Cáceres voerde het protest aan tegen de Agua Zarca-dam op de Rio Galcarque. Dat zou een van de grootste waterkrachtprojecten in Centraal-Amerika worden, maar de rivier is van groot spiritueel belang voor de inheemse Lenca-stam. Haar engagement leverde haar in 2015 nog de zogeheten ‘groene Nobelprijs’ op, de belangrijkste en meest prestigieuze milieuprijs ter wereld.

Maar het protest kostte ook haar leven. De Hondurese rechtbank oordeelde nu unaniem dat Roberto David Castillo Mejía mede achter de aanslag zat. Hij stond aan het hoofd van DESA en was voordien officier bij de militaire inlichtingendienst.

Castillo Mejía is de achtste persoon die veroordeeld wordt in de moordzaak. In december 2019 kregen zeven andere mannen gevangenisstraffen tussen de 30 en 50 jaar. De rechtbank spreekt zich in augustus uit over de strafmaat. Castillo Mejía krijgt waarschijnlijk tussen de 24 en 30 jaar cel voor het financieren van de moord en het verlenen van steun aan de huurmoordenaars, aldus de openbare aanklagers.

“Cultuur van straffeloosheid”

De uitspraak is een belangrijke stap in de weg naar gerechtigheid volgens mensenrechtenorganisaties. Amnesty International wijst er echter op dat “de gerechtigheid voor Berta echter nooit volledig zal zijn totdat iedereen die aan het misdrijf deelnam, inclusief degenen die het hebben gepland, voor het gerecht is gebracht.”

Amnesty heeft het over een cultuur van “voortdurende straffeloosheid” in Honduras. De familie van het slachtoffer voelde tijdens deze rechtszaak naar eigen zeggen ook een zekere tegenkanting van de autoriteiten. Het onderzoek en de arrestaties kwamen er ook pas na heel wat internationale druk. De familie van Cáceres en Gustavo Castro, de enige getuige van de moord, hebben herhaaldelijk aangegeven dat zij onvoldoende toegang hadden tot het dossier en het bewijsmateriaal. Ze mochten aanvankelijk zelfs niet aanwezig zijn in de rechtbank.

Tijdens het proces tegen Castillo hield de rechtbank volgens Amnesty ook geen rekening met bewijs dat Cáceres’ advocaten hadden ingediend tegen andere mensen die naar verluidt betrokken waren bij het bevel tot haar moord. Een internationaal team van mensenrechtenadvocaten, ingehuurd door de familie, legde in 2017 ernstige tekortkomingen in het officiële onderzoek aan het licht. Hun rapport bevatte bewijsmateriaal dat hoge bedrijfsleiders en agenten van de staat bij het misdrijf waren betrokken.

Slechte reputatie Honduras

De moordenaars van Berta Caceres hadden dus alle reden om te geloven dat ze met de moord weg zouden komen. In de vijf jaar voorafgaand op haar dood werden meer dan honderd andere milieuactivisten in Honduras vermoord, volgens de internationale waakhond Global Witness. Toch werden er nauwelijks straffen uitgedeeld voor de misdaden. Afgelopen december werden in het Centraal-Amerikaanse land nog twee milieuactivisten vermoord op drie dagen tijd. Het levert Honduras de reputatie op van “het dodelijkste land ter wereld voor milieuactivisten”.

En de dam? Die is er nooit gekomen. De moord op de bekende milieuactiviste, feministe en verdedigster van inheemse rechten veroorzaakte internationaal zoveel ophef dat investeerders zich één voor één terugtrokken en het project een stille dood stierf.