Wanneer mensen mij vragen waarom ik ooit de stap naar de partij Groen zette, dan is steevast mijn antwoord: “Omdat onze partij, al van bij het begin van ons ontstaan – Stad voor Mensen en later Agalev – beseft dat de mens wel degelijk impact heeft op het klimaat”.

Inzetten op meer klimaatambitie is voor mij nog steeds de belangrijkste drijfveer om aan politiek te doen. En dus ben ik het eens met de Opinie van Tegengas – Dégaze Waarom België zonder nieuwe gascentrales niet het Texas van de EU wordt van 5 mei 2021.

Ook het pleidooi naar een energiesysteem dat de energievraag vermindert en de energie die we gebruiken duurzaam opwekt, kan ik als ecologist enkel onderschrijven. Hernieuwbare energie is de doelstelling, de oplossing en de norm.

De inzet is de switch naar 100 procent hernieuwbare energie en naar klimaatneutraliteit. Als we daar in 2050 willen raken, dan moeten we daar vandaag aan beginnen. Zodat we met rasse schreden vooruitgaan en al in 2030 een stevige stap vooruit zetten.

Een groene relance die aan de ene kant vertrekt vanuit onze eigen sterktes met een tweede offshore windpark in het Kanaal en de Noordzee als grootste energiecentrale, en aan de andere kant investeert in internationale verbindingen met groene energie-producerende landen zoals Denemarken en Noorwegen.  Zodat we kunnen profiteren van goedkope hernieuwbare energieoverschotten in onze buurlanden.

Er is de voorbije jaren niets gebeurd

De schande van ons energiebeleid is dat er de afgelopen jaren amper iets is gebeurd. Het was een ‘stop-and-go-beleid’ dat resulteerde in hoofdzakelijk stilstand. Sowieso kunnen 5 kerncentrales niet langer open blijven want te oud en te duur. Geen enkele partij wil dat en ook de uitbater wil dit niet.

Nu worden er eindelijk wel beslissingen genomen. Wie ook energieminister was geworden, of er nu kerncentrales zouden worden verlengd, nieuwe worden gebouwd of allemaal gesloten. Tijdelijke gascentrales zijn altijd nodig. Dat is de ongemakkelijke waarheid en had ik liever anders gezien.

Tegengas waarschuwt voor de bouw van 8-9 gascentrales. Onze minister heeft dit tot het uiterste beperkt en zet tegelijkertijd in op nieuwe technologieën zoals batterijen, vraagsturing en opslag. Maar vooral op de uitbouw van meer hernieuwbare energie. We nemen geen enkel risico met de bevoorrading. Daarnaast investeren we ook massaal in de ontwikkeling van technologieën die gascentrales zo milieuvriendelijk mogelijk maken.

Ik durf met een gerust hart zeggen dat geen enkele andere minister er zo gedreven in staat als Tinne. Ze doet wat noodzakelijk is, maar zal er ook alles aan doen om de impact beperkt te houden.

Als er veel meer hernieuwbare energie is, en dat is het doel, dan is er ook veel meer nood aan flexibiliteit. Vandaag gebeurt het dat windmolens op zee worden afgeschakeld wanneer het waait wegens te veel elektriciteit en te weinig flexibiliteit. Dat is de wereld op zijn kop. Wat vandaag de uitzondering is, dreigt zonder het investeringsmechanisme de regel te worden.

Tegen 2030 zal bijna de helft van onze energieproductie uit hernieuwbare energie bestaan. Dat is een verdubbeling ten opzichte van vandaag. Meer hernieuwbare energie, betekent dat we flexibele back-up energiebronnen nodig hebben, die aan – en afgezet kunnen worden als er veel of weinig zon en wind is.

De minister kondigde recent nog de uitbreiding aan van de spaarbekkencentrale in Coo, dat is eigenlijk de grootste batterij in ons land. Maar ook flexibele gascentrales zijn soms noodzakelijk. Het investeringsmechanisme biedt die: je kan het af- en aanzetten bij veel of weinig zon en wind. Met een kerncentrale lukt dat niet, alleszins niet op de momenten dat het nodig is.

CO²-uitstoot gaat niet alleen over gascentrales

Wat me stoort is dat het debat verengd wordt tot gascentrales als het over CO₂-uitstoot gaat. Sowieso is dat maar een bijzonder klein aandeel van de uitstoot die bovendien in het Europese systeem voor emissiehandel ETS wordt gecompenseerd zodat er geen Europese meeruitstoot is.

Ondertussen doet de Vlaamse regering er alles aan om de Europese ambitie van -55 procent CO₂-reductie onderuit te halen, tot zelfs maar naar -40 procent. Dat is het equivalent van bijna 1 miljard extra CO₂-uitstoot of 10.000 keer meer dan de gascentrales, die in alle scenario’s noodzakelijk zijn.  We gaan op alle vlakken en regio’s moeten versnellen, want klimaatopwarming is de grootste bedreiging.

De energie van de toekomst wordt vandaag – eindelijk, na 17 jaar waarin weinig tot niets gebeurde – voorbereid door het duidelijk en stabiel regelgevend kader dat minister Van der Straeten uittekent. Maar we moeten wel eerlijk blijven, niemand heeft een glazen bol;  het zal sowieso straf zijn om op 4 jaar tijd de helft van ons productiepark te vervangen.

Dat volledig aan de markt overlaten, zou een te groot risico betekenen, waardoor de stroom zou kunnen uitvallen. Daar is bijna iedereen het over eens.  En nee, ik ben er niet de persoon naar om mensen schrikbeelden voor te houden, maar ik vind het wel mijn plicht om realistisch te blijven.

Wat de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (energieregulator CREG) voorstelt, de bevoorradingszekerheid volledig overlaten aan de markt, met risico op gebrek aan capaciteit en dus heel hoge schaarsteprijzen, waar de meest kwetsbaren uiteraard eerst de dupe van zullen zijn, daar pas ik als ecologist voor.

Had ik het liever anders gezien?

Natuurlijk. Maar dan had men in het verleden zijn job beter moeten doen. De kernuitstap had men al bijna twintig jaar moeten voorbereiden, maar dat heeft men nagelaten te doen. Dus ja,  een aanvulling met snel schakelbare waakvlamcentrales zal nodig zijn in een overgangsperiode.

En Vlaanderen moet dringend een tandje bijsteken. Hoe meer hernieuwbare energie, des te minder draaiuren – dus mevrouw Demir (Vlaams minister voor Energie, N-VA), waar wacht u op om voor meer zonne- en onshore (op het vasteland) windenergie te zorgen?’

Kortom, ik wil niet blijven vasthouden aan recepten uit het verleden, zodat we toekomstige generaties opzadelen met de keuzes die wij nu moeten maken. De enige recepten die standhouden in de toekomst zijn die waarbij we resoluut kiezen voor hernieuwbaarheid. Dat is de uitdaging voor de toekomst.

Kim Buyst is lid van de federale Kamer van Volksvertegenwoordigers voor de fractie Groen/Ecolo