In april 2019 hingen een aantal LGBTI- en vrouwenrechtenactivisten affiches op rond een kerk in de Poolse stad Plock. Op die affiches stond de maagd Maria afgebeeld met een aureool in de regenboogkleuren van de LGBTI-gemeenschap.

Hun vreedzame protestactie gaf aanleiding tot een huiszoeking bij Elżbieta Podleśna, sinds enkele jaren het gezicht van het Poolse LGBTI-activisme en van campagnes door Amnesty International. Op haar laptop en haar telefoon vonden de speurders een aantal foto’s van de affiche, waarna ze onmiddellijk werd aangehouden.

Elżbieta Podleśna. Foto: amnesty.nl

Podleśna was net terug van een reis door België en Nederland in samenwerking met Amnesty International. Verdedigers van mensenrechten vrezen dat haar activisme tijdens die reis de aanzet gaf tot deze huiszoeking.

Na een onderzoek dat meer dan een jaar aansleepte, werd ze uiteindelijk samen met twee andere activisten beschuldigd van “het beledigen van religieuze overtuigingen”. De drie vrouwen hing een celstraf van twee jaar boven het hoofd op grond van artikel 196 van het Poolse Wetboek van Strafrecht.

Geen onafhankelijke rechtstaat

In januari 2021 ging de rechtszaak van start. Gezien de huidige politieke omstandigheden in Polen, is de kans op een eerlijk proces gering. Sinds de nationaal-conservatieve partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) er aan de macht is, staat het gerecht onder politieke controle van de minister van Justitie.

De oorspronkelijke rechter werd van de zaak gehaald voor een die meer regeringsgezind is, waardoor de kans op hun veroordeling en effectieve gevangenisstraf groot werd.

Zelfs een regeringsgezinde rechter kon echter geen voldoende grond vinden in de wet om de beschuldiging hard te maken. De volledige vrijspraak op 2 maart is zonder twijfel ook te wijten aan de internationale aandacht voor de zaak.

Amnesty International beschouwde de beschuldiging van meet af aan als een ernstige schending van de vrijheid van meningsuiting. Via een petitie riep de organisatie de Poolse overheid op om deze aanklacht meteen te laten vallen.

Intimidatie

Ondanks de vrijspraak is deze zaak een ernstig precedent. Dat de Poolse regering Podleśna liet vervolgen en haar een jaar lang bedreigde met een rechtszaak die kon leiden tot gevangenisstraf, is een ernstige vorm van intimidatie, die bedoeld is om andere activisten af te schrikken. Zij hebben immers niet altijd de middelen en de zichtbaarheid die een bekende voorvechtster als Podleśna wel heeft.

Het blijft zorgwekkend dat in een lidstaat van de EU de scheiding der machten zo met de voeten wordt getreden. De democratie is ver te zoeken wanneer een regering voor politieke motieven rechtszaken initieert tegen personen die op vreedzame wijze hun rechten bepleiten.