in 2015-2017 was Andrés Arauz minister in de regering van president Rafael Correa. Foto: Ministerio Coordinador/CC BY-SA 4:0

Ecuador kiest voor sociale verandering, als de VS het toelaten

Dat Andrés Arauz de meeste stemmen zou halen in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen in Ecuador werd door alle peilingen voorspeld. Verrassend is dat Yaku Pérez meer behaalde dan rechtse kandidaat Guillermo Lasso en het waarschijnlijk zal opnemen tegen Arauz in de tweede ronde op 11 april 2021. Een tweede Bolivia-scenario-2019 is na de overwinning van links in Bolivia weinig waarschijnlijk, maar nog niet helemaal uitgesloten.

maandag 8 februari 2021 16:45
Spread the love

 

Ecuador heeft het zelfde kiessysteem als Bolivia. Een presidentskandidaat wordt er in de eerste ronde verkozen als hij/zij de helft plus één van alle stemmen haalt of 40 procent én meer dan 10 procent verschil met de tweede sterkste kandidaat. Anders volgt een tweede stemronde (op 11 april) tussen de twee sterkste kandidaten.

Alle peilingen gaven Andrés Arauz, kandidaat van de linkse alliantie Unión por la Esperanza (UNES – unie van de hoop), in alle peilingen de hoogste cijfers, maar die bleven toch altijd ruim onder de 40 procent. Dat wordt nu bevestigd door de voorlopige tellingen.

Wie wordt de tegenkandidaat?

Met 65 procent getelde stemmen (maandagmorgen 6 uur, 12:00 uur Belgische tijd) behaalt Andrés Arauz 31,80 procent. Verrassend is de lage score van 19,61 procent voor Guillermo Lasso van de partij Creando Oportunidades (CREO – ‘opportuniteiten creëren’, de afkorting ‘creo’ betekent ‘ik geloof’). De peilingen voorspelden weliswaar heel wat minder stemmen dan Arauz, maar hij deed het zo slecht dat een als zeker voorspelde deelname aan de tweede ronde twijfelachtig wordt (hoewel het verschil met de tweede kandidaat nog steeds zeer gering is).

Zetelend president Lenín Moreno was zo verstandig zich geen kandidaat meer te stellen gezien zijn enorme impopulariteit na vijf jaar brute sociale besparingen en een rampzalige aanpak van de coronapandemie. Hij voerde geen campagne voor Guillermo Lasso, die de rekening krijgt gepresenteerd van de voorbije vier jaar. Ironisch genoeg was Lasso in 2017 zijn tegenkandidaat (meer hierover verder).

Foto/tabel: infobae.com

Eveneens onverwacht is dan weer de relatief hoge score van Yaku Pérez, kandidaat van de partij Movimiento de Unidad Plurinacional Pachakutik (MUPP18 – plurinationale eenheidsbeweging Pachakutik1), een partij die organisaties van inheemse volkeren in Ecuador verenigt rond hun strijd voor culturele, sociale en economische rechten. Hij behaalde 19,79 procent van de stemmen, slechts 0,18 procent meer dan Guillermo Lasso. Naargelang de tellingen vorderen blijkt dat verschil echter groter te worden.

Exitpolls geven gelijkaardige cijfers van 36 procent voor Arauz maar geven zowel Lasso als Pérez kans op de tweede ronde. Pérez haalt zijn stemmen weliswaar in de eerste plaats bij inheemse volkeren, maar die maken slechts 7 procent uit van de bevolking. Ecuador heeft met 65 procent wel een zeer hoge percentage mestizos, mensen met gemengde Spaanse-inheemse roots. Arauz kan wel rekenen op de stemmen voor sociaal-democratisch kandidaat Xavier Hervas, die met 16 procent kansloos is voor de tweede ronde.

De kiezers van Pérez zijn geen fans van Arauz en zeker niet van zijn politieke peetvader Rafael Correa, maar moeten in geen geval iets hebben van de rechtse partijen of van Lasso, politieke opvolger van zetelend president Moreno. De kiezers van Lasso daarentegen behoren grotendeels tot de witte ‘Europese’ midden- en hogere klasse en stemmen in geen geval voor Arauz in een tweede ronde. Arauz heeft dus meer baat bij een tweede ronde tegen Lasso, temeer omdat hij dan de voorbije vijf jaar extra in de verf kan zetten.

De eeuwige olifant in de kamer

De verliezer van deze verkiezingen is de eeuwige olifant in de Latijns-Amerikaanse kamer, de VS. In Bolivia kon de VS-ambassade in 2019 nog een marginale extreemrechtse president opdringen na een geslaagde mediacampagne om de verkiezingsuitslag daar te delegitimeren.

De situatie is in Ecuador toch enigszins anders. Huidig president Lenín Moreno werd in 2017 verkozen op de golf van sympathie voor uittredend president Rafael Correa. Die was er in acht jaar in geslaagd de armoede drastisch terug te schroeven met een reeks sociale overheidsprogramma’s en kon dat combineren met de hoogste economische groei van heel het Latijns-Amerikaanse continent in die periode. Bovendien zette Correa de zeer onpopulaire instellingen van het IMF en de Wereldbank aan de deur en sloot hij de militaire basis van de VS in zijn land.

President Moreno op 12 februari 2019 in het Witte Huis. Foto: whitehouse.gov/Public Domain

Moreno was zes jaar lang vice-president onder Correa en was toen altijd een trouwe volger van het beleid van president Correa. Kort na zijn eedaflegging in 2017 maakte hij echter een volledig onverwachte politieke ommekeer, die door commentatoren de meest spectaculaire ommezwaai ooit in de Latijns-Amerikaanse geschiedenis wordt genoemd.

De redenen voor die ommezwaai zijn nog steeds niet duidelijk. In ieder geval draaide Moreno zowat alle overheidsprogramma’s voor onderwijs en gezondheidszorg terug en bracht het IMF terug binnen. De deels terug geprivatiseerde en kapot bespaarde gezondheidszorg bleek in 2020 een ramp tijdens de pandemie. Ecuador heeft een van de hoogste sterftecijfers per capita in de wereld.

Corona redde de president … heel even

In 2019 braken in heel het land zware protesten uit tegen het sociale afbraakbeleid, die er toe leidden dat de president en zijn regering maandenlang moesten vluchten uit de hoofdstad Quito naar de kuststad Guayaquil. De lockdown tegen de pandemie redde waarschijnlijk zijn vel door het stilvallen van de protesten, maar die redding was van zeer korte duur. Zijn score in de peilingen werd zo laag dat hij afzag van kandidatuur voor een tweede termijn.

Op 3 april 2017 zat pas verkozen president Lenín Moreno (hij is verlamd aan beide benen) nog broederlijk samen met voorganger Rafael Correa op het balkon van het presidentieel paleis. Foto: Agencia de Noticias ANDES/CC BY 2:0

Er werd/wordt weliswaar gevreesd voor een Bolivia-scenario met manipulatie van de resultaten en mediacampagnes voor beweerde fraude, maar Ecuador is Bolivia niet. De rechtse krachten die terugwillen naar het pre-Correa-tijdperk hebben niet dezelfde overmacht in de instellingen, ook niet onder Moreno die voor hen nog altijd iemand ‘van de overkant’ is.

De grootste kanshebber om deze verkiezingen te winnen kon overigens niet deelnemen. Rafael Correa leeft nog steeds in ballingschap in België met zijn Belgische vrouw (die hij tijdens zijn studies aan de UCL leerde kennen) en zijn  kinderen, omdat hem in eigen land een proces voor corruptie wacht. Die beschuldiging toont grote gelijkenis met de lawfare tegen Lula in Brazilië, maar is qua bewijsvoering nog zwakker. Zolang Moreno president is kan hij echter niet terug, bovendien mag hij als beschuldigde in een rechtszaak toch niet deelnemen (wat net als bij Lula de échte bedoeling van zijn proces was).

Terug naar het Correa-tijdperk, zonder Correa

Als Arauz het haalt op 11 april kan Correa zeker terugkeren. Net als Evo Morales in Bolivia zal hij echter ondervinden dat een zetelend president – ook al is dat een jarenlang politiek bondgenoot – niet zomaar de fakkel zal teruggeven. Correa heeft ongetwijfeld zeer grote sociale successen geboekt, maar heeft ook vijanden in eigen rangen gemaakt. Zijn beleid voor de inheemse volkeren was niet altijd consequent, net als zijn keuze om te blijven focussen op extractie van grondstoffen als voornaamste bron van inkomsten. Dit laatste heeft hij wel gemeen met zowat elk ander Latijns-Amerikaans land.

President Correa in 2013 tijdens een lezing aan de Sorbonne. Foto: Cancillería de Ecuador/CC BY AS 2:0

Een eventuele overwinning van Arauz is alvast positief voor de gewone Ecuadoraan én voor Latijns-Amerika. Opnieuw wordt een politieke machtsgreep door rechtse semi-feodale krachten met volle steun van de VS verhinderd. De strijd is daarmee nog lang niet gestreden. Democratie blijft een zeer wankel bouwwerk op dit werelddeel.

De almacht van de VS is tanend, brute militaire staatsgrepen zoals in de jaren 1960-1970 zijn geen optie meer. Lawfare – het gebruik van een politiek corrupt justitiesysteem om linkse kandidaten ‘legaal’ uit te schakelen heeft gewerkt in Paraguay en Brazilië. Manipulatie van de verkiezingen en van de verkiezingsresultaten is gelukt in Honduras en (voor een jaar) in Bolivia. In Haïti zal het dit jaar waarschijnlijk wel lukken – met gulle medewerking van Frankrijk, Canada, Duitsland en de EU.

Arauz wil de verdragen die Moreno de voorbije maanden nog heeft gesloten met het IMF alsnog ongeldig verklaren. Moreno heeft het land met een enorme schuldenberg opgezadeld, die niet zomaar zal weggaan. Zijn bedoelingen zijn duidelijk. Hij wil het zijn opvolger onmogelijk maken om van sociale koers te veranderen. Financiële wurging is eveneens een beproefd middel om een land in het gareel te houden, een zee efficiënte methode om sociale hervormingen te blokkeren en de wil van de kiezer voor verandering te negeren.

Een bekend grapje in Latijns-Amerika stelt de vraag waarom er nog nooit staatsgrepen werden gepleegd in de VS. “Omdat er geen VS-ambassade in de VS is”. De VS verliezen reeds jaren invloed in hun achtertuin, maar blijven nog steeds een zeer machtige speler, die niet zomaar bereid is de strijd op te geven, ook in Ecuador.

 

Bron:

Elecciones en Ecuador: Guillermo Lasso y Yaku Pérez disputan quién ingresa al ballotage con Andrés Arauz

 

Note:

1   Pachakutik is een woord uit het Quechua, een van de inheemse talen van Latijns-Amerika. Pacha betekent ‘aarde’, pachakutik refereert naar de natuurlijke cyclus van de aarde rond de zon.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!