Dimitris Koufontinas zit een gevangenisstraf uit van 13 keer levenslang en 2.446 jaar. Hij behoorde tot de terroristische organisatie 17 November (zo genoemd naar de dag dat de Griekse junta met een tank het Polytechnisch Instituut van Athene binnenviel1) die in 2002 werd ontmanteld nadat een lid van de organisatie bij een mislukte bomaanslag in de haven van Piraeus in handen van de politie viel.
Enkele ogenblikken na deze beelden reed op 17 november 1973 een tank van het militaire regime door de gesloten poort van het Polytechnisch Instituut, waarachter studenten zich hadden verschanst. Naar schatting 24 studenten kwamen om. De beelden werden rechtstreeks uitgezonden in het buitenland, wat uiteindelijk tot de val van het regime leidde. Foto: kostasvakouftsis.blogspot.com
27 jaar lang was 17 November actief. De organisatie pleegde 23 moorden en talloze bomaanslagen. De eerste moord was op CIA-chef Richard Welch2 in 1975, de laatste op Brits defensie-attaché Stephen Saunders in juni 2000. Dimitris Koufontinas was de voornaamste hitman van de organisatie.
In 2002 was heel het land naar hem op zoek, maar hij wist zijn arrestatie wekenlang uit te stellen. Achteraf bleek dat hij zich had schuil gehouden op een moeilijk toegankelijk strand op het piepkleine eiland Agkistri, op een uurtje varen van Athene. Toen hij zich uiteindelijk zelf kwam aanmelden op het hoofdkwartier van de politie, geloofde aanvankelijk niemand dat ze de meeste gezochte man van Griekenland voor zich hadden.
Tijdens zijn rechtszaak nam hij de politieke verantwoordelijkheid voor de acties van 17 November, die volgens hem anti-imperialistisch en Anti-Amerikaans waren. Een van hun motieven was dat de VS algemeen werden aanzien als goede bondgenoten van de Griekse junta tussen 1967 en 1974. In al de jaren dat hij sindsdien achter de tralies zat, heeft hij nooit enig berouw getoond voor zijn daden.
Griekse rechtsstaat
Griekenland is een rechtsstaat, wat betekent dat ook gevangenen bepaalde rechten hebben. Zo kreeg Koufontinas penitentiair verlof, waar hij de voorbije jaren regelmatig gebruik van maakte. Telkens keerde hij keurig op tijd terug naar de gevangenis.
Dat was tijdens de regeringsperiode van SYRIZA. Er kwam in die jaren heel wat kritiek op het feit dat Koufontinas toestemming voor die verloven kreeg. Toenmalig oppositieleider en huidig premier Kyriakos Mitsotakis verzette zich er tegen en ook Amerikaans ambassadeur Geoffrey Pyatt was er niet blij mee.
Mitsotakis had al meermaals in het openbaar laten verstaan dat hij er als regeringsleider voor zou zorgen dat Koufontinas niet langer recht zou krijgen op penitentiair verlof. In december 2020 stemde het Griekse parlement zelfs een wet op maat die zo geschreven werd dat alleen Koufontinas niet langer uit zijn cel mocht.
Pavlos Bakoyiannis
Waarom werd Koufontinas zo geviseerd door eerste minister Mitsotakis? Een van de slachtoffers van de moordenaar van 17 November was Pavlos Bakoyiannis, politicus en journalist3. Bakoyiannis was de echtgenoot van Dora Bakoyianni, zus van eerste minister Mitsotakis, en vader van de huidige burgemeester van Athene. Dat hier persoonlijke motieven meespelen, valt dus niet uit te sluiten, maar er zou ook druk gekomen zijn vanuit de VS-ambassade in Athene.
Pavlos Bakoyiannis (1935-1989). Foto: ekathimerini.com
Na de goedkeuring van deze wet werd Koufontinas naar de streng bewaakte gevangenis van Domokos overgebracht zonder enige aanwijsbare reden. Daar is hij sinds 8 januari van dit jaar in hongerstaking uit protest tegen zijn behandeling. Hij wil terug naar de gevangenis van Korydallos, niet ver van Athene, zodat hij dichter bij zijn familie en vrienden kan zijn. Dat verzoek werd door de minister geweigerd, ondanks het feit dat hij er wettelijk recht op heeft.
Sinds 22 februari wil Koufontinas ook niet langer meer via een sonde vloeistof toegediend krijgen. De laatste dagen is zijn toestand er fel op achteruit gegaan en dokters waarschuwen dat zijn einde nabij is. De autoriteiten wilden vermijden een dode hongerstaker op hun geweten te hebben en gaven het bevel hem gedwongen te voeren, maar zijn behandelende dokters weigeren.
Selectief repressief optreden
Ondertussen groeit er protest tegen de manier waarop de overheid tegen hem optreedt. Je hebt natuurlijk wel groeperingen in Griekenland die altijd sympathie hadden voor de acties van 17 November, maar de voorbije dagen komt er ook protest van onder meer advocaten die zeggen dat in deze zaak de principes van de rechtsstaat worden geschonden en dat de rechten van de gevangene niet worden gerespecteerd.
De voorbije dagen kwamen regelmatig mensen op straat om hun steun uit te drukken voor Koufontinas (het is niet altijd duidelijk of die steun voor hem zelf is, dan wel voor de rechtsstaat). Steevast wordt daarbij keihard ingegrepen door de oproerpolitie, met als excuus dat samenscholingen verboden zijn wegens corona. De politie gaat bijzonder hardhandig te werk en demonstranten worden voortdurend opgepakt. Journalisten die de protesten proberen te filmen, worden geviseerd en delen vaak in de klappen.
Bepaalde groeperingen vallen ondertussen politiebureau’s aan in diverse wijken van Athene en afgelopen zaterdag 27 februari werden de kantoren van de regerende partij Nea Dimokratia, maar ook het ouderlijke huis van premier Mitsotakis in Chania op Kreta met verf besmeurd. De volgende dag zijn agenten in burgers met een huiszoekingsbevel bij studenten op Kreta binnengevallen en hebben ze hen voorgeleid.
In de praktijk betekent levenslang in Griekenland gemiddeld 25 jaar4, waarna vrijlating onder strenge voorwaarden mogelijk is. De kans dat Koufontinas en zijn kompanen van 17 November ooit vervroegd vrijkomen is echter nihil.
Politieke heibel
Zowel oppositiepartij SYRIZA als de communistische partij KKE willen dat de rechten van de gevangene worden gerespecteerd. Aan de rechterkant van de regerende Nea Dimokratia is er nauwelijks nog iets over, behalve dan Elliniki Lysi (Griekse Oplossing), een clubje van personen die samenzweringstheorieën volgen. Deze partij beweert dat zowel SYRIZA als ND de kwestie politiek uitspelen om hun achterban naar de mond te praten en stelt dat levenslang inderdaad levenslang moet betekenen.
Nikos Michaloliakos (rechts naast de partijvlag), leider van Gouden Dageraad, in betere tijden naast Filip Dewinter. Foto twitter
Er zitten ook extreemrechtse misdadigers in Griekse gevangenissen, onder meer leden van de extreemrechtse Gouden Dageraad, een partij die toen ze nog bestond goede banden had met onder meer het Vlaams Belang. Een aantal van hen, Nikos Papavasiliou, werd ondertussen reeds vrijgelaten (zie Eerste gevangene van Gouden Dageraad is alweer vrij). Yiannis Lagos loop ondnks zijn veroordeling vrij rond, omdat het Europees Parlement zijn immuniteit nog niet heeft opgeheven. Een andere veroordeelde, Christos Pappas, is voortvluchtig. De regering heeft nog steeds geen internationaal aanhoudingsbevel tegen hem uitgevaardigd.
Nikolaos Michaloliakos, voormalige leider van Gouden Dageraad, en zijn kompaan, Ilias P. Kasidiaris, krijgen een zeer soepel gevangenisregime, mogen taken uitvoeren en dergelijke. Kasiadaris mag zelfs van in zijn cel een YouTube-kanaal openhouden dat zeer regelmatig uitzendt.
Steun op sociale media
Op sociale media zijn heel wat stemmen te horen die het opnemen voor Dimitris Koufontinas. De voorbije dagen worden die stemmen echter gesmoord. Het begon met reacties op een post van de Griekse president, die werden verwijderd. Maar ondertussen worden Facebookaccounts ook ingeperkt.
Rapper Killah P (Pavlos Fyssas) (1979-2013). Foto: greekreporter.com
Dat gebeurde bijvoorbeeld met advocaat Thanasis Kampagiannis, die meende dat de rechten van Koufontinas werden geschonden. Kampagiannis was advocaat van Magda Fyssas, moeder van Pavlos Fyssas, die door Gouden Dageraad werd vermoord5.
Maar ook Griekse journalisten worden op Facebook gemuilkorfd. Dat gebeurde onder meer met Konstantinos Poulis, die schrijft voor de onafhankelijke website The Press Project en geen posts meer kan plaatsen waarin de naam Koufontinas voorkomt.
De kwestie zorgt ondertussen uiteraard ook voor politiek steekspel. Afgelopen zaterdag riep oppositieleider Alexis Tsipras op om het verzoek van Koufontinas in te willigen en hem terug naar de gevangenis van Korydallos te brengen, zodat Griekenland niet met een dode hongerstaker zou zijn opgezadeld.
De reactie van de regerende partij was duidelijk: Koufontinas kan de gerechtelijke procedures volgen om zijn eis voor te leggen, maar de regering zal niet zwichten voor zijn chantage. “In een rechtsstaat is de wet van toepassing op iedereen, zelfs degenen die hen verachten, geen berouw tonen en de nagedachtenis van hun slachtoffers beledigen door ostentatief rond te lopen op de plaatsen waar ze zijn vermoord.”, zo luidt het verder.
Maar de advocate van Dimitris Koufontinas reageerde op zondag dat de man meteen via de gerechtelijke weg zijn verzoek had voorgelegd op 11 januari, maar dat hij nog steeds geen antwoord heeft ontvangen.
Het rommelt binnen de regeringspartij
Ondertussen gaan er echter wel stemmen op binnen Nea Dimokratia dat de democratie niet zomaar een systeem van wraak kan zijn. Koufontinas mag niet het slachtoffer worden van een persoonlijk verhaal, zo luidt het.
Zelfs Spyros Dimitriadis, ex-man van de zus van Mitsotakis (en tevens vader van de directeur van het politiek kantoor van de premier – de regering Mitsotakis is een beetje een “family affair”), die in 1989 het levenloze lichaam van zijn vriend Pavlos Bakoyiannis in zijn armen hield, staat niet achter de beslissing om niet in te gaan op de vraag van Koufontinas.
Afgelopen dagen verschenen meerdere artikels in diverse kranten en websites die er aan herinnerden dat Nea Dimokratia in 1996 genade had betoond voor de gezondheidstoestand van de veroordeelde juntaleiders van het kolonelsregime. Zij werden vrijgelaten met het argument dat het Griekse volk ondertussen rijp was om genade te tonen.
Die genade zal Koufontinas wellicht niet te beurt vallen. Of het ontslag van regeringswoordvoerder Christos Tarantilis op zondagmiddag 28 februari iets met de kwestie te maken heeft, is niet duidelijk. Dat er over deze zaak onenigheid heerst in de regeringspartij heerst, is daarentegen wel zeker.
Notes:
1 De bloedige repressie van de studentenopstanden tegen het fascistische en door de VS en Groot-Brittannië gesteunde regime van kolonel Papadopoulos luidde uiteindelijk de val in van het regime. De internationale verontwaardiging over de misdaden van het regime was te groot geworden en de VS en GB lieten hun steun vallen, waarna de junta vrij snel in elkaar klapte (nvdr).
2 In 1975 bracht het alternatieve magazine Covert Action Bulletin een rapport uit waarin werd samengevat in welke landen de CIA actief optrad aan de zijde van militaire regimes en hielp bij de politieke vervolging van tegenstanders van die regimes, vooral in Latijns-Amerika en Azië. Daarin stond een lijst van alle CIA-agenten die officieel of clandestien meewerkten aan deze regimes, waaronder agenten als Welch. Ook het boek Inside The Agency van ex-CIA-agent Philip Agee ontblootte deze activiteiten, die zelfs volgens de eigen wetten in de VS illegaal waren. Na de moord op Welch stemde het Congres een wet die het openbaren van CIA-agenten strafbaar maakte. Dat het rapport de actieve collaboratie aantoonde van de VS met militaire dictaturen werd niet ontkend, maar gekaderd in ‘de strijd tegen het communisme’. Welch werd echter niet vermoord voor zijn activiteiten in Griekenland, hij was er amper 5 maanden, kort na het einde van de junta. Uit de revelaties bleek echter dat hij daarvoor reeds actief was in Cyprus, Guatemala, Guyana, Mexico en Peru, waar hij de regimes bijstond in het opsporen van politieke dissidenten en assisteerde bij folteringen tijdens de verhoren (nvdr).
3 Op 26 september 1989 werd hij aan de ingang van zijn kantoor vermoord door Dimitris Koufontinas, Iraklis Kostaris en Alexandros Giotopoulos. In 2002 werden ze tot levenslang veroordeeld voor een reeks moorden waaronder deze. Twee anderen kregen 18 jaar voor medeplichtigheid. Bakoyiannis was toen fractieleider in het parlement voor de conservatieve partij ND van huidig eerste minister Mitsotakis. Hoewel conservatief was Bakoyiannis een fel tegenstander van het kolonelsregime. Tijdens zijn ballingschap in Duitsland werd hij bekend in Griekenland met een radioprogramma op de Duitse zender Bayerischer Rundfunk (nvdr).
4 In België varieert levenslang tussen 18 en 25 jaar, naargelang de zaak en de beoordeling van de rechtbank. De enige persoon die langer dan 25 gevangenisstraf uitzit is Freddy Horion (sinds 1979). Dit jaar zal Marc Dutroux ook de kaap van 25 jaar halen. De kans dat hij vervroegd vrijkomt wordt als zeer klein ingeschat (nvdr).
5 Op 18 september 2013 werd rapper Killah P (echte naam Pavlos Fyssas) vermoord door een lid van Gouden Dageraad. De moordenaar mocht thuis blijven onder huisarrest – ook al had hij bekend. Deze aanslag was het sleutelelement om Gouden Dageraad en 68 leiders en partijleden in 2020 te veroordelen als criminele organisatie (nvdr).
