De nieuwe beheersovereenkomst tussen de Vlaamse overheid en de VRT blaast wat dat betreft warm en koud. Enerzijds wordt er ingezet op kwalitatieve informatie en onafhankelijkheid van de redacties, anderzijds wordt de onpartijdigheidsplicht in een bijna mathematisch keurslijf geduwd (‘elke mening telt’) en moet de VRT zich aan een extra monitoring hiervan onderwerpen.

De VVJ wijst erop dat de decretale onpartijdigheidsplicht van de omroepen (publieke en private) nu al door de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) wordt gecontroleerd. De VVJ herinnert er verder aan dat de substantiële roeping van journalisten is om in alle onafhankelijkheid correct te berichten over wat er in de wereld gebeurt, met respect voor de beroepsethische normen die de sector daarbij zelf bepaalt. Ook de onpartijdigheidsplicht moet in dat kader worden gesitueerd. De VVJ verzet zich krachtig tegen elke (pseudo)politieke controle op het werk van de omroepredacties en hun journalisten, die alleen maar fnuikend kan zijn voor de redactionele onafhankelijkheid en de persvrijheid.

De VVJ waarschuwt ook voor de sterke Vlaamse oriëntatie die van de openbare omroep wordt verwacht. Dat er vanuit een Vlaamse affiniteit nieuws wordt verstrekt voor alle Vlamingen is evident. Maar nooit kan het de taak van redacties zijn om een Vlaamse identiteit te promoten of – erger nog – te construeren. Een dergelijk dirigisme maakt van journalisten loutere  instrumenten voor politiek-ideologisch gebruik.

Veel zal tot slot afhangen van de feitelijke mogelijkheden die de VRT-nieuwsredacties zullen behouden om hun werk te doen. Het budgettaire toekomstscenario voor de volgende jaren doet hier het ergste vrezen. Om de bijkomende verwachtingen op het vlak van factchecking, bestrijding van desinformatie en onderzoeksjournalistiek waar te maken zal de VRT nochtans alle middelen nodig hebben.

Andere publiek gefinancierde nieuwsmedia worden zo mogelijk nog meer in hun onafhankelijkheid en kwaliteit bedreigd. De VVJ nam eind 2020 met ontzetting kennis van enkele politieke tussenkomsten in het Vlaams Parlement met betrekking tot BRUZZ. Daar werden concrete redactionele nieuwskeuzes rechtstreeks gelinkt aan de verdere dotatie voor BRUZZ in het kader van diens nieuwe beheersovereenkomst.

En ook voor belendende percelen is het probleem reëel. Parastatale fondsen zoals het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) werken eveneens met dotaties maar moeten even goed onafhankelijke keuzes kunnen maken.

De VVJ dringt opnieuw aan op gepaste politieke afstandelijkheid en respect voor de journalistieke onafhankelijkheid, ook bij publiek gefinancierde nieuwsmedia. Enkel op die manier kunnen deze media hun vertrouwensrol ten aanzien van het publiek blijven waarmaken. En enkel op die manier kunnen we allen samen de pandemie van fake news en desinformatie indijken. Welke ontwrichtende effecten die op een samenleving kunnen hebben, is zopas nog eens dramatisch duidelijk aangetoond in de VS.