Op maandag 21 juni luisterde het Vlaams parlement tijdens een hoorzitting naar experts over voorliggende wijzigingen in het decreet Inburgering en Integratie. Opvallend was de grote eensgezindheid onder de experts, ze uitten grotendeels dezelfde bezorgdheden. Als coalitie van middenveldorganisaties verwachten we dan ook dat het parlement de komende dagen zal bijsturen wat voorligt. Zo niet, dan dreigt de hele oefening contraproductief te worden en de inclusie en integratie van nieuwkomers vooral te bemoeilijken in plaats van te bevorderen. Verschillende sprekers onderstreepten dat de uitdaging vooral ligt in het integratiebeleid. Er kwamen heel wat vragen of de voorgestelde aanpassingen de integratie effectief zullen stimuleren, of dat ze nog meer drempels zullen opwerpen op de weg naar werk en participatie.
Veel kritiek oogstte het betalend maken en verder verzwaren van het inburgeringstraject. De experts waren unaniem dat beide ervoor zullen zorgen dat de ingevoerde retributies veel nieuwkomers in de armoede dreigen te duwen. Zeker gezien het hier vooral om gezinsherenigers gaat die geen beroep kunnen doen op het OCMW bij financiële problemen. Anderzijds werd erop gewezen dat de niet-verplichte nieuwkomers zich niet langer zullen inschrijven. Het netto-resultaat van dit decreet dreigt dus minder inburgeraars, minder integratie, minder zelfredzaamheid en meer armoede te zijn. Bezwaarlijk wat het beoogt.
Ten tweede uitten de experts grote bezorgdheden of het aanbod wel toereikend en kwalitatief is.
Dat is nochtans cruciaal om als nieuwkomer aan je nieuwe plichten te kunnen voldoen. Vandaag zijn de gestandaardiseerde testen voor de proef maatschappelijke oriëntatie en NT2 nog in volle ontwikkeling. Ook voor de nieuwe netwerk- en participatiepoot is de proeftuin nog maar pas opgestart. Terwijl het nieuwe decreet in januari 2022 van start moet gaan, lopen deze proeftuinen nog tot half 2022. De centra voor basiseducatie hebben zelfs nog geen onderwijsbevoegdheid voor het aanbieden het B1-niveau dat mensen in de toekomst zullen moeten halen. Tot slot is maar de vraag of het VDAB-aanbod vandaag voldoende afgestemd is op wat nieuwkomers écht nodig hebben om hen een opleiding of job aan te bieden. Er worden dus vooral veel nieuwe plichten ingevoerd, terwijl zelfs het recht op een kwalitatief en effectief aanbod volstrekt onzeker is en niet gegarandeerd.
Ten derde kwamen er ook heel wat juridische bedenkingen naar boven. Niet alleen over de nieuwkomersverklaring en de gegevensuitwisseling met de Dienst Vreemdelingenzaken, waarvan geen enkele expert de meerwaarde zag, maar vooral veel juridische en praktische bezwaren. Ook werden vragen gesteld over de logica achter het uitsluiten van asielzoekers en mensen zonder wettig verblijf.
Maar vooral leek deze hoorzitting te wijzen op het feit dat het totale inburgeringspakket weinig haalbaar lijkt voor heel wat groepen. Het totaalpakket van de financiële drempels, hogere taaleisen, standaardexamens en nieuwe verplichtingen zoals de inschrijving bij VDAB, het participatietraject, de nieuwkomersverklaring, de B1- verplichting en de mogelijke gevolgen voor het verblijfsrecht door de gegevensuitwisseling met DVZ, lijkt vooral een bijzonder zware dobber te worden en te leiden tot veel langere inburgeringstrajecten. In lijn met de Raad van Europa, het Europees Hof en de Raad van State, werpt de vraag zich op of dit nog redelijk en haalbaar genoemd kan worden.
Het middenveld hoopt dat het zover niet komt en beraadt zich alvast over verdere acties.
