Moria
Opinie - Marie Doutrepont

Een koude kerst, Sammy Mahdi?

Op 17 december zijn twaalf jonge vluchtelingen uit het vluchtelingenkamp Moria op het eiland Lesbos in ons land aangekomen. Daarbij pleit staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi voor meer “versnelde procedures” aan de grenzen van Europa zodat “het meteen duidelijk is wie vluchteling is, en wie economische migrant.” (DM 17/12)

maandag 21 december 2020 12:41
Spread the love

In de nacht van 8 op 9 september ging Moria in rook op. Daarbij verloren 13.000 vluchtelingen al wat ze hadden. We herinneren ons nog de beelden van deze mensen, hun blik, nu ze ook het bijna niets dat het kamp hen bood, waren kwijtgespeeld. Ik ben in dat schandelijk riool, “kamp” van Moria genaamd, geweest. Lente 2017 trok ik er als vrijwilligster-advocate naartoe om juridisch advies te verstrekken. Die ervaring heeft me geleerd dat het voorstel van Sammy Mahdi geen oplossing is. Integendeel.

Het nieuws van de brand was, voor wie daar geweest is, geen verrassing. Ze was van tevoren voorspeld en beschreven. Artsen Zonder Grenzen had zelfs een crisisplan voor zo’n scenario uitgewerkt. Toch voelde ik naast verontwaardiging ook opluchting nu “deze schande voor Europa” (Jean Ziegler) eindelijk niet meer bestond. Dit moest een nieuw begin worden. De Europese leiders konden niet langer doen alsof ze de ellende niet zagen die het resultaat is van hun beleid. Dacht ik.

Helaas, staatssecretaris Maggie De Block kondigde aan dat ons land twaalf niet-begeleide minderjarigen zou opvangen. Twaalf van de 13.000! Dat was het koude antwoord van ons land op een van de grootste humanitaire crisissen in Europa uit de voorbije jaren. Die jonge vluchtelingen kwamen gisteren aan. Pas gisteren. Drie maanden duurde het. Te voet uit Griekenland komen, was sneller gegaan.

Over mijn verblijf in Moria schreef ik een dagboek. Dat maakt duidelijk hoe contraproductief het voorstel van Sammy Mahdi vanuit menselijk oogpunt wel is. Neem nu het verhaal over Chance, wiens naam onverdraaglijk ironisch klinkt. Chance, een Congolese cameraman, kwam bij me om het verslag van zijn verhoor te laten nalezen. Bij het filmen van een protestbetoging in Kinshasa schoot een agent hem in het been. Chance werd in een geheime gevangenis gefolterd. Soldaten hebben hem met kokend water en olie overgoten.

Ze hebben hem gevild met een tang, met een strijkijzer verbrand, met een koevoet geslagen. Hij werd opgesloten in een hok dat zo klein was dat hij er alleen maar in kon zitten. Twee soldaten stonden op wacht voor zijn hok. Telkens hij ophield met huilen, goten ze water over hem, tot ze hem weer hoorden huilen. Het is een wonder dat hij het overleefd heeft. Hij werd bij de rivier gedumpt. Daar heeft een oude man hem gevonden, bewusteloos en badend in het bloed. Hij heeft hem meegenomen en vier maanden lang verzorgd.

Bij het medisch onderzoek kort na zijn aankomst op Lesbos, trok Chance zijn T-shirt omhoog om de littekens van de martelingen te laten zien. Zijn rug en torso stonden vol blaren. De dokter dacht dat hij een huidziekte had, vinkte het vakje “niet kwetsbaar” aan en verwees Chance naar een dermatoloog.

Het is, voor wie zo’n verhalen niet met eigen ogen heeft gezien, bijna niet te geloven. Maar het is wel exact wat er gebeurt met “versnelde procedures” die op een vloek en een zucht de kwetsbaarheid van iemand moeten vaststellen om de “goede” vluchtelingen te selecteren en het kaf van het koren te scheiden: de meest kwetsbare, de meest getraumatiseerde asielzoekers vallen door de mand.

Want een asielprocedure is meer dan paperasserij, veel meer. Ze is een vaak moeizaam proces waarin je je levensrelaas moet reconstrueren, ook de gruwelijkste ervaringen moet vertellen, die je vaak verzwijgt, uit schaamte, schroom, wantrouwen of onwetendheid. Zo’n parcours vergt tijd, het creëren van een vertrouwensband en veel welwillendheid. Die voorwaarden zijn in Moria en de andere concentratiekampen aan de grenzen van fort Europa niet aanwezig.

Misschien ligt het begin van antwoord wel gewoon in het besef dat we geen andere keuze hebben dan die mensen te zien als mensen, niet als kaf en koren. Mensen zet je niet vast in kampen, in een leven zonder hoop. Mensen geef je vertrouwen en de middelen om vorm te geven aan de levenskracht die hen tot bij ons heeft gebracht. Van onmenselijk naar menselijk: het is de verandering van paradigma die we in deze kersttijd toch koesteren? Want 13.000 min twaalf vluchtelingen laten afrotten aan de rand van Europa, kan geen dienend antwoord zijn.

zo-was-moriaMarie Doutrepont is advocate bij Progress Lawyers Network.

Haar boek Zo was Moria verscheen vorige week bij Mammoet/EPO.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!