Assange is de man achter het in 2006 opgestarte WikiLeaks dat tot dusver miljoenen geheime documenten publiceerde over onder meer wanpraktijken van het VS-leger in Irak en Afghanistan. Media waar ook ter wereld maakten er gretig gebruik van. WikiLeaks kon hiervoor onder meer rekenen op informatie van klokkenluiders zoals Chelsea Manning.

Meest bekend is ongetwijfeld de video waarin te zien is hoe een Amerikaanse helikopter in 2007 in Bagdad een precisiebombardement uitvoerde waarbij minstens een 15-tal burgers gedood werden waaronder twee journalisten van Reuters.

Nadat Zweden Engeland in 2010 om zijn uitlevering verzocht om verhoord te worden in een inmiddels geseponeerde verkrachtingszaak kon Assange zich van 2012 tot april 2019 verstoppen voor het Engelse gerecht in de Ecuadoraanse ambassade in Londen. Nadat hij die verliet werd hij onmiddellijk gearresteerd (zie bemerkingen van de redactie van DeWereldMorgen.be bij deze alinea onder het artikel).

Verzetstrijders van de 21e eeuw

De International Federation of Journalist (IFJ) en zijn Europese tegenhanger EFJ eisen al sinds zijn arrestatie de vrijlating van Assange en verwerpen resoluut de VS-eis tot uitlevering. In een speech voor een commissie in het Europees parlement bestempelde Antony Bellanger, secretaris-generaal van het IFJ, in november 2019 de rechtszaak tegen Assange “als een regelrechte aanval op de vrijheid van pers en het internationaal recht”.

Assange is overigens lid van de Australische journalistenvereniging MEAA, dat op zijn beurt deel uitmaakt van de IFJ. “Assange heeft nooit enige misdaad begaan. Zijn enige misdaad was misdaden en wreedheden van anderen aan te klagen, zoals die van de VS-troepen”, aldus Bellanger. In een mededeling in die periode maakte het IFJ gewag van “een extreem gevaarlijk precedent voor journalisten, media-organisaties en vrijheid van pers”. Tijdens een meeting in Brussel in januari 2020 bestempelde Bellanger figuren als Julian Assange, Edward Snowden, Chelsea Manning en Sarah Harrisson als “de verzetstrijders van de 21e eeuw”.

Ook de European Federation of Journalists (EFJ) laat zich in deze zaak niet onbetuigd. Medio november 2020 riep de EFJ alle journalistenorganisaties op om Assange te steunen. Het onderschrijft de motie van het Britse National Union of Journalists (NUJ) volledig. De EFJ en NUJ veroordelen het misbruik in deze zaak van de Amerikaanse spionagewetgeving om media die wantoestanden onthullen te criminaliseren. “Dit vormt een ernstige bedreiging voor vrije meningsuiting en persvrijheid”, aldus NUJ die hierin tevens wijst op het eerdere rapport van VN-gezant Nils Melzer dat Assange in zijn detentie blootgesteld is aan psychologische martelingen en zijn gezondheid verslechtert.

Activiteiten die journalisten elke dag doen

Ook uit verschillende andere hoeken kwamen er solidariteitsbetuigingen. Zo waarschuwde Amnesty International begin 2020 dat “een uitlevering van journalisten en anderen, die wangedrag van autoriteiten aan het licht willen brengen, zou afschrikken om info te publiceren die ze uit een betrouwbare bron ontvingen”.

Assange kreeg tijdens het proces in London onder meer ook de steun van heel wat prominenten zoals voormalig defensieanalist 89-jarige Daniel Ellsberg, die in het begin van de jaren ’70 geheime documenten, beter bekend als de Pentagon Papers, doorstuurde naar The New York Times. In deze documenten werden de leugens van de toenmalige VS-regering over de Vietnamoorlog ontmaskerd. Ellsberg kwam voor het proces naar Londen, maar kreeg van de rechtbankvoorzitster niet de toelating om een getuigenis af te leggen.

Na afloop van de hoorzittingen voor de vermelde Londense rechtbank stelde Tim Dawson, die namens de IFJ de rechtszaak ter plekke bijwoonde, in oktober op de IFJ-site “dat de discussie of Assange nu al dan niet kan beschouwd worden als een journalist irrelevant is”. “Assange wordt onder meer vervolgd voor activiteiten die journalisten elke dag doen”. Dawson verwijst hierbij naar een van de aanklachten waarvoor de VS hem willen vervolgen met name “dat hij Chelsea Manning actief aanmoedigde om meer informatie ter beschikking te stellen”.

“Een veroordeling van Assange zal een donkere schaduw werpen over elke journalist die geklasseerde documenten aangeboden krijgt. Klokkenluiders zullen hierdoor worden aangemaand om te zwijgen”. In zijn stuk wijst Dawson ook op het feit dat de juridische actie van de VS tegen Assange onderdeel is van de trend in dat land om steeds meer documenten te klasseren als “geheim” en steeds vaker klokkenluiders te vervolgen. “De uitlevering van Assange zou bovendien ook een precedent creëren dat de VS-administratie verder kan aanwenden tegen elke journalist waar ook ter wereld die verhalen brengt op basis van geklasseerde documenten uit dat land”.

Dit artikel verscheen eerder in een licht herwerkte vorm ook in De Journalist

Bemerkingen van de redactie van DeWereldMorgen.be:

1. Er is in tegenstelling tot wat voortdurend in de media werd/wordt herhaald nooit een aanklacht voor ‘verkrachting’ tegen Julian Assange geweest. Er was zelfs nooit een aanklacht voor eender welk misdrijf. Het Zweedse gerecht wenste Assange in het verzoekschrift tot uitlevering te verhoren in een vooronderzoek – een normale procedure in elke rechtstaat – om te bepalen of er voldoende elementen voorhanden waren voor het formuleren van een aanklacht voor ‘seksueel wangedrag’. Het hebben van seksuele contacten met meerdere personen zonder dat zij daarvan op de hoogte zijn of zonder hun consensus valt in de Zweedse wetgeving onder de bepaling van ‘seksueel wangedrag’. De twee Zweedse dames hebben in hun getuigenis evenmin gesproken van seksueel contact onder dwang. Er werd dus ook geen zaak ‘geseponeerd’. Het verzoek tot uitlevering werd ingetrokken nadat uit verhoor van Assange in Londen in de ambassade gebleken was dat er geen elementen waren om tot een aanklacht over te gaan.

2. Assange werd niet gearresteerd ‘nadat hij de ambassade verliet’. Hij werd in de ambassade aangehouden door de Britse politie nadat president Lenin Moreno daarvoor de toelating had gegeven. Die aanhouding werd door de Britse overheid juridisch enkel gebaseerd op het overtreden van de voorwaarden van zijn voorlopige vrijlating in afwachting van zijn proces (door zijn asielaanvraag in de ambassade van Ecuador) en had geen verband met de Zweedse procedure.