Foto: World Coalition Against the Death Penalty, Flickr / CC BY-SA 2.0 (More information about the rights of this work, see below article)

Ondanks pandemie gingen sommige landen meedogenloos door met doodvonnissen en executies

De nooit geziene uitdagingen van de covid-19-pandemie konden 18 landen er in 2020 toch niet van weerhouden mensen terecht te stellen, zegt Amnesty International in zijn jaarlijkse overzicht van de doodstraf in de wereld. De algemene trend is dat het aantal executies afneemt, maar sommige landen bleven toch doodstraffen uitvoeren, hier en daar zelfs meer dan voordien. Het wijst op een schokkend gebrek aan respect voor mensenlevens, precies op een moment dat de aandacht van de wereld gericht was op het beschermen van mensenlevens tegen een dodelijk virus.

woensdag 21 april 2021 10:49
Spread the love

 

Egypte verdrievoudigde in 2020 zijn aantal executies in vergelijking met het jaar voordien. De Chinese overheid kondigde aan dat criminele feiten die de maatregelen tegen covid-19 bemoeilijken, zwaar zouden gestraft worden, wat leidde tot de doodstraf en executie van minstens één man. In de Verenigde Staten hervatte de federale overheid onder de regering Trump de terechtstelling van terdoodveroordeelden, na een onderbreking van 17 jaar, wat resulteerde in een verbijsterende reeks van tien executies in minder dan zes maanden. Ook India, Oman, Qatar en Taiwan hervatten de executies.

“Terwijl de aandacht van de wereld gericht was op de bescherming van mensenlevens tegen covid-19, grepen verschillende regeringen met een schokkende vastberadenheid naar de doodstraf en stelden mensen terecht”, zegt Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

“De doodstraf is een weerzinwekkende straf, en terechtstellingen blijven uitvoeren midden in een pandemie brengt de inherente wreedheid ervan nog meer tot uiting. Zich verzetten tegen een executie is in normale tijden al moeilijk. Door de pandemie was het voor veel terdoodveroordeelden niet mogelijk om een advocaat of wettelijke vertegenwoordiger persoonlijk te zien. Wie hulp wou bieden, moest zich blootstellen aan grote – maar volstrekt vermijdbare – gezondheidsrisico’s. Het toepassen van de doodstraf in deze omstandigheden is een erg flagrante aanval op de mensenrechten”, zegt Wies De Graeve.

Covid-19-maatregelen hadden zorgwekkende gevolgen voor de toegang tot juridische bijstand en het recht op een eerlijk proces, ook in de VS, waar strafrechtadvocaten vertelden dat ze geen cruciaal onderzoekswerk konden doen en geen persoonlijk contact met cliënten konden hebben.

De top-vijf

China houdt het totale aantal executies en doodvonnissen als staatsgeheim verborgen, wat onafhankelijk onderzoek verhindert. Vandaar dat de executies in China niet inbegrepen zijn in de cijfers van Amnesty International voor alle ons bekende terechtstellingen in de wereld. Het gaat allicht om duizenden terechtstellingen per jaar, waardoor China ook in 2020 de ranglijst aanvoert van landen met de meeste executies, voorIran (246+), Egypte (107+), Irak (45+) en Saudi-Arabië (27). Iran, Egypte, Irak en Saudi-Arabië namen 88% van alle ons bekende executies in 2020 voor hun rekening.

Egypte verdrievoudigde in 2020 zijn aantal jaarlijkse executies en werd zo derde op de ranglijst. Minstens 23 van de terechtgestelden hadden de doodstraf gekregen in zaken die verband hielden met politiek geweld, na duidelijk oneerlijk verlopen processen waarin “bekentenissen” werden afgedwongen en andere ernstige mensenrechtenschendingen gebeurden, zoals foltering en gedwongen verdwijningen. Het aantal executies in Egypte piekte in oktober en november, toen de autoriteiten minstens 57 mensen terechtstelden, 53 mannen en vier vrouwen.

Hoewel het aantal geregistreerde executies in Iran opnieuw lager was dan in de voorgaande jaren, maakte het land wel in toenemende mate gebruik van de doodstraf als een wapen tegen dissidenten, demonstranten en leden van etnische minderheidsgroepen. Dat is een schending van het internationale recht.

Heel wat landen in de regio Azië-Pacific bleven de internationale rechtsregels en normen overtreden, die de doodstraf verbieden voor misdaden waarbij geen sprake is van opzettelijke doding. Doodvonnissen werden uitgesproken voor drugsmisdaden in China, Indonesië, Laos, Maleisië, Singapore, Sri Lanka, Thailand en Vietnam; voor corruptie in China en Vietnam; en voor blasfemie in Pakistan.

In Bangladesh en Pakistan werden doodstraffen opgelegd door rechtbanken die via speciale wetgeving waren opgericht en die procedures plegen te volgen die afwijken van die van gewone rechtbanken. Op de Malediven bleven de doodstraffen gehandhaafd die waren uitgesproken tegen vijf personen die op het ogenblik van het misdrijf jonger waren dan 18 jaar.

De Verenigde Staten was het enige land in Noord- en Zuid-Amerika dat in 2020 terdoodveroordeelden terechtstelde. In juli liet de regering Trump de eerste federale executie in 17 jaar uitvoeren, en in vijf staten werden in totaal zeven mensen geëxecuteerd.

Laagste aantal executies in 10 jaar

Van minstens 483 mensen weten we dat ze in 2020 werden terechtgesteld (de landen buiten beschouwing gelaten die gegevens over doodstraffen als staatsgeheim beschouwen of waarover maar beperkte informatie beschikbaar is, met name China, Noord-Korea, Syrië en Vietnam). Hoe schokkend dit cijfer ook is, het gaat om het laagste aantal executies geregistreerd door Amnesty International in minstens een decennium. Het is een vermindering van 26% vergeleken met 2019, en 70% minder dan de 1.634 executies in het piekjaar 2015.

Volgens het rapport is die daling van het aantal executies toe te schrijven aan een vermindering in sommige landen die de doodstraf toepassen en, in mindere mate, aan onderbrekingen als gevolg van de pandemie.

Het aantal geregistreerde executies daalde in Saudi-Arabië met 85% (van 184 in 2019 tot 27 in 2020), en in Irak gaat het om meer dan een halvering (van 100 in 2019 tot 45 in 2020). Er werden geen terechtstellingen geregistreerd in Bahrein, Wit-Rusland, Japan, Pakistan, Singapore en Soedan – landen die in 2019 wel terechtstellingen hadden uitgevoerd.

Ook het aantal in de hele wereld uitgesproken doodvonnissen waar we weet van hebben (minstens 1.477), is gedaald met 36% in vergelijking met 2019. Amnesty International stelde dalingen vast in 30 van de 54 landen waarvan we weten dat er doodvonnissen zijn uitgesproken. Deze dalingen leken in een aantal gevallen verband te houden met uitstel en opschortingen in juridische procedures, als gevolg van de pandemie.

Opvallende uitzonderingen waren Indonesië, waar het aantal geregistreerde doodstraffen in 2020 (117) met 46% steeg in vergelijking met 2019 (80), en Zambia, waar 119 doodstraffen werden uitgesproken in 2020, 18 meer dan in 2019 en het hoogste geregistreerde aantal in Afrika ten zuiden van de Sahara.

Tijd om doodstraf af te schaffen

Tsjaad en de Amerikaanse staat Colorado schaften in 2020 de doodstraf af. Kazachstan heeft zich ertoe verbonden de doodstraf af te schaffen door toe te treden tot het tweede protocol bij het VN-verdrag voor Burgerrechten en Politieke Rechten. Barbados rondde de hervormingen af die ertoe moeten leiden dat rechters niet langer verplicht worden de doodstraf uit te spreken voor bepaalde misdaden.

In april 2021 hadden 108 landen de doodstraf afgeschaft voor alle misdaden en in 144 landen was de doodstraf geschrapt in de wetgeving of in de praktijk, een trend die zich naar verwachting zal doorzetten.

“Hoewel sommige regeringen de doodstraf blijven toepassen, was het algemene beeld in 2020 positief. Tsjaad en de VS-staat Colorado schaften de doodstraf af, en het aantal gekende executies bleef dalen. Dat bracht de wereld dichter bij het verbannen van de meest wrede en onmenselijke straf naar de geschiedenisboeken”, zegt Wies De Graeve.

“Meer landen dan ooit – 123 – steunen de oproep van de Algemene Vergadering van de VN tot een moratorium op executies. De druk op de andere landen om zich daarbij aan te sluiten, neemt daardoor toe. In de VS was Virginia onlangs de eerste zuidelijke staat die de doodstraf afschafte, en in het Congres worden wetsvoorstellen besproken die moeten leiden tot een afschaffing van de doodstraf op het federale niveau. We roepen het Amerikaanse Congres op om wetgevende initiatieven tot afschaffing van de doodstraf te steunen.”

“De leiders van de landen die de doodstraf nog niet hebben afgeschaft, vragen we met aandrang om in 2021 definitief een einde te maken aan dit door de staat goedgekeurde moorden. We zullen campagne blijven voeren tot de doodstraf is afgeschaft, overal, voor eens en voor altijd”, besluit Wies De Graeve.

 

Foto: World Coalition Against the Death Penalty, Flickr / CC BY-SA 2.0 

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!