Niet alleen onze vraag naar hout en papier leidt tot ontbossing in andere delen van de wereld. Ook voedingsmiddelen zoals vlees, palmolie of soja kunnen afkomstig zijn van stukken grond waar tot voor kort nog een eeuwenoud bos stond. Sterker nog: de uitbreiding van de landbouw is wereldwijd zelfs verantwoordelijk voor bijna 90 procent van de ontbossing.
Traceerbaar
De EU is goed voor zo’n 16 procent van die ontbossing, en de commissie wil daar komaf mee maken met een nieuw wetsvoorstel. Alle bedrijven die in de Europese Unie vlees, hout, soja, palmolie, koffie of cacao invoeren zullen moeten bewijzen dat daarvoor geen bossen zijn aangetast. Hun producten moeten traceerbaar zijn tot aan de plaats van oorsprong, en het wetsvoorstel voorziet meteen al in een kader voor controles en inspecties, inclusief stevige boetes.
Milieuorganisaties spreken van een stap in de goede richting. “Voor het eerst is er een sprankeltje hoop dat de EU, een van de grootste markten ter wereld, zijn vernietigende impact op de bossen in de wereld kan verminderen”, zegt Sini Eräjää, landbouwexpert bij Greenpeace. Ook het Wereldnatuurfonds ziet een belangrijke stap waarmee de EU de eerste regio kan worden die verantwoordelijkheid neemt voor zijn rol in de wereldwijde ontbossing.
Enkel bos
Toch zijn er ook tekortkomingen, zeggen de organisaties. Zo heeft het voorstel het enkel over bossen – terwijl ook andere ecosystemen zoals graslanden en savannen een grote ecologische waarde kunnen hebben.
De Commissie stelt voor om pas na de eerste evaluatie van de wet, twee jaar na de inwerkingtreding ervan, na te gaan of ook andere ecosystemen moeten worden opgenomen. Het Wereldnatuurfonds vindt ook dat het wetsvoorstel uitgebreid moet worden naar meer producten en grondstoffen. In het huidige wetsvoorstel is bijvoorbeeld geen sprake van rubber en maïs. Die zijn verantwoordelijk voor een kleiner percentage ontbossing, maar behoren wel tot de meest ingevoerde producten in de EU.
Achterpoortjes
De organisaties vragen ook meer aandacht voor de mensenrechten, en zien nog achterpoortjes. Zo blijven landen met ‘laag risico’ op ontbossing buiten schot, waardoor producten via die landen ingevoerd dreigen te worden.
“1,2 miljoen burgers hebben gevraagd om een wet die ontbossing eens en voor altijd van hun bord weert”, zegt Béatrice Wedeux van WWF-België. “Met dit voorstel laat de Commissie zien dat zij heeft geluisterd – maar slechts met één oor. Er blijven grote hiaten in de wet waardoor producten die in verband worden gebracht met de schending van de natuur of mensenrechten toch op de EU-markt kunnen komen.”
Over het wetsvoorstel zal in de komende maanden onderhandeld worden met het Europees Parlement en de nationale regeringen.
