Een zesde van de koraalriffen verdwenen op minder dan tien jaar tijd

Het is de eerste keer in dertien jaar dat de balans werd opgemaakt van de toestand van de riffen wereldwijd. Het rapport van het Global Coral Reef Monitoring Network (GCRMN) put uit gegevens van de voorbije veertig jaar, en is het resultaat van twee miljoen observaties vanop meer dan 12.000 sites in ongeveer zeventig landen. Zo’n driehonderd wetenschappers werkten eraan mee.

Uit de analyse blijkt ook dat het voorbije decennium de hoeveelheid algen op de koraalriffen met bijna 20 procent is toegenomen. Zo’n drastische toename van algen is een belangrijke stressindicator van het ecosysteem. “Dit onderzoek is de meest gedetailleerde analyse tot nu toe over de toestand van de koraalriffen in de wereld, en de conclusies zijn gemengd”, zegt professor Paul Hardisty, die als topman van het Australische instituut voor Mariene Biologie bijdroeg aan het rapport. “Er zijn duidelijk verontrustende trends in de richting van koraalverlies, en we kunnen verwachten dat deze zich voortzetten naarmate de opwarming van de aarde aanhoudt.”

Onmisbaar ecosysteem

Hoewel koraalriffen slechts een fractie van de oceaanbodem bedekken, zijn ze onmisbaar voor minstens 25 procent van alle mariene diersoorten. Als de riffen verdwijnen, verdwijnen ook veel vissen en andere dieren die in de buurt van koraal leven. Bovendien is het een belangrijke vorm van natuurlijke kustbescherming, en zijn de riffen een bron van voedsel en inkomen voor honderden miljoenen mensen. De economische waarde van koraalriffen wereldwijd - in termen van de goederen en diensten die ze opleveren - wordt geschat op 2700 miljard dollar per jaar. Alleen al het koraalriftoerisme is jaarlijks goed voor 36 miljard dollar.

Bedreiging komt van verschillende kanten

Maar de onderwatergelegen natuurpracht behoort tot de meest kwetsbare ecosystemen ter wereld, en dat is voornamelijk een gevolg van menselijke activiteiten. In de aanloop naar de VN-klimaatconferentie in Glasgow deze november wijst het rapport erop dat de aanhoudende stijging van land- en zeetemperaturen - en de verzuring van de oceanen die daaraan gelinkt is - wereldwijd een belangrijke bedreiging vormen voor koraalriffen.

Maar ook de industriële visserij en milieuvervuiling brengen lokaal veel schade toe. Achtergelaten visnetten die koraalriffen verstikken, zijn maar één voorbeeld van hoe de ecosystemen onder druk staan. Het VN-milieuprogramma Unep waarschuwde vorig jaar nog dat alle koraalriffen op de planeet zullen verbleken tegen het einde van deze eeuw, tenzij de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen drastisch aan banden gelegd wordt. Verbleking betekent dat het koraal sterk verzwakt is, maar nog niet volledig afgestorven. Indien de omstandigheden verbeteren - bijvoorbeeld wanneer de watertemperatuur daalt en de vervuiling afneemt - kunnen de koralen zich nog herstellen.

Herstel is mogelijk

En dat is het lichtpuntje van dit nieuwe rapport: hoewel er een duidelijke mondiale trend is naar koraalverlies (volledig afgestorven dus), zijn er ook lokale cases van koraalriffen die opmerkelijke tekenen van herstel vertonen. “Hoewel de resultaten van het rapport ontnuchterend zijn, zijn er voorbeelden van het vermogen van koraalriffen om te herstellen wanneer grote verstoringen uitblijven”, zegt Margaret Johnson, die als directeur van de Great Barrier Reef Marine Park Authority in Australië meewerkte aan het rapport. Het biedt volgens haar hoop voor de toekomst van gedegradeerde riffen. “Het versterkt onze overtuiging dat we onze inspanningen op alle niveaus moeten opvoeren om de belangrijkste bedreigingen aan te pakken en de impact van klimaatverandering te verminderen”, aldus Johnson.