De regering van Braziliaans president Jair Bolsonaro weigerde meerdere beschikbare vaccins tegen COVID-19 aan te schaffen, volgens een onderzoek door het tijdschrift Piauí.

Het instituut Butantan (zie relevante informatie over deze instelling in voetnoot¹, nvdr). heeft nooit antwoord gekregen op zijn aanbod om de regering te voorzien van ‘CoronaVac’, het vaccin dat daar geproduceerd wordt in samenwerking met het Chinese farmaceutisch bedrijf Sinovac. Met zijn eerste aanbod, dat reeds eind juni 2020 werd gedaan, in een brief met referentie 160/2020, liet het instituut weten dat het “60 miljoen vaccins kon leveren vanaf het laatste kwartaal van 2020”.

Het instituut verzond vervolgens een tweede brief met referentie 177/2020, waarin het voorstel werd hernomen. Butantan beloofde dit maal 45 miljoen dosissen in december 2020 en 15 miljoen in het eerste kwartaal van 2021, aan een kostprijs van 21,50 Braziliaanse real per dosis (3,29 euro). De briefwisseling werd ondertekend door Dimas Covas, directeur van Butantan, en was gericht aan de minister van volksgezondheid generaal Eduardo Pazuello.

Offertes Butantan werden nooit beantwoord

Butantan besloot nogmaals een poging te wagen. In oktober 2020 stuurde het instituut daarom opnieuw een brief naar het Ministerie van Gezondheid, dit keer met een meer empathische ondertoon.

De directeur van het instituut kwam andermaal terug op zijn vorige onbeantwoorde aanbiedingen en wees bovendien voor de grote interesse in CoronaVac op de wereldmarkt, en bij meerdere Braziliaanse deelstaten en gemeenten. Hij verduidelijkte dat het vaccin “op het ontwikkeld niveau was, geschikt voor toediening aan de bevolking, en dat vanaf januari 2021 grote volumes van het vaccin geleverd kunnen worden”. Hij verzocht bovendien het ministerie “zo snel mogelijk” te antwoorden.

Het Instituto Butantan had reeds wereldfaam in 1914. VS-president Teddy Roosevelt bezocht het in januari 1914. Foto: Library of Congress/Public Domain

Dimas Covas overhandigde zijn derde brief eigenhandig aan generaal Pazuello, die hem fronsend maar zwijgend aannam. Bijna twee weken later bezorgde het Ministerie van Gezondheid dan toch het langverwachte antwoord aan Butantan, met het bericht dat ze een bestelling van 46 miljoen doses van CoronaVac zouden plaatsen.

President Jair Bolsonaro reageerde echter onmiddellijk door de volledige bestelling in te trekken en garandeerde de bevolking dat hij geen enkele dosis van “Dória’s Chinese vaccin” zou aankopen, waarmee hij verwees naar João Dória, gouverneur van de deelstaat São Paulo², waar Butantan gevestigd is.

Sinofobie of corruptie, of beiden

Dit mag op het eerste zicht gewoon slecht management lijken of zelfs een verregaande sinofobie vanuit de regering-Bolsonaro, er gaat echter meer schuil achter deze beslissing. Het Pharmabedrijf Pfizer liet weten dat ook zijn pogingen in 2020 om de Braziliaanse regering vaccins aan te bieden plompweg genegeerd werden.

CoronaVac, het vaccin van Butantan,  werd bovendien voortdurend belemmerd in zijn productie door de regering, zowel tijdens de testfase als bij de uiteindelijke goedkeuringsprocedure voor het vaccin.

Berichten van Brasil Wire op basis van een verzoek tot vrijheid van informatie tonen aan tevens dat het bedrijf AstraZeneca intensief voor Bolsonaro gelobbyd heeft tijdens zijn presidentiële campagne in 2018 en dit deed op aandringen van het Britse ministerie van buitenlandse zaken. AstraZeneca is tot vandaag het enige grote bedrijf wiens offerte noch genegeerd, noch bij naam werd aangevallen door president Bolsonaro.

Brief van de Britse ambassadeur van 29 juni 2018, vier maand voor de verkiezingen, aan presidentskandidaat Jair Bolsonaro, waarin hij Britse investeringen in Brazilië aanprijst, eerste in de reeks is AstraZeneca. Foto: screenshot Brasil Wire

Gegevens van de Braziliaanse overheidsdienst voor statistiek SIAFI, verkregen werden door de ngo Contas Abertas  (‘openbare rekeningen’), bewijzen dat AstraZeneca UK maar liefst een bestelling van 991,5 miljoen Braziliaanse real (151,80 miljoen euro) heeft gekregen van de federale regering in Brazilië. De Braziliaanse tak van AstraZeneca kreeg daarvan 17,1 miljoen Braziliaanse real (2,62 miljoen euro). De geschatte uitgave voor de productie van 100,4 miljoen doses wordt geschat op 2 miljard real (310 miljoen euro), volgens het contract met de wetenschappelijke overheidsdienst Instituto Oswaldo Cruz.

Verscheidene vaccins, waaronder CoronaVac, Pfizer en recentelijk ook Sputnik V, hebben sinds 1 januari 2021 een vergunning gekregen voor urgent noodgebruik. De regeringen van de deelstaten hebben zich tegen de federale overheid verzet met eigen vaccinatieprogramma’s. De deelstaat Bahia staat klaar om 70 miljoen dosissen van het Russische vaccin Sputnik V te ontvangen.

Het blijft onduidelijk waarom AstraZeneca na al deze maanden tijdverlies nog steeds de favoriete keuze is van de regering-Bolsonaro, en daarmee ook het enige officieel door de federale overheid aangekochte vaccin. De regering hield voet bij stuk voor deze keuze, zelfs toen alternatieven beschikbaar werden, die reeds waren getest waren in eigen land.

Bolsonaro Government “Refused Rival Covid Vaccines” van Nathalia Urban/Brasil Wire werd gepubliceerd op 6 februari 2021 en vertaald door Fleur Leysen.

Notes: