Een nieuw rapport dat gisteren werd gepubliceerd door VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR, laat de voortgang zien van de afspraken die drie jaar geleden zijn gemaakt in de Global Compact on Refugees (GCR). Met die overeenkomst wilde de internationale gemeenschap een nieuw kader ontwikkelen om de verantwoordelijkheid voor vluchtelingensituaties beter te verdelen.
Vier doelstellingen
“Dit rapport komt op een belangrijk moment. In een wereld waar ontheemding blijft toenemen, duurzame oplossingen schaars zijn en de impact van de covid-19-pandemie acuut wordt gevoeld in landen met de grootste vluchtelingenpopulaties, is de boodschap die uit de gegevens naar voren komt duidelijk”, zegt Filippo Grandi, VN Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen. “Hoewel er veel is bereikt, moeten landen meer doen om de verantwoordelijkheid te delen.”
Het eerste GCR-voortgangsrapport analyseert de jaren 2016 tot 2021 en maakt de balans op van de vier belangrijkste doelstellingen: de druk op de gastlanden verlichten, zelfredzaamheid van vluchtelingen vergroten, de toegang tot oplossingen van derde landen uitbreiden en de voorwaarden voor een veilige en waardige terugkeer verbeteren in de landen van herkomst.
Hoewel betere data nodig zijn, toont het rapport dat er in ieder geval op twee vlakken vooruitgang is geboekt: er is meer steun aan lage-inkomenslanden die vluchtelingen opvangen en de toegang van vluchtelingen tot werk en onderwijs is uitgebreid. Het rapport waarschuwt echter ook dat er nog veel moet gebeuren.
Twintig landen
Negen van de tien vluchtelingen worden opgevangen in landen met lagere inkomens, blijkt uit het rapport. Tegen het einde van 2020 woonde 86 procent van de mensen die over de grenzen heen waren ontheemd in landen met ontwikkelingseconomieën. Twintig landen vangen meer dan driekwart van de vluchtelingen in de wereld op.
Ook blijkt dat sinds 2016 een stijgende lijn is te zien in de bilaterale ontwikkelingshulp die gaat naar landen met lage inkomens die vluchtelingen opvangen. Daarbij moet genoteerd worden dat er ook een grotere nood is aan financiën.
“Landen met minder middelen dragen steeds meer verantwoordelijkheden, zowel bij nieuwe als langdurige vluchtelingensituaties. Tegelijkertijd zien we vooruitgang bij landen, de particuliere sector, het maatschappelijk middenveld en ontwikkelingsbanken om te proberen de kloof te dichten”, zegt Gillian Triggs, assistent van de Hoge Commissaris voor de Bescherming van Vluchtelingen.
Ontwikkelingsbanken stelden 2,33 miljard dollar ter beschikking en spelen zo een grotere rol bij crises. Op die manier steeg het aantal door de Wereldbank ondersteunde vluchtelingensituaties van twee naar negentien.
Werk en onderwijs
Het rapport schat dat driekwart van de vluchtelingen legaal kan werken in hun gastland. Maar in de praktijk hebben, mede door de informele economieën en de coronapandemie, veel minder vluchtelingen toegang tot werk. Dit is van belang aangezien naar schatting twee derde van de vluchtelingen in armoede leeft en hun situatie door de pandemie alleen maar is verslechterd.
Er zijn verbeteringen te zien bij de toegang van vluchtelingen tot onderwijs. Op papier hebben gevluchte kinderen dezelfde toegang tot basisonderwijs als andere inwoners in driekwart van de landen die vluchtelingen opvangen, en in twee derde van de landen tot secundair onderwijs. Er zijn echter nog veel obstakels op dit vlak en bijna de helft van de jonge vluchtelingen gaat niet naar school. Bovendien hebben vluchtelingenmeisjes minder kans op onderwijs dan jongens.
Nood aan hervestiging
Het rapport toont ook dat aanhoudende conflicten de meeste vluchtelingen ervan weerhouden terug te keren naar huis. Slechts 1 procent keerde in 2020 terug, vergeleken met 3 procent in 2016. En de kloof tussen de nood aan hervestiging en de beschikbare plaatsen is groter geworden. Wel kregen er de afgelopen vijf jaar meer vluchtelingen oplossingen aangeboden voor hun situatie dan tussen 2011 en 2016.
“Met bijna negen op de tien vluchtelingen die worden opgevangen in ontwikkelingsregio’s en met de impact van de covid-19-pandemie die acuut gevoeld wordt in deze landen, moet het delen van verantwoordelijkheden – wat de kern is van het pact – worden versterkt om de uitdagingen het hoofd te bieden, zowel nu als in de komende jaren”, aldus Triggs.
Foto: European Parliament, Flickr / CC BY-NC-ND 2.0