11.11.11 en Vluchtelingenwerk Vlaanderen trekken aan alarmbel over stijgend aantal pushbacks
Opinie - 11.11.11, Vluchtelingenwerk Vlaanderen

11.11.11 en Vluchtelingenwerk Vlaanderen trekken aan alarmbel over stijgend aantal pushbacks

Het aantal pushbacks aan de Europese buitengrenzen nam de voorbije jaren zorgwekkend toe. In een nieuw rapport wijzen 11.11.11 en Vluchtelingenwerk op de systematiek die hierachter schuilgaat. De organisaties vragen actie van de Belgische regering om een einde aan te maken aan deze illegale praktijken. De onderhandelingen voor het nieuwe Europese migratie- en asielpact bieden daarover een ideale gelegenheid. De volgende afspraak gaat door op donderdag 11 maart. Dan bespreekt Belgisch staatssecretaris voor asiel en migratie Sammy Mahdi de voorstellen met zijn Europese collega’s in de EU Home Affairs Council.

donderdag 4 maart 2021 11:06
Spread the love

 

Systematische praktijk

Hoewel pushbacks illegaal zijn volgens internationaal en Europees recht zijn ze vandaag een dagelijkse praktijk in de Europese Unie. Een nieuw rapport van 11.11.11 en Vluchtelingenwerk Vlaanderen brengt de pusbacks van de voorbije jaren in Griekenland, Hongarije, de Balkan landen, Cyprus, Malta en Spanje in kaart. In 2020 alleen al werden er verspreid over deze landen meer dan 20.000 pushbacks gedocumenteerd.

De organisaties benadrukken dat dit slechts het topje van de ijsberg is. De meeste pushbacks gebeuren onopgemerkt op zee of in afgelegen grensregio’s. Daarnaast financiert de EU nog steeds de Libische kustwacht om mensen op zee te onderscheppen en terug te brengen naar Libische detentiecentra die gekend staan voor grove schendingen van de mensenrechten zoals foltering, seksueel geweld, afpersing, uithongering en slavernij.

Els Hertogen, directeur van 11.11.11: “Uit de frequentie van de incidenten en het aantal lidstaten dat erbij betrokken is blijkt dat pushbacks een systematische en structurele praktijk geworden zijn in het EU-migratiebeleid.”

Geweld als rode draad

Doorheen de duizenden getuigenissen zijn geweld en misbruik een rode draad. In Kroatië bijvoorbeeld rapporteerde de ngo Danish Refugee Council dat er in 60% van de 15,672 gedocumenteerde pushbacks in 2020 sprake was van geweld. Ook in andere landen is geweld schering en inslag. Het gaat over metalen en houten stokslagen (Griekenland, Kroatië), het toedienen van elektrische schokken (Griekenland, Bulgarije, Kroatië), vastbinden (Kroatië), stampen (Griekenland) en aanvallen door honden (Hongarije en Kroatië).

Mensen getuigen hoe ze met spray-verf op het hoofd gemarkeerd werden (Kroatië), besmeerd werden met voedselresten (Kroatië), met ijskoud water werden overgoten (Hongarije) of al hun kleren moesten uitdoen (Griekenland) en blootvoets de grens werden overgestuurd (Kroatië). Mensen werden zonder brandstof en voedsel dobberend achtergelaten midden op zee (Griekenland, Cyprus). Vaak worden persoonlijke bezittingen (zoals geld, telefoons en rugzakken) gestolen of vernietigd (Griekenland, Kroatië, Hongarije).

Frontex medeplichtig

Ondanks een duidelijk mandaat van het Europese grensagentschap Frontex om mensenrechtenschendingen te rapporteren, gebeuren deze schendingen ook op plaatsen waar Frontex actief is. Het agentschap slaagt er niet in om betrokken actoren ter verantwoording te roepen en is in sommige gevallen zelfs medeplichtig. De Frontex mechanismen om mensenrechtenschendingen aan te pakken zijn totaal ontoereikend. In 2018 bijvoorbeeld werden er door Frontex slecht drie ‘serieuze incidenten’ gerapporteerd, een verwaarloosbaar aantal tegenover duizenden pushbacks die werden gerapporteerd door ngo’s en media.

Het Fundamentele Rechtenbureau van Frontex is met twaalf medewerkers zwaar onderbezet in verhouding met de enorme uitdagingen en het mensenrechtenmandaat van de organisatie. Daarbij komt eenorganisatiecultuur, aangestuurd door de directie van de organisatie, die de rapportering van schendingen ontmoedigt. Er heerst een ‘omertà’ als het op pushbacks aankomt. De straffeloosheid is totaal.

België moet actie ondernemen

De aanhoudende rapporten over pushbacks wijzen op een systematisch falen van de EU om respect af te dwingen voor één van de meest fundamentele mensenrechten. 11.11.11 en Vluchtelingenwerk vragen actie van de Belgische regering om hier een einde aan te maken. “Het beheer van de buitengrenzen moet mogelijk zijn zonder schendingen van de mensenrechten” zo zegt Els Hertogen.

In de onderhandelingen voor het nieuwe Migratie- en Asielpact moet België pleiten voor de oprichting van een onafhankelijk monitoringmechanisme om mensenrechten aan de grenzen te beschermen. Lidstaten die systematisch overtredingen begaan moeten daarvoor de gevolgen dragen.

Ook binnen Frontex is een grondige reset nodig. Als lid van de Frontex managementboard heeft België belangrijke hefbomen om daar werk van te maken. Te beginnen met een hervorming van het monitoringssysteem en het klachtenmechanisme en de aanstelling van 40 langverwachte fundamentele rechten monitors. Hierbij is ook een leiding van de organisatie nodig die mensenrechten verdedigt in plaats van ze te ondermijnen.

De organisaties pleiten daarnaast ook voor een Europese zoek- en reddingsoperatie op de Middellandse Zee, meer veilige en legale toegangswegen en een reset van de Europese samenwerking met Libië.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!