Sinds zijn democratische verkiezing op 28 juli 2021 onderging Pedro Castillo reeds twee pogingen tot afzetting. Facebook Vladimir Cerrón
Analyse - José Alberto Amesty Rivera, Rebelión,

Wordt Pedro Castillo zondag 6 juni een Chávez voor Peru? Een kritische reflectie

Links én rechts zien in presidentskandidaat Pedro Castillo een mogelijke Chávez voor Peru, elk voor totaal andere redenen. Castillo is noch de man die van Peru een communistische dictatuur zou maken, noch de leider die de arme meerderheid van de bevolking uit hun miserie zal kunnen verheffen. Een nuchtere analyse van Venezolaans theoloog José Alberto Amesty Rivera.

zaterdag 5 juni 2021 10:55
Spread the love

 

Bij veel Latijns-Amerikaanse volkeren weerklinkt de roep om een ‘Chávez’ voor hun land. Talrijke burgers dromen immers van een leider die werkelijk geeft om hun noden en problemen.

Dat Pedro Castillo Terrones naar de tweede verkiezingsronde gaat met een kans op zege, is een illusie die vele Peruvianen en Latijns-Amerikanen doen dromen van de opkomst van een Bolivariaans Peru. Zij zijn de politieke en economische toestand van hun land meer dan beu, net als de institutionele instabiliteit waarbij het politieke bestel reeds lang zorgwekkende dieptes van onbetrouwbaarheid heeft bereikt.

Castillo wordt door sommigen gezien als een politicus met een radicaal discours, voor een sterke staat maar moreel conservatief. Hij komt uit de noordelijke regio Cajamarca waar hij 51 jaar geleden geboren werd en nu leerkracht is in een plattelandsschool, met klassieke witte sombrero, met een behoorlijke invloed in de regio.

Eerst zondag 6 juni afwachten

Natuurlijk moeten we eerst de tweede ronde van de presidentsverkiezingen (van zondag 6 juni) afwachten maar zijn eerste taak is nu Keiko Fujimori verslaan en daarna stelt hij ons hopelijk niet teleur.

We moeten echter ook onder ogen zien dat er achter het succes van Castillo en zijn partij Peru Libre, die (in de eerste stemronde op 11 april met 13, 41 procent) de meeste stemmen behaalde, niet echt een politieke beweging schuilgaat. Hun overwinning was geen resultaat van een jarenlange mobilisatie zoals bij ander linkse bewegingen in Latijns-Amerika. De meerderheid van hun kiezers beslisten pas over hun stem in de laatste twee weken voor de verkiezingen. Zij identificeren zich niet voluit met zijn partij en hun steun zou bij de volgende verkiezingen wel eens kunnen verdwijnen.

De verschillen tussen beide kandidaten kunnen niet groter zijn. Keiko Fujimori staat resoluut voor de instandhouding van de bikkelharde semi-feodale ongelijkheid die haar kiezers in stand willen houden. Foto: Congreso de la República del Perú/CC BY-AS 2:0

Blijven we even bij de presidentiële race: Peru Libre won ook overtuigend de (gelijktijdige) parlementaire verkiezingen met volgens de prognoses op het moment van dit schrijven, zevenendertig van de 130 zetels in de Kamer van Volksvertegenwoordiger. Veel van die nieuwe parlementsleden zullen gewone Peruvianen zijn zonder enige politieke ervaring, die zelfs waarschijnlijk nooit verwacht hadden te winnen.

Laten we proberen overeenkomsten en verschillen te zien tussen het proces dat tot Chávez in Venezuela leidde en wat nu in Peru gebeurt, ook al zijn dergelijke vergelijkingen zeer betwijfelbaar. Hierna volgen een aantal acties van Castillo die elke Venezolaan wel herkent.

Kandidaat Pedro Castillo, leerkracht en ‘rondero’ (een persoon die tot de ronda’s behoort, landelijke organisaties voor zelfverdediging met leden van etnische en boerensectoren) gaf publiek te kennen dat volgens hem Venezuela geen dictatuur is en dat de Venezolanen hun problemen zelf moeten oplossen zonder buitenlandse inmenging,. Daarmee ging hij in tegen de mythe dat hij zich zou moeten aansluiten bij de laster van rechts tegen Venezuela om ‘acceptabel links’ in Peru te zijn.

Kleine partij klaar voor dit onverwacht succes?

Een ander voorbeeld: het parlement is zeer gefragmenteerd over talrijke partijen, waarvan de meerderheid rechts zijn. Hij zal (zoals in Venezuela is gebeurd) gebruik maken van een Grondwettelijke Assemblee en zal daartoe zijn presidentiële prerogatieven gebruiken. Dit brengt een boodschap over van visie en politieke moed die hem geloofwaardig maakt en zijn aanhang garanties biedt om hem te volgen zonder angst voor twijfel, besluiteloosheid of later verraad.

Castillo komt uit een ‘marxistisch-leninistische’ partij, de niet zo bekende Perú Libre, opgericht en geleid door Vladimir Cerrón, voormalig gouverneur van de provincie Junin. Cerrón beschreef zijn partij als socialistisch, links, marxist-leninistisch en mariateguista[1].  Dit politiek platform ondersteunt de nationalisering van hulpbronnen en industrie, verhoogde financiering voor onderwijs en de totstandkoming van een nieuwe grondwet, die de huidige grondwet zou vervangen van de autoritaire, neoliberale president Alberto Fujimori (kind van Japanse migranten en vader van rechts tegenkandidate Keiko Fujimori) in de jaren 1990. Perú Libre is met andere woorden slechts een kleine partij die nu een onverwacht succes heeft behaald.

Hoewel de twee ‘linkse’ partijen die aan Castillo voorafgingen eveneens voorstander zijn van ingrijpende veranderingen in het beheer van de economie en de staat, en de noodzaak inzien van een nieuwe grondwet, blijft de hevige polarisatie tussen links en rechts een oplossing verhinderen voor de ernstige economische, politieke en sociale crisis die Peru doormaakt – en dien nog verergerd werd door de pandemie.

Laten we niet vergeten dat de belangrijkste verwezenlijking van Chávez in Venezuela de creatie was van een nieuwe grondwet was die werd aanvaard door de Venezolaanse bevolking, alsook de nationalisatie van olie- en andere bedrijven, evenals de versterking van de gezondheids- en onderwijssector.

Links én conservatief

Hoewel Perú Libre volgens analisten een linkse partij is, is ze ook conservatief over een aantal sociale kwesties, zoals bijvoorbeeld Castillo’s veroordeling en afwijzing van de genderaanpak of ‘genderideologie’, van het recht op seksuele diversiteit, evenals zijn verzet tegen een belasting op onroerende bezittingen.

Een zekere overeenkomst tussen Castillo en Chávez is dat ze allebei de heuvels rond hun hoofdsteden Lima en Caracas en het platteland overtuigden, omdat ze dezelfde taal spraken en werden bewogen door dezelfde gevoelens van verlating, verwaarlozing, onvrede en hoop.

Zowel Chávez als Castillo komen uit ‘de provincie’, het niet-stedelijke platteland, die de landelijke gebieden niet negeerden. De steun voor Castillo komt van het rurale binnenland en van het zuiden, vooral in het Andesgebergte, waar de bevolking veel armer en landelijker is.

Buitenstaanders

Ze drongen als buitenstaanders het gevestigde politieke systeem binnennet wanneer dat  zich in zijn ergste fase van wantrouwen bevindt. En, zoals elke outsider, drongen ze binnen op het allerlaatste moment, zonder rekening te houden met de lastercampagnes van de media. Ze waren onafhankelijk, verrassend, nieuw, alternatie. Ze waren/zijn zowel indringers als tafelspringers.

Ze wisten beiden het diepe wantrouwen van het volk in de politiek en het establishment te benutten. Castillo vermengt zijn toespraken met ‘turrekeo’, het taalgebruik van mensen die het niet eens zijn met de regering en ertegen rebelleren. Chávez en zijn stellingnames leidden uiteindelijk tot een ideologie en een politieke beweging, het ‘Chavismo’ van Venezuela, een beweging gecentreerd rond de figuur van president Hugo Chávez.

Kortom, beiden hebben scherpzinnigheid getoond, en in het geval van Pedro Castillo Terrones zal hij die nu meer dan ooit nodig hebben om het complexe geheel van gebeurtenissen onder ogen te zien waartoe hij heeft bijgedragen. Die brengen hem nu aan de top plaatsten van wat een dreiging van grote omvang dreigt te worden die verder kan gaan dan de electorale strijd.

Keiko Fujimori, dochter van corrupt president

De omstandigheden waarin Castillo op zondag 6 juni een tweede ronde ingaat kunnen niet beter zijn. Zijn opponent, Keiko Fujimori, dochter van president Alberto Fujimori, eindigde eerder reeds tweede tijdens de presidentsverkiezingen van 2016. Door haar betrokkenheid in het schandaal met  (het Braziliaanse bouwbedrijf) Odebrecht heerst er nu grote aversie tegen haar persoon. Dat corruptieschandaal wordt door Justitie in de VS “het ergste geval van omkoping in het buitenland in de geschiedenis” genoemd  en leidde reeds tot een aantal gevangenisstraffen. Haar verkiezingsuitslag in 2016 van 40 procent werd nu in de eerste ronde van 2021 herleid tot 13 procent.

Castillo kon haar aanvallen op haar connecties met haar vader, zij viel hem aan onafgebroken aan met chronische verdachtmakingen van de socialisten in Peru, zijn vermeende connecties met de guerrillagroepering Sendero Luminoso (Lichtend Pad), alom veroordeeld voor zware misdaden tegen de mensenrechten.

Castillo’s aanhangers stellen hem voor als de “Peruviaanse Evo Morales”. Er zijn wel overeenkomsten (beiden zijn landelijke vakbondsorganisator van bescheiden afkomst), maar de realiteit is dat Castillo pas zeer recent de politieke arena betrad.

We zullen zien wat er gebeurt. De verkiezingswet van Peru voorziet een periode van dertig dagen voor een tweede verkiezingsronde na de bekendmaking van de officiële resultaten van de eerste ronde. Het voornaamste decreet 122-2020-PCM dat de verkiezingen regelt stelt dat de verkiezingen moeten doorgaan op 6 juni. Er kan echter nog veel gebeuren voor deze datum.

In Peru is het gewoon dat professoren en leerkrachten net diegenen zijn waar het meest naar geluisterd wordt in rurale gebieden en hem daarom het meest steunen van gezin tot gezin.

Zwak links, verdeeld rechts

Zoals we al eerder vermeld belooft Castillo Terrones beloofde een Grondwettelijke Vergadering samen te roepen met de bedoeling een andere grondwet op te stellen die alle sectoren in het land zou behelzen. Tegelijkertijd zei hij dat hij zou proberen een nieuw Grondwettelijk Hof samen te stellen door middel van een volksraadpleging. Volgens hem verdedigen de huidige rechters verkozen door het parlement “enkel een Grondwet (van Alberto Fujimori, zie hierboven) die een einde heeft gemaakt aan alle rechten en geleid heeft tot de plundering van het land”.

De werkelijkheid is echter dat, wanneer we de kiespercentages van rechts bij deze verkiezingen optellen (Fuerza Popular, Avanza País, Renovación Popular, Partido Popular Cristiano en Perú Patria Segura) Chávez volgens de cijfers van de overheidsdienst voor de verkiezingen ONPE, deze coalitie op bijna 40 procent zou kunnen eindigen. Dit is zeer betekenisvol voor Keiko Fujimori. Deze krachten zouden een rechtse en neoliberale politieke en mediatieke lawine veroorzaken met als enig doel het huidige systeem van diepe Peruviaanse sociale ongelijkheid in stand te houden.

Wanneer we daarentegen de stemmen optellen die tot nu toe zijn bevestigd voor de partijen Perú Libre, Juntos por el Perú en Frente Amplio dan dreigt links te verliezen met net iets meer dan 28 procent van de stemmen. Tenzij de verkiezingstendensen geen drastische ommekeer van 180 graden laat zien, maakt Castillo numeriek gezien weinig kans op Peruviaans presidentschap.

Peru bevindt zich momenteel op een kruispunt waar het Peruviaanse volk moet kiezen: of voortgaan in een systeem dat verantwoordelijk is voor zoveel sociale ellende, of kiezen voor een ander paradigma, met veel verschillende moeilijkheden, met zicht op een komende parlementaire periode waarin geen enkele partijstrekking een meerderheid heeft.

 

Pedro Castillo Terrones, ¿un Chávez en Perú? werd vertaald door Erika Vanempten. José Alberto Amesty Rivera is Venezolaans theoloog en filosoof.

Note:

[1] Naar Peruviaans schrijver en filosoof José Carlos Mariátegui (1894-1930). Zijn gedachtengoed leidde tot de oprichting in 1983 van de Partido Unificado Mariateguista, een samengaan van de meeste linkse partijen van dat ogenblik.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!