Het Waalse dorpje Jalhay kreeg tussen 13 en 15 juli een recordhoeveelheid van 271 millimeter regenwater te verwerken, meer dan dubbel het maandgemiddelde. Jalhay ligt naast de Hoge Venen, een gebied dat ook grote hoeveelheden te verduren kreeg. Maar het gebied bevat minder natuur dan je zou denken: de venen zijn ingesloten door monoculturen van aangeplante fijnsparren, bestemd voor constructiehout en boomschors.
Die fijnsparren houden van droge grond, en dus zijn er doorheen de plantages afvoerkanalen aangelegd die het water zo snel mogelijk afvoeren. Er is nauwelijks andere plantengroei en regenwater loopt snel af van de geërodeerde grond. Dat is precies wat er gebeurde tijdens die fatale twee dagen van zware regen. WWF-experten hebben vastgesteld dat sommige afvoerkanalen zelfs bijna weggespoeld werden door het vele water dat uit de bossen spoelde.
Al dat water stroomde in grote hoeveelheden uit de plantages verder het plateau af, om beneden de waterlopen en de stuwmeren extra te voeden. En toen die massa water via de Vesder in Pepinster passeerde, was de vernietigende kracht niet meer te houden.
De oplossing: meer natuur
De oplossing zijn meer natuurlijke, gemengde bossen die niet gedraineerd worden, zegt het Wereldnatuurfonds. Ze beschikken over een dikke humuslaag waardoor hemelwater wordt opgenomen in de grond en door de planten en niet wegloopt naar lager gelegen gebieden. De biodiversiteit is er veel groter, waardoor ze ook weerbaarder zijn tegen ziekten en effecten van klimaatverandering, zoals droogte en wateroverlast. Ze leveren daarnaast veel cruciale andere diensten, zegt het WWF, zoals aanmaak van zuurstof en CO2-opslag, de stockage van CO2. Bovendien zijn ze veel aantrekkelijker voor recreatie en toerisme.
Ook Vlaanderen blijkt koploper in het droogleggen van en het permanent draineren van het landschap. Uit een studie van de Universiteit Antwerpen en het Instituut voor Natuur en Bos blijkt dat slechts 5 procent van Vlaanderen nog als waterrijk gebied omschreven kan worden, terwijl dat in 1950 nog 19 procent was.
“WWF vraagt dat ons land stopt met het draineren van natuurgebieden, en dat het ruimte maakt voor diverse natuur zoals gemengde bossen met veel biodiversiteit”, zegt Koen Stuyck van WWF-België. “Samen met natte veengebieden hebben die een grote capaciteit om water en CO2 vast te houden en ons beter te beschermen. Rijke natuurgebieden met een grote wateropslagcapaciteit zijn een belangrijk deel van de oplossing tegen toekomstige overstromingen.”
