben nood aan concrete acties in plaats van slogans”, laat Zhao weten.

Glasgow’s COP26 werd overspoeld door bedrijfsleiders. Ze namen de hotels en restaurants in, hielden privé-meetings met regeringsleiders en prins Charles. De Internationale Kamer van Koophandel riep overheden op “wakker te worden”, terwijl de US Business Roundtable stelde dat “de private sector de last niet alleen kan dragen”.

Dit houdt de veronderstelling in dat bedrijven zich aan de juiste kant van de klimaatdiscussie bevinden terwijl de regeringen blijven aarzelen. Dit is echter deels het werk van de spindoctors. De meeste bedrijven die beloftes maakten voor energieneutrale uitstoot deden dit in een niet-bindende overeenkomst zonder tijdlijn te verschaffen. Op het einde van de conferentie leek het dan ook dat noch de machtige regeringen als hun bedrijven bereid waren een bindende overeenkomst te sluiten om de klimaatcrisis tegen te gaan.

People’s Summit

Slechts enkele gebouwen verwijderd van de grote hallen van de officiële top kwamen volksbewegingen, inheemse organisaties, vakbonden, jongerengroepen, migrantenbewegingen, milieubewegingen en tal van andere organisaties samen. Ze maakten allemaal deel uit van de People’s Summit for Climate Justice die plaatsvond van 7 tot 10 november.

Hun boodschap was duidelijk: bedrijven en de overheden die naar hun pijpen dansen doen overduidelijk hun werk niet. Daarom moet het volk het heft in eigen handen nemen om de agenda voor ‘systeemverandering’ op gang te brengen. De meer dan 200 evenementen die georganiseerd werden, kaartten tal van onderwerpen aan omtrent klimaatverandering, gaande van de rol van militarisme in de uitstoot tot het opstellen van een mondiale Green New Deal. Er werd zelfs een volkstribunaal opgesteld om de ineffectieve UNFCCC te berechten.

De emoties laaiden hoog op tijdens de People’s Summit. Mensen voelden zich uitgelaten om samen de straten te trotseren na bijna twee jaar ‘opgesloten’ te zitten, maar ze waren tevens angstig over de dreigende verdwijning van de laag-liggende eilandstaten.

Participanten van Tuvalu en Barbados spraken over de impact van de inertie van het Globale Noorden terwijl ze hun eilanden gestaag zien verdwijnen, hun huizen overspoeld zien worden en hun levens zien vergaan. “Waarom vragen jullie ons om ons leven in gevaar te brengen?”, vraagt Mitzi Jonelle Tan, een klimaatactivist van de Filippijnen en woordvoerder voor Fridays for Future.

Het volkstribunaal riep op tot de ontbinding van het UNFCCC en de hervorming ervan tot een klimaatforum gevormd door het volk, dat de vervuilers niet langer toelaat de beslissingen te laten nemen. Dit nieuwe Klimaatforum zou enerzijds betekenisvolle financiering eisen om een groene transitie te verwezenlijken en anderzijds het beëindigen van agressie-oorlogen en de plundering van natuurlijke rijkdommen.

Asad Rehman van War on Want sprak het voorzitterschap van de COP26 toe met woorden die veraf staan van het algehele discours van de Glasgow top: “De rijken hebben geweigerd hun deel te doen en houden de discussies zoet met lege woorden over klimaatfinanciering. Jullie hebben de armsten en meest kwetsbaren de rug toegekeerd, die moeten overleven te midden van een covid-19-crisis en de economische en klimaat-apartheid moeten ondergaan ten gevolge van de acties van de rijken. Het is volledig immoreel dat de rijken over de toekomst van hun kinderen en kleinkinderen praten, terwijl de kinderen van het Globale Zuiden nu sterven.”

 

Why Our Climate isn’t jumping for joy after COP26 werd vertaald door Fleur Leysen. 

Vijay Prashad is een Indiase historicus, redacteur en journalist. Hij is een vakgenoot en hoofdcorrespondent van de Globetrotter. Hij is de directeur van Tricontinental: Institute for Social Research. Hij is tevens een senior vakgenoot aan het Chongyang Institute for Financial Studies, Renmin University in China. Hij schreef meer dan 20 boeken, inclusief “The Darker Nations and the Poorer Nations”. Zijn laatste boek heet “Washington Bullets”, vertaald als Imperialisme voor beginners (EPO, 2021), met een intro van Evo Morales Ayma.

Zoe Alexandra is een journaliste voor Peoples Dispatch en brengt verslag uit over volksbewegingen in Latijns-Amerika.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!