Boekrecensie -

Karel Van Bever, het verhaal van een ASLK’er en verzetsman die aan zijn einde kwam in Mauthausen

Het leven in het kamp van Breendonk tijdens de Tweede Wereldoorlog was ongenadig hard. De gevangenen werden er door hun Duitse en Vlaamse bewakers zwaar mishandeld, vernederd, afgebeuld. Ze moesten zich wassen in 2 minuten, zonder zeep of handdoek. Hun hongerrantsoen bestond uit 250 gram brood per dag, vier koppen ersatzkoffie en een liter watersoep met rapen en bieten. Heel wat gevangenen stierven aan de gevolgen van diarree. Ook ASLK-bediende Karel Van Bever beleefde deze hel.

vrijdag 7 mei 2021 13:29
Spread the love

 

Van Bever werd gedeporteerd naar Mauthausen en werd daar doodgeslagen. Danny Carleer brengt het verhaal van de socialistische vakbondsman Karel in zijn nieuwe boek Een pakje voor vader. Verraden door een VNV’er. Maar het boek schetst ook een breed beeld van het Belgische verzet tegen de nazi’s en zijn collaborateurs en heeft heel wat aandacht voor de sluikpers. Rik Van Bever, de zoon van Karel, werkte mee aan het boek van Carleer.

Karel Van Bever was een verzetsman van het eerste uur, schrijft Edmond Eycken (nationaal voorzitter van de Nationale Confederatie van Politieke Gevangenen en Rechthebbenden van België, NCPGR vzw) in een voorwoord in het boek. Van Bever verspreidde diverse bladen en publicaties van de clandestiene pers die de Belgische bevolking aanspoorden om vol te houden en te blijven geloven in een overwinning op de nazi’s. “Hij onderging folteringen zonder ooit zijn landgenoten te verklikken, zonder ooit zijn inzet in de strijd tegen het nazisme te verloochenen”.

Eycken ziet het boek van Carleer als ‘een eerbetoon aan de vrouwen en mannen die onze vrijheid en de democratie met hun leven hebben betaald’. Zeker is dat Danny Carleer met zijn nieuwe werk bijdraagt tot de inspanningen om het verzet in al zijn facetten in de schijnwerpers te zetten, na decennialang te zijn overschaduwd door de collaborateurs, die gretig maar zeer ten onrechte in de slachtofferrol kropen.

Gevaar van extremisme

Auteur Carleer vindt het belangrijk dat getuigenissen over de nazibarbarij niet verloren gaan. “We moeten ons bewust blijven van het gevaar van extremisme”, zegt hij. “Democratie, rechten en vrijheden zijn geen vastgebeitelde waarden. Partijen die groot geworden zijn met voornamelijk anti-Belgische, anti-vakbonds- en anti-immigratiestandpunten voeren opnieuw het hoge woord. Ook voor parlementsleden die hun racisme niet of nauwelijks wegsteken is er steun. Simpele populistische boodschappen doen het opnieuw beter dan eerlijke, genuanceerde politiek”. Met die woorden slaat Danny Carleer uiteraard de nagel op de kop.

De Algemene Spaar- en Lijfrentekas (ASLK), waar Karel Van Bever werkte sinds 1919, was gevaarlijk werkterrein voor linkse activisten en verzetsmensen, want sommige van de personeelsleden sympathiseerden duidelijk met het VNV en de Duitse bezetter. Van Bever werd op 26 januari 1943 aangehouden op het werk, aan de Wolvengracht in Brussel. Hij was verklikt door een collega bij de ASLK, een overtuigde VNV’er. Bij een grondige huiszoeking in Van Bevers woning in Borgt (Grimbergen) zag een Gestapoman dat de naald van de radio ingesteld was op de Engelse post (Radio België). Een bezwarend element dat uiteraard werd uitgespeeld tegen Van Bever.

Opsluiting in Breendonk

Iets meer dan een maand lang zat Van Bever opgesloten in de gevangenis van Sint-Gillis (Brussel). Daarna werd hij overgebracht naar het beruchte kamp van Breendonk. In het SS-Auffanglager Breendonk werden tussen september 1940 en augustus 1944 zo’n 3.600 mensen opgesloten, meestal zonder enige vorm van proces. Zowat de helft van hen kwam om het leven. De overlevenden hielden vaak blijvende fysieke of psychische letsels over aan hun gevangenschap.

“De gevangenen kregen te maken met de gruwelijkste vorm van detentie”, lees je in het boek. “Slagen, stampen, vernederingen, ondervoeding, ongemeen harde en nutteloze dwangarbeid, folteringen, ophangen en fusillades waren hun deel. Duitse en Vlaamse SS’ers zorgden voor het helse regime”. Niet voor niets werd Breendonk ook omschreven als ‘het kamp van de sluipende dood’.

De familie van Bever bleef zonder nieuws van Karel, zeker toen hij in Breendonk zat. Sommige ASLK-collega’s, die daar ook zaten en werden vrijgelaten, losten weinig of geen informatie. Karel zelf werd hardhandig aangepakt tijdens ondervragingen maar gaf geen informatie prijs. Pakjes aan hem bezorgen was helemaal niet makkelijk, en meer dan eens werden ze gestolen door SS’ers. Vlaamse sadisten en fanatieke nazi’s als Fernand Wyss en Richard De Bodt zaaiden mee terreur in het kamp. Ze zetten daar onder meer de dood van vijf postbodes op hun naam.

De oorlogsburgemeester van Breendonk, brouwer Albert Moortgat, was een overtuigde VNV’er en fan van de bezetter. Hij maakte reclame in het collaboratieblad ‘Volk en Staat’. Na de oorlog verklaarden getuigen dat Moortgat het bijzonder goed kon vinden met Duitse officieren. Volgens zijn schoonzuster had er zelfs een foto van Hitler in zijn eetkamer gehangen. De man kreeg een soort straf voor zijn collaboratie maar kwam eind augustus 1947 al vrij. In 1960 werd hij zelfs in ere hersteld nadat hij zijn excuses had aangeboden voor zijn collaboratie.

Mauthausen

Na een aantal weken in Breendonk werd Karel Van Bever op transport gezet naar het oosten. Hij vertrok op 25 juni 1943 vanuit Breendonk en arriveerde op 10 juli in het Oostenrijkse Mauthausen. Alles bij elkaar belandden 41.000 Belgische politieke gevangenen in concentratiekampen, slechts 27.000 overleefden die nachtmerrie. Velen stierven een trage dood door dwangarbeid, mishandelingen en ontberingen. Als ze niet meer ‘productief’ waren, werden ze gewoon geliquideerd. In Mauthausen werden gevangenen afgebeuld door ze in steengroeven te laten werken. Er werden ook medische experimenten uitgevoerd.

Op 20 maart 1944 kwam aan de lijdensweg van Karel een einde in Mauthausen. Volgens overlevenden werd hij toen, samen met twee of drie anderen, doodgeslagen. In de naoorlogse periode bezocht de familie Van Bever diverse keren het gruwelkamp. Sinds 1949 is Mauthausen trouwens een ‘Memorial Site’.

Het boek bericht niet alleen over het wedervaren van Karel Van Bever. Je vindt erin ook een schat van informatie over de veelzijdigheid van de trieste collaboratie (vaak hardnekkige extremisten en radicalen die ook na de oorlog hun ongelijk niet wilden erkennen), het verraad van de socialist Rik De Man (die voor de Nieuwe Orde koos), verzetsgroepen en verzetsstrijders, de rol van communisten in de Weerstand, kleine en grote heldendaden in de strijd voor een vrij België.

Vele verzetslieden bekochten hun inzet voor land en vrijheid met de dood. Aan het slot van het boek besteedt Carleer ook aandacht aan de privatisering van de ASLK en de manier waarop ook socialisten meewerkten aan de uitverkoop van deze belangrijke financiële instelling.

 

boekcover

‘Een pakje voor vader. Verraden door een VNV’er’ (471 blz.) werd in eigen beheer uitgegeven door Danny Carleer en gedrukt bij EPO. Wie het boek wil bestellen, kan contact opnemen met de auteur: dannycarleer@gmail.com.

Over de beelden: de moderne beelden van Breendonk werden gemaakt door Ruud van Dijk (RvD Photography).

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!