Volgens het rapport, The State of the World’s Children 2021, hadden kinderen en jongeren ook voor covid-19 al geestelijke gezondheidsproblemen en werd er ook toen al weinig gedaan om hen te helpen.

1 op 7 heeft psychische stoornis

Volgens de laatste ramingen leeft wereldwijd ongeveer een op de zeven adolescenten tussen de 10 en 19 jaar (ca. 13 procent) met een gediagnosticeerde psychische stoornis. In België ligt dat gemiddelde nog iets hoger met 16,3 procent (bijna een op zes).

In 40 procent van de gevallen gaat het om angst en/of depressie. Verder gaat het onder meer om diagnoses als ADHD, eetstoornissen, bipolaire stoornis, autisme of een verstandelijke handicap. Zelfdoding is een van de top vijf doodsoorzaken onder deze leeftijdsgroep.

2 procent van budget voor mentale zorg

Intussen blijft er een grote kloof bestaan tussen de behoefte aan en de beschikbare financiële middelen voor geestelijke gezondheidszorg. Uit het rapport blijkt dat wereldwijd ongeveer 2 procent van de overheidsbegrotingen voor gezondheidszorg aan uitgaven voor geestelijke gezondheid wordt besteed.

“Het zijn 18 lange, lange maanden geweest voor ons allemaal – vooral voor de kinderen”, zegt Unicef-directeur Henrietta Fore. “Door de nationale lockdowns en de beperkingen op verplaatsingen, hebben kinderen onuitwisbare jaren van hun leven doorgebracht zonder familie, vrienden, klaslokalen, spel – allemaal essentiële elementen van de kindertijd.”

“De impact is groot, en dit is slechts het topje van de ijsberg”, waarschuwt ze. Uit cijfers blijkt dat de pandemie inderdaad haar tol heeft geëist. Volgens de voorlopige bevindingen van een enquête in 21 landen, uitgevoerd door Unicef en Gallup, zegt gemiddeld een op de vijf van de ondervraagde jongeren tussen 15 en 24 jaar zich vaak depressief te voelen of weinig interesse te hebben om dingen te doen.

Bang, boos, bezorgd

Nu covid-19 zijn derde jaar ingaat, blijft de impact op de geestelijke gezondheid en het welzijn van kinderen en jongeren groot. Door de verstoring van de dagelijkse routine, het missen van onderwijs en recreatie, maar ook door de bezorgdheid over het gezinsinkomen en de gezondheid, voelen veel jongeren zich bang, boos en bezorgd over hun toekomst.

Zo bleek uit een online enquête die begin 2020 in China werd gehouden en die in The State of the World’s Children wordt geciteerd, dat ongeveer een derde van de respondenten aangaf zich bang of angstig te voelen. Uit een nieuwe analyse van de London School of Economics blijkt dat het economische verlies als gevolg van geestelijke stoornissen die tot invaliditeit of overlijden onder jongeren leiden, op bijna 390 miljard dollar per jaar wordt geraamd.

Beschermende factoren

Het verslag merkt op dat een combinatie van genetische factoren, ervaring en omgevingsfactoren vanaf de prilste kindertijd, met inbegrip van opvoeding, onderwijs, kwaliteit van de relaties, blootstelling aan geweld of misbruik, discriminatie en armoede, een stempel drukt op de geestelijke gezondheid van kinderen.

Beschermende factoren zoals liefdevolle verzorgers, een veilige schoolomgeving en positieve relaties met leeftijdsgenoten kunnen het risico op psychische stoornissen aanzienlijk verminderen, stelt het rapport. Tegelijk doen de onderzoekers een oproep naar overheden en partners uit de openbare en de particuliere sector om de geestelijke gezondheid van alle kinderen, adolescenten en verzorgers te bevorderen, om mensen die hulp nodig hebben te beschermen, en zorg te dragen voor de meest kwetsbaren. Dit houdt volgens hen in dat er meer investeringen nodig zijn in de geestelijke gezondheid van kinderen en adolescenten, waaronder ook opvoedingsprogramma’s die zorg bevorderen en ondersteuning van ouders en verzorgers.

Probleem van iedereen

Verder vinden de onderzoekers het nodig dat de stilte rond mentale aandoeningen wordt doorbroken, door de stigmatisering aan te pakken en de ervaringen van jongeren ernstig te nemen. “De geestelijke gezondheid is een onderdeel van de lichamelijke gezondheid – we kunnen het ons niet blijven veroorloven om dat niet te zien”, zegt Fore. “Zowel in rijke als in arme landen is er veel te lang te weinig begrip geweest van een element dat cruciaal is om het potentieel van elk kind te maximaliseren. Overal heeft men er te weinig in geïnvesteerd. Dat moet veranderen.”