Wie dit soort woordenschat bedacht heeft weet ik niet, maar hij drukt precies uit hoe vandaag vanuit het beleid naar sans-papiers wordt gekeken. Hardleers betekent volgens Van Dale: ‘Moeilijk lerend, ook in de zin van lessen van de ervaring niet ter harte nemend.’ Ze zijn met naar schatting honderd à honderdvijftigduizend, de sans-papiers die er niet in slagen de lessen van de ervaring ter harte te nemen. Wat hebben die mensen te leren en ter harte te nemen? Heel eenvoudig, volgens de staatssecretaris: het asiel- en migratierecht. Dat zegt klaar en duidelijk dat ze zich in een onwettige situatie bevinden en daar de conclusies moeten uit trekken.
Stel dat het mogelijk zou zijn: een gigantisch, massaal tot inzicht komen van tienduizenden en tienduizenden hardleerse mannen en vrouwen, die op een dag eindelijk begrijpen hoe fout zij zijn, hun koffers pakken en met hun gezin het land verlaten. Om, in de taal van de staatssecretaris, een duurzaam bestaan op te bouwen in hun land van herkomst. Zou het land dan opgelucht ademhalen? De economische wereld, de politieke wereld, de politiediensten, de ‘eigen volk eerst’-adepten? De staatssecretaris kent het antwoord op die vraag net zo goed als ik: neen. Ze hebben ze nodig, de sans-papiers. Ze zijn nuttig voor zoveel: grotere uitbuiting, verdeel en heersgestook, het aanwakkeren van onveiligheidsgevoelens, het scoren bij verkiezingen.
De staatssecretaris weet dat er in de Belgische economie een grote vraag is naar onderbetaalde en onbeschermde arbeid. Hij weet dat er voor de overgrote meerderheid van die meer dan honderdduizend hardleersen in hun land van herkomst geen duurzame toekomst is. Hij kent de hopeloze situatie van miljoenen vluchtelingen die Europa niet binnen raken. Hij weet ook dat er intussen duizenden en nog eens duizenden kinderen en jongvolwassenen zonder papieren in België leven wier land van herkomst België is.
Hij weet dus dat het effect van een nog strenger en repressiever beleid helemaal niet tot het verdwijnen van meer dan een kleine fractie van die meer dan honderdduizend zal leiden. Dat het werkelijke resultaat zal zijn: meer repressie, meer terreur, meer angst. En applaus van extreemrechts. Als de staatssecretaris doet alsof die hardleersen al lang weg hadden moeten zijn en het hun hardleersheid is die enig aanporrend plukwerk noodzakelijk maakt, weet hij heel goed dat hij retoriek verkoopt.
Op de website van de CD&V wordt in interviewvorm een portret geschilderd van de staatssecretaris, waarin hij fraaie zinnen ten beste geeft zoals “mijn maatschappelijk engagement zorgde er voor dat ik de samenleving beter wou begrijpen, om de wereld hopelijk ook te kunnen verbeteren!” en “Een veilige, duurzame en respectvolle samenleving, dat is wat ik probeer te realiseren”.
De wereld verbeteren, echt Sammy? En een respectvolle samenleving? Werkelijk? Of hij het zichzelf kan wijsmaken weet ik niet, maar de kans is klein. De wereld verbeteren is namelijk iets heel anders dan Fort Europa op slot houden en een respectvolle samenleving is iets heel anders dan een samenleving waar je een onderklasse van rechteloze mensen laat bestaan die je het label ongewenst opplakt om ze vervolgens te kunnen terroriseren. Een staatssecretaris is nu eenmaal geen Gutmensch, maar weet onderscheid te maken tussen droom en daad. Daadkracht zoals wettelijke bezwaren, peilingen naar stemgedrag en eurocentrisch egoïsme het voorschrijven. Daadkracht om de wereld te dienen zoals hij momenteel draait: al maar grotere onrechtvaardigheid, onmenselijkheid en repressie tegen mensen op de vlucht en in nood. De staatssecretaris kent de rapporten daarover waarschijnlijk beter dan u of ik.
Hardleers dus. De sans-papiers, die al jaren vechten voor wat de evidentie zelve zou moeten zijn: een normaal bestaan. Vechten mag, zelfs hardleerse sans-papiers mogen dat. Zolang het geen werkelijke druk uitoefent, de publieke opinie beroert en voor problemen zorgt. Als sans-papiers na jaren van vruchteloze acties en demonstraties voor het wapen van de wanhoop kiezen, de hongerstaking, heeft de staatssecretaris het over ‘chantage’. Hoe bedenkelijk is het met het inlevingsvermogen gesteld als men tegenover mensen die een alarmsignaal uitzenden, dit woord over de christendemocratische lippen krijgt? Je moet waarschijnlijk de nodige tijd bij de les zijn gebleven om het probleem op die manier ter harte te kunnen nemen en niet hardleers te worden.
Wij, van onze kant, moeten precies dat doen: hardleers blijven. Blijven volhouden dat een menselijk bestaan met politieke rechten en sociale bescherming voor mensen wier leven zich hier en nergens anders afspeelt, voor ons de evidentie zelf blijft. Tegen het egoïsme, de onverschilligheid en het gebrek aan empathie de solidariteit met de strijd van de sans-papiers als een morele plicht zien. Meer dan 25.000 mensen hebben de oproep #wearebelgiumtoo ondertekend. Dat is al aardig wat, maar lang niet genoeg. 150.000 moeten het er worden. Laten we ons daarvoor inzetten. Zo hardleers mogelijk.
Charles Ducal is voormalig Dichter des Vaderlands
