“Achter elk cijfer staat een persoon die gedwongen werd zijn of haar huis te verlaten, én een verhaal van ontheemding, ontworteling en lijden. Deze mensen verdienen onze aandacht en steun, niet alleen door middel van humanitaire hulp, maar ook door het zoeken naar oplossingen voor hun moeilijke situatie”, zegt het hoofd van UNHCR, Filippo Grandi.

Eind 2020 telde UNHCR 20,7 miljoen vluchtelingen, staat in het Global Trends-rapport. Daarnaast werden nog eens 5,7 miljoen Palestijnse vluchtelingen, 48 miljoen ontheemden in eigen land en meer dan vier miljoen asielzoekers geregistreerd.

Helft alle Syriërs ontheemd

Syrië staat bovenaan de lijst van ontheemden. Daar zijn in ruim een decennium van conflict 13,5 miljoen mensen ontheemd geraakt, meer dan de helft van de totale bevolking. Van deze groep zijn 6,7 miljoen binnenlands ontheemd en 6,8 miljoen personen naar het buitenland gevlucht.

Direct na Syrië volgt Venezuela, dat een economische, sociale en politieke crisis doormaakt. In totaal heeft UNHCR 4,9 miljoen mensen als ontheemd geregistreerd. Van hen zijn 3,9 miljoen mensen naar het buitenland gevlucht.

Andere landen die eind 2020 voor grote internationale toename van ontheemden zorgden, waren Afghanistan (2,8 miljoen), Zuid-Soedan (2,2 miljoen), Myanmar (1,1 miljoen) en de Democratische Republiek Congo, Somalië en Soedan, met elk ongeveer 800 duizend ontheemden.

Sterke stijging

In Latijns-Amerika ligt een ander punt van zorg in Midden-Amerika. Hier is het aantal ontheemden uit El Salvador, Guatemala en Honduras de afgelopen tien jaar met bijna factor 50 toegenomen, van 18.400 mensen eind 2011 tot ongeveer 867.800 eind 2020.

Onder de paraplu van het VN-agentschap voor Palestijnse vluchtelingen (UNRWA) vallen nog eens 5,7 miljoen mensen (ten opzichte van 5,6 miljoen in 2019).

De landen die het grootste aantal ontheemden hebben opgevangen, zijn Turkije (4 miljoen, van wie 92 procent uit Syrië), Colombia, dat 1,7 miljoen Venezolanen verwelkomde en Duitsland (1,4 miljoen van wie 44 procent uit Syrië). Daarna volgen Pakistan en Oeganda met elk 1,2 miljoen; de Verenigde Staten (1,1 miljoen) en Peru met 1 miljoen.

Als vluchteling geboren

Het rapport stelt dat wereldwijd de meest kwetsbare bevolkingsgroep bestaat uit kinderen onder de achttien jaar. Zij vormen zo’n 42 procent van alle slachtoffers van gedwongen ontheemding. De UNHCR schat dat tussen 2018 en 2020 een miljoen baby’s als vluchteling zijn geboren.

Ongeveer 3,2 miljoen binnenlandse ontheemden en 251.000 vluchtelingen keerden in 2020 terug naar hun huizen. Dat was minder dan in 2019.

Daarnaast kregen 33.800 vluchtelingen de nationaliteit in het land waar zij asiel aanvroegen, terwijl maar 34.400 mensen werden hervestigd, het laagste aantal in twintig jaar. Dat is “mogelijk het gevolg van de pandemie en het teruggelopen aantal beschikbare herplaatsingslocaties”, stelt het rapport.

Hoop

Een ander opvallend aspect is het feit dat voedselcrises – die een grote impact hebben op vluchtelingen en ontheemden – in 2020 verergerd zijn. Dat komt doordat langdurige conflicten, extreme weersomstandigheden en de coronapandemie reeds bestaande omstandigheden verergerd hebben.

Het rapport houdt tot slot rekening met een aantal “bakens van hoop” die begin 2021 werden geuit, zoals de aankondiging van de Verenigde Staten dat het meer vluchtelingen zou hervestigen: 62.500 in 2021 en 125.000 in 2022. Ook het besluit van Colombia om tijdelijk een beschermde status toe te kennen aan meer dan een miljoen Venezolanen geeft hoop, aldus het rapport.