Een vrouw kan meerdere dingen tegelijk, wordt wel eens gezegd. Althans, ze moet wel. In tijden waarin telewerken de norm is, lessen geregeld thuis worden gevolgd en we bij de minste symptomen tot quarantaine worden verplicht, is een vrouw een manusje-van-alles. Ze is oppas van de jongste, leerkracht van de oudste. Ze kookt, poetst, wast en strijkt. En tussen al die taken in, met het gejoel van K3 en het gepiep van de wasmachine op de achtergrond, probeert ze zich even op haar zoom-meeting te concentreren. De jongste kruipt intussen al op haar schoot.

Genderstereotype takenverdeling

Voor veel vrouwen is dit ruim een jaar de dagelijkse realiteit. Een recent rapport van het Europees Parlement toont aan dat telewerkende moeders zich anderhalf uur per dag langer ontfermen over de kinderen dan telewerkende vaders.

“Je ziet dat genderstereotyperingen toch weer naar boven komen”, zegt Vera Claes, nationaal secretaris van de progressieve vrouwenbeweging Zij-kant. “Vaders zonderen zich voor meetings af, terwijl moeders vaker aan de keukentafel hun laptop openklappen om te multitasken.”

Foto: Standsome via Pixabay

Deze traditionele takenverdeling zit niet enkel ingebakken bij de oudere generaties. Dat illustreert het corona-ouderschapsverlof, een maatregel die vorig jaar tijdelijk werd ingevoerd om de combinatie van telewerk, thuisonderwijs en -opvang te verlichten. Vrouwen tussen de 30 en 45 jaar oud namen dit verlof het meeste op. Anders gezegd, ook jonge gezinnen beschouwen de zorg voor kinderen als vrouwenwerk.

Meer huishoudelijke taken, minder betaald

“De coronacrisis stuurt vrouwen terug naar de haard”, waarschuwt Claes. “We vermoeden dat het effect ervan op de loonkloof na deze crisis nog een hele tijd zal doorwerken.”

In België verdienen vrouwelijke en mannelijke werknemers met identieke eigenschappen (dezelfde functie, arbeidsduur etc.) quasi evenveel. Wanneer je de gemiddelde bruto jaarlonen van voltijds en deeltijdswerkenden echter samenneemt, krijg je een heel ander verhaal. De loonkloof bedraagt dan maar liefst 23 procent en neemt nog forser toe wanneer je ook extralegale voordelen mee in rekening neemt, zoals maaltijdcheques of een bedrijfswagen.

De voornaamste oorzaak van de loonkloof in België is het moederschap. Doordat veel vrouwen het huishouden en de opvoeding van de kinderen op zich nemen, werken ze vaker deeltijds. Terwijl zij meer onbetaald werk verrichten, kunnen hun partners de carrièreladder beklimmen. Ofwel: Hoe ouder je wordt, hoe dieper de kloof.

Foto: http://www.lyncconf.com/

Bovendien nemen vrouwen – ook diegenen die voltijds werken – meer frequent zorgverloven op dan mannen. Vorig jaar deden ze dat bijna drie keer zoveel. Het onevenwicht ontwikkelt zich al bij de geboorte: vrouwen hebben recht op 15 weken moederschapsrust, mannen op slechts 15 dagen. Velen nemen dat verlof niet eens op. Dat is een gemiste kans, want vaderschapsverlof verhoogt net de betrokkenheid bij het gezinsleven, ook op lange termijn.

Laagbetaalde vrouwenjobs

De loonkloof is natuurlijk niet enkel de ‘schuld’ van de kinderen. Vrouwen blijken daarnaast oververtegenwoordigd in de laagstbetaalde sectoren. Serveersters, schoonheidsspecialistes, verkoopsters, poetsvrouwen, kamermeisjes en kassiersters … De slechtst betaalde beroepen krijgen hardnekkig de stempel ‘vrouwenjob’ opgedrukt. Dit staat in scherp contrast met de bestbetaalde functies, die vooral mannen bekleden. Denk maar aan managers, ingenieurs en IT’ers.

De Vlaamse overheid lanceerde al tal van initiatieven om meisjes warm te maken voor STEM-richtingen (Science, Technology, Engineering, Mathematics), maar onderneemt amper actie om jongens te enthousiasmeren voor bijvoorbeeld de zorg- of onderwijssector.

Foto: Andrea Piacquadio via Pexels

Helemaal los van persoonlijke interesse staat de vraag of de lage salarissen in bepaalde sectoren wel gerechtvaardigd zijn. Naar aanleiding van de coronapandemie publiceerde Statbel cijfers over de bruto maandlonen van essentiële beroepen, zoals jobs in supermarkten, kinderdagverblijven en de zorg- en schoonmaaksector. Dat net die jobs zo schraal worden beloond, wekte verontwaardiging op, maar blijft hoogstwaarschijnlijk onveranderd.

Weinig vrouwen aan de top

Vrouwen verdienen niet enkel minder doordat ze deeltijds werken of zich in ondergewaardeerde sectoren begeven, maar bengelen tevens onderaan de carrièreladder. Aan de basis liggen diepgewortelde, stereotype denkbeelden.

Nog steeds durven werkgevers te polsen naar de kinderwens van jonge sollicitantes. Nog steeds komen mannelijke collega’s sterker in aanmerking voor promotie. Nog steeds kiezen bedrijven liever een CEO die lijkt op de vorige en kan bouwen op een old boy’s network.

Equal Pay Day

Vrouwen verdienen dus structureel minder dan mannen. Zij-kant wil daar verandering in brengen door het organiseren van Equal Pay Day, de dag waarop vrouwen evenveel verdiend hebben als mannen het jaar voordien. Valt Equal Pay Day laat in het jaar, dan is de loonkloof groot. Schuift de datum op richting 1 januari, dan zijn we een stapje dichter bij gelijkheid.

Dit jaar valt Equal Pay Day op 25 maart, 84 dagen na nieuwjaar. Hoewel de vele campagnes van Zij-kant hun vruchten hebben afgeworpen, blijft gelijke verloning toekomstmuziek. Erger nog, “corona slingert vrouwen terug in de tijd.”

“Verdeel de taken eerlijk thuis voor eerlijkere kansen op het werk”

De ongelijke takenverdeling door de coronacrisis vormt dan ook de kern van haar campagne. In haar campagnespot is te zien hoe schattige kleuters op de schoot kruipen van hun telewerkende vaders. Minder cute wordt het wanneer dit voortdurend gebeurt. De spot neemt je mee in chaotische huiskamers, waar kinderen hun moeders almaar storen, terwijl “I can’t live in a living room” van Red Zebra door de speakers galmt.

Verder ging Zij-kant een samenwerking aan met tal van bedrijven, die hun werknemers op Equal Pay Day een uitnodiging sturen voor een online vergadering van 18u tot 19u30. “Precies anderhalf uur, want dat is de tijd die vrouwen dagelijks besteden aan extra kinderopvang. De boodschap daarachter”, gaat Claes verder, “is dat mannen zich ook thuis als teamplayers moeten gedragen.” Voor het campagnebeeld kon topfotograaf Jef Boes ‘gluren bij de buren’ en vastleggen hoe vaders gefocust op hun laptop werken, terwijl moeders verdwijnen in de chaos.

Equal Pay Day 2021. Foto: Jef Boes

Komt je dat herkenbaar voor? Deel dan jouw situatie op sociale media onder de hashtags #shareyourwork en #shareyourchaos. “Toon maar eens dat multitasken niet altijd zo best lukt”, moedigt Claes aan. “Maar ook een boodschap aan de mannen: zorg dat de taken niet alleen bij je partner belanden.”