centrale hal van een gevangenis
Foto: jraffin via Pixabay
Opinie - Hans Claus

Gevangenisdirecteur: “Waarom achterlijk concept gevangenis inzetten om sociale en psychische problemen te onderdrukken?”

vrijdag 23 april 2021 15:06
Spread the love

 

Winnaar van de Prijs van de Liga voor Mensenrechten en eremagistraat Henri Heimans vecht zijn hele leven al voor een beter lot van geïnterneerden. Tot tien jaar geleden werden geesteszieken naar aanleiding van strafbare feiten gewoon in gevangenissen opgesloten. Mede door de onverdroten ijver en niet aflatende verontwaardiging van Heimans zagen Forensische psychiatrische centra het levenslicht. Er zijn nog nieuwe centra gepland. Want zelfs in 2021 en zovele Europese veroordelingen later verblijven nog honderden geïnterneerden in onze gevangenissen. Bovendien is de uitstroom uit die forensische centra naar de reguliere psychiatrische zorg ondermaats. Zelfs voor mensen die geen strafbare feiten gepleegd hebben, is de reguliere capaciteit ontoereikend. Het probleem van de wachtlijsten is al lang bekend.

Ik werk ondertussen zelf vijfendertig jaar als directeur in een gevangenis. Ik heb de tijd nog gekend dat de Nieuwe Wandeling als ‘psychiatrische annex’ meer dan honderd psychisch zieke geïnterneerden herbergde. De strijd van Heimans om voor die mensen een gepaste behandeling te vinden heb ik van nabij meegemaakt. Zitting na zitting.

Wat ik ook meemaakte en helaas nog moet meemaken is het gesleur met matrassen, de eindeloze rij incidenten en de stakingen die grotendeels kunnen teruggebracht worden tot de overbevolking in onze gevangenissen. Die pijnlijke vrijdagavonden waarin politioneel onderzoek bij de onderzoeksrechters eindigt met nog enkele opsluitingen, goed voor een woelig weekend van tekorten en het oeverloos in stelling zetten van dezelfde overredingstechnieken. ‘Volgende week vragen we de verwijdering van enkele mannen naar andere inrichtingen waar het momenteel net iets rustiger is.’

We hebben probatiemaatregelen uitgeprobeerd, taakstraffen, de elektronische enkelband. Maar zij brachten geen soelaas. Het leger mensen onder justitieel toezicht nam toe, maar de gevangenisbevolking daalde niet. We eindigen voorlopig bij het bijbouwen van nieuwe gevangenissen. Er staan werven in Haren en in Dendermonde en er zijn er nog nieuwe gepland. Oude gevangenissen moeten dringend dicht, omdat ze aan geen enkele norm meer voldoen.

Ik onthaal hen. De jonge winkeldieven, de kleine zelfstandige drugdealers. Af en toe gaat het al eens om een grote zaak met internationale allure. Maar na vijfendertig jaar gaat het vooral nog steeds om dezelfde sociale en psychische problematieken die we met het strafrecht te lijf gaan.

Leren we ooit bij? Waar is die ‘inclusieve’ samenleving waar partijprogramma’s bol van staan? We zetten in op technologie, digitalisering, meten is weten en de zoveelste slimme innovatie, maar als het om individuele hulpbehoevende mensen gaat zoeken we nog steeds ons heil in opsluiting. Meer nog, we draaien er ons hand niet voor om, om dat in mensonterende omstandigheden te doen. Drie man op een cel van één, onschuldig geachte beklaagden met een matras in het cachot omwille van plaatsgebrek. En weer die lange wachtrijen voor een ondersteunend gesprek. Geen geld, geen plan voor achterblijvers. Liever inzetten op topsporters, topartiesten, topmanagers, topprestaties op school en op de beurs.

Zie eens dat we achterblijven bij de concurrerende landen? Dat zij alle medailles wegkapen, onze markt overspoelen, onze rijkdom kapen?

Het is om moe van te worden. Een coronacrisis die wereldwijd iedereen treft is nodig om de budgettaire orthodoxie los te kunnen laten en geld te laten zijn wat het moet zijn: een middel om mensen aan datgene te helpen wat ze nodig hebben.

Waarom kan dat dan niet om menselijkheid te organiseren? Waarom moeten we achterlijke concepten zoals gevangenissen en psychiatrische instituten bij god nog inzetten om sociale en psychische problemen te onderdrukken, terwijl we zeer goed weten dat normale (soms gesloten) huiselijke omgevingen met goede menselijke omkadering die problemen grotendeels kunnen oplossen?

Omdat die instituten op de korte termijn goedkoper zijn? Of omdat we collectief, niettegenstaande al onze wetenschappelijke vooruitgang, moreel nog zo dom zijn als een koe en we dat ook zo willen houden? Omdat we zweren bij het bezweren van problemen door mensen namen te geven? Als volleerde goeroes elkaar bang maken met predicaten als ‘crimineel’ en ‘gevaarlijke zot’?

We houden archetypen in stand om de feodale structuur van onze soort uit de aandacht te houden. Want het is toch duidelijk waar de financiële orthodoxie van de staatsfinanciën toe dient? Is de accumulatie van rijkdom gestopt sinds de overheden zich die discipline hebben opgelegd? Ik dacht het niet!

Wat een ellendige aanblik geeft zo’n wereld niet, dat een financiële elite mensen zo bang kan blijven maken en tegen elkaar kan blijven opzetten?

(Minstens) vijfendertig miljard schulden in België om de business overeind te houden, armoede en opstand te voorkomen wanneer we in ons kot moeten blijven voor een virus. Prima.

Laat ons nog maar eens 35 miljard uittrekken om deftige huiselijke omgevingen te maken waar we ons ontfermen over elkaar in tijden dat we het moeilijk hebben en of moeilijk hebben met elkaar. Laat ons eindelijk de sociale kwantumsprong maken waar we toe in staat zijn.

Dan alleen kunnen de Heimansen van deze wereld stoppen met zagen en genieten van een welverdiend pensioen. Tot zolang zullen ze echter doorgaan. Zoals ze altijd deden.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!