Je verwacht zoiets in arme landen, maar niet hier, hoorde ik een Duitse mevrouw zeggen op TV, terwijl aan haar voeten meubels en auto’s in een modderstroom voorbijdreven. Ik zag mensen in een van die honderden getroffen plaatsen in Wallonië die mekaar bij de hand hielden, terwijl ze tot de nek in het water in een rij voortschuifelden langs de huizen, doodsangst in de ogen. Hopeloze mensen op de daken, waaronder moeders met kleine kinderen, wachtend op hulp. Mensen die alles kwijt zijn. Tientallen mensen voor wie de hulp te laat kwam. Families die angstig wachten op nieuws van hen die nog vermist zijn. Huizen die werden weggespoeld, souvenirs en foto’s van de kinderen incluis. Mensen zonder elektriciteit, zonder gas, zonder water. De vrijwilligers die toestromen, de jongeren uit Brussel die mensen uit hun huizen bevrijden. De koning en ministers die ter plaatse komen. Rekeningnummers om hulp te bieden die worden geopend.

Het zijn scènes die we kennen en gewoon zijn uit verre landen. De overstromingen in Bangladesh. De mensen zonder gas of elektriciteit in de verwoeste huizen van Gaza. De mannen, vrouwen en kinderen die verdrinken in de Middellandse zee op de vlucht naar een beter leven in Europa. En laat ons eerlijk zijn, in het beste geval kijken we nog naar de beelden, maar meer dan frustratie of onverschilligheid is er niet.

Als teken van solidariteit met de getroffenen in ons land, wordt een dag van rouw afgekondigd en zal de nationale feestdag in mineur, en zonder bal populaire, plaatsvinden.

Enkele bedenkingen bij een nationale feestdag die letterlijk in het water valt.

Een mondiaal probleem

Ook al wonen we in het rijkste deel en meest welvarende deel van de wereld, we zijn onderdeel én makers van de geglobaliseerde wereld van vandaag. De problemen waarmee we geconfronteerd worden zijn niet lokaal, niet plaatselijk, maar mondiaal. Dat leren ons de verwoestende Covid-pandemie en de overstromingen, die niet alleen Frankrijk, Belgïë, Duitsland, Nederland of Oostenrijk teisterden, maar die een wereldfenomeen zijn, zonder grenzen of nationaliteit. Laten we de theorieën over “eigen volk, eigen natie” en andere vormen van separatisme maar verwijzen naar de vuilbak van de geschiedenis. Een antwoord op de problemen zal zonder grenzen zijn, zal collectief en mondiaal zijn, of niet zijn.

Pre-emptive strike (preventief toeslaan)

De weervoorspellers zeggen ons dat ze wel hevige regen, maar niet zo’n massa water hadden verwacht, en dat het toen te laat was om de mensen te doen evacueren. Ook zeggen ze dat zij niet verantwoordelijk zijn voor het waterbeheer. Er komt vrijwel zeker een onderzoek naar verantwoordelijkheden op het lagere echelon.

Iets anders is het wanneer het gaat over de staat van voorbereiding lang voor de overstromingen plaatsvonden. Daar leren de aanpak van de Covid-pandemie en de overstromingen ons dat we op geen enkele manier voorbereid zijn op mondiale rampen die op ons afkomen. Bij het begin van de Covid crisis waren er geen maskers, geen beschermingsmateriaal zelfs niet voor het verplegend personeel of voor het personeel in de rusthuizen. Met catastrofale gevolgen.

Sinds enkele decennia trekken specialisten aan de alarmbel over de klimaatverandering en zijn gevolgen. Ze waarschuwen de overheden dat overstromingen en droogtes onvermijdelijk zijn en ons vanaf nu met de regelmaat van een klok zullen teisteren. Niet alleen worden er geen maatregelen genomen om de komende schade zoveel mogelijk te beperken, maar zelfs na zo’n ramp hebben we geen civiele bescherming, onvoldoende middelen, geen boten of helikopters om de mensen te redden.

De politieke klasse doet voort, business as usual, waarbij ze er vooral over waken de multinationals geen haarbreed in de weg te leggen. Het moet gezegd, waar ze wel preventief toeslaan is in het oorlog voeren. Daar doen we al 20 jaar bijna ongemerkt aan mee. We namen deel aan de Amerikaanse pre-emptive strikes tegen Afghanistan en Irak, landen die ons geen duimbreed in de weg hadden gelegd, maar die we toch met onze F16’s gingen bestoken. Vliegtuigen die we overigens gaan vervangen voor de prijs van 3,6 miljard euro voor 34 stuks.

Klimaatvluchtelingen

Voor het eerst spreken we over klimaatvluchtelingen in eigen land. Mensen die alles kwijt zijn en niet langer willen meemaken wat ze hebben doorstaan. Ze willen zich elders vestigen, in veiliger oorden. Ook dat wordt in de toekomst een mondiaal probleem. Waarbij het opnieuw zal gaan om solidariteit en onderlinge hulp, in een wereld die zal moeten overleven op basis van een eerlijke en gelijke verdeling van de rijkdom.

Misschien groeit doorheen dit drama het besef dat mensen die drama’s als natuurrampen en oorlogen meemaken, alleen nog maar kunnen vluchten en groeit de roep naar regularisatie van de bijna vijfhonderd hongerstakers in Brussel. Al was het maar uit eigenbelang, als wij of onze kinderen of kleinkinderen ooit aan een vreemde deur zullen moeten aankloppen. Op zoek naar een beter en veiliger leven. Net zoals de mensen uit het Zuiden vandaag.