Foto: Bas Spliet
Opinie - 11.11.11

“Duurzame oplossingen nodig voor Syrische vluchtelingencrisis, 10 jaar na de start van de Syrische oorlog”

Op 15 maart 2021 is het tien jaar geleden dat er in Syrië grootschalige vreedzame protesten startten. Het Syrische conflict resulteerde in de grootste vluchtelingencrisis ter wereld, waarbij meer dan de helft van de oorspronkelijke Syrische bevolking op de vlucht werd gedreven. 11.11.11 roept, in de aanloop naar een nieuwe internationale Syrië-conferentie op 30 maart, op tot concrete actie om een nieuw verloren decennium te vermijden.  

donderdag 11 maart 2021 18:36
Spread the love

 

Begin 2011 startten in Syrië vreedzame protesten tegen de wijdverspreide armoede, ongelijkheid, corruptie en mensenrechtenschendingen. De Syrische regering reageerde met een ijzeren vuist, waarna de aanvankelijke vreedzame opstand tegen het Assad-regime snel militariseerde.

In de daaropvolgende jaren was Syrië het toneel van een ongeziene gruwel, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. De Syrische regering hongerde miljoenen burgers in belegerde gebieden uit, zette chemische wapens in tegen de eigen bevolking, en bombardeerde doelbewust ziekenhuizen, scholen en andere burgerdoelwitten. Ook gewapende oppositiegroepen maakten zich schuldig aan verschillende oorlogsmisdaden, en in 2014 vestigde terreurgroep Islamitische Staat haar “Kalifaat” in grote delen van Noord-Syrië. Vanaf 2015 begon een Internationale Coalitie, waaronder ook België, IS-doelwitten te bombarderen in noordoost-Syrië.

Grootste vluchtelingencrisis ter wereld

Dit alles zorgde er voor dat meer dan de helft van de oorspronkelijke Syrische bevolking op de vlucht moest slaan. De vluchtelingencrisis in Syrië blijft ook in 2021 met ruime voorsprong de grootste ter wereld. In totaal zijn er 6,6 miljoen Syrische vluchtelingen, goed voor 25 procent van de wereldwijde vluchtelingenpopulatie. Een disproportioneel hoog aantal van deze Syrische vluchtelingen (83 %) wordt opgevangen in de regio. In Libanon is 1 op de 7 inwoners een vluchteling, in Jordanië 1 op 15 en in Turkije 1 op 23. Daarnaast zijn nog eens 6,7 miljoen Syriërs intern ontheemd in eigen land.

En het einde van de Syrische vluchtelingencrisis is nog niet in zicht. Syrië blijft, in de woorden van de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties, een “levende nachtmerrie”. Nieuw onderzoek voorspelt dat als er geen duurzame oplossingen gevonden worden voor de Syrische crisis, er het komende decennium nog eens 6 miljoen Syriërs op de vlucht zullen slaan. 

Hamer en aambeeld

Tien jaar na de start van het Syrische conflict bevindt het overgrote deel van de Syrische vluchtelingen in de buurlanden zich tussen hamer en aambeeld. “De situatie in Libanon en andere buurlanden gaat er snel op achteruit. Syrische vluchtelingen hebben geen of nauwelijks toegang tot duurzame oplossingen: lokale integratie en kwaliteitsvolle opvang in de buurlanden is zo goed als afwezig; veilige, vrijwillige en waardige terugkeer naar Syrië is onmogelijk; en de hervestigingscijfers naar derde landen gaan er jaar na jaar op achteruit”, waarschuwt Ralph Haddad van 11.11.11-partner Basmeh & Zeitooneh.

Verschillende onderzoeken geven aan dat de grote meerderheid van Syriërs op een dag wil terugkeren naar Syrië, maar tegelijk denken ze dat dit niet mogelijk is in de komende 5 tot 10 jaar. Veel vluchtelingen zien zich daardoor genoodzaakt om in de buurlanden te blijven, hoewel de situatie daar het afgelopen jaar snel achteruitging. Tegelijk blijft de toegang tot hervestigingsprogramma’s naar Europese landen erg beperkt. Ook in België daalde het aantal hervestigde Syriërs drastisch, van 1.191 in 2017 tot 239 in 2019 en 176 in 2020.

Sinds een jaar komt daar ook nog de COVID-19 crisis bovenop, die miljoenen Syriërs nog verder in de armoede duwde. Bovendien staat de levering van humanitaire hulp onder druk. Na in 2020 al twee grensovergangen te hebben uitgesloten van het VN-mandaat voor “cross-border” humanitaire hulp (vanuit Turkije en Irak naar Noord-Syrië), dreigt Rusland in juli 2021 binnen de VN-Veiligheidsraad de verlenging van het mandaat voor de laatste resterende grensovergang te vetoën. Dit zou miljoenen Syriërs nog verder afsnijden van humanitaire hulp.

“Duurzame oplossingen” nodig

Tien jaar na de start van het Syrische conflict, en in de aanloop naar een nieuwe internationale conferentie over Syrië op 30 maart 2021, blijven de noden dus enorm hoog en de vooruitzichten voor miljoenen Syriërs somber. Een ambitieuze politieke en financiële agenda blijft broodnodig.

De nieuwe federale regering beloofde in haar regeerakkoord om de door UNHCR gehanteerde “duurzame oplossingen” voor internationale vluchtelingencrises verder te promoten. Dat is een belangrijk engagement, en 11.11.11 roept de regering op om deze woorden nu ook om te zetten in concrete daden in de Syrische context. Dit kan onder meer door:

  • een extra financiële bijdrage te doen aan humanitaire, ontwikkelings- en vredesopbouwmechanismen, zoals het “EU Trust Fund voor Syrië”, en te verzekeren dat een belangrijk deel van deze middelen het werk van Syrische burger- en hulporganisaties ondersteunt;
  • te pleiten voor de creatie van een monitoringsmechanisme dat de condities voor veilige, vrijwillige en waardige terugkeer van vluchtelingen in kaart brengt, en Syriërs die zouden willen terugkeren de nodige veiligheidsgaranties biedt;
  • een grotere financiële bijdrage te leveren aan conflict-sensitieve heropbouwinspanningen (“early recovery”) in Syrië zelf, en om op Europees niveau te pleiten voor de ontwikkeling van een robuuste mensenrechtentoets voor toekomstige reconstructie-inspanningen;
  • een ambitieuzer engagement op te nemen voor de hervestiging van Syrische vluchtelingen uit buurlanden zoals Libanon en Turkije.

“Syrische vluchtelingen in Libanon zitten gevangen tussen hamer en aambeeld: tussen een land dat hen niet wil, en een land waar ze niet naar terug kunnen keren. Actie op alle fronten tegelijk is dus dringend en noodzakelijk. 11.11.11 roept de federale regering op om actie te nemen om duurzame oplossingen te verzekeren, en zo een nieuw verloren decennium voor Syrische burgers te voorkomen”, besluit Els Hertogen, directeur van 11.11.11.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!