Op 28 november 2010 publiceerde WikiLeaks, toen nog een vrij onbekende organisatie, meer dan 250.000 geheime documenten van VS-ambassades over de hele wereld, in meerdere topkranten, de Duitse Der Spiegel, de Spaanse El Pais, Le Monde in Frankrijk en de Britse The Guardian. Voor deze kranten waren het topdagen met ongezien hoge verkoopcijfers.

Geen enkele van deze kranten trok toen in twijfel dat wat WikiLeaks deed journalistiek was, integendeel. De publicatie kreeg de naam Cablegate¹. De documenten bewezen wat al lang werd vermoed, maar steeds weer ontkend werd, dat de VS democratieën en verkiezingen wereldwijd saboteert, tegenwerkt, beïnvloedt, politieke leiders afluistert, schaduwt, bedreigt, laat vervolgen, lokale media en journalisten inzet om roddels en leugens te verspreiden, rechtszaken manipuleert, valse getuigen betaalt, deals sluit met militairen om regeringen af te zetten. Dit doen de VS-ambassades niet alleen in landen waar ze een slechte relatie mee hebben, ook NAVO-bondgenoten worden actief bespioneerd.

Geheimhouding, niet bedoeld voor de ‘vijand’

Cablegate ontmaskerde definitief de mythe dat regeringen informatie geheim houden voor de ‘vijand’. De overgrote meerderheid van geheimgehouden documenten worden enkel geheimgehouden voor de eigen bevolking, die niet mag weten wat hun regering in hun naam doet. De geheimhouding van deze documenten verhinderde de bevolking om het beleid van hun eigen regeringen te beoordelen. Daarna volgden onder meer de Iraq War Logs, waarin werd aangetoond dat het VS-leger in Irak oorlogsmisdaden beging.

De publicaties van WikiLeaks hebben geen enkel VS-persoon ooit in gevaar gebracht, Julian Assange heeft nooit Paul Manafort, voormalig campagneleider van Trump, ontmoet en hij werd nooit beschuldigd van ‘verkrachting’ in Zweden. Dit en zovele andere leugens worden desondanks nog steeds als ‘feiten’ gereproduceerd in de mainstream media. Foto: Cancillería del Ecuador/CC BY-SA 2.0)

Deze en volgende revelaties van WikiLeaks heeft het openbaar debat in heel de wereld veranderd. De documenten werden een waardevol onderwerp van verder onderzoek door wetenschappers, universiteiten, onderzoeksjournalisten, advocaten voor de mensenrechten … De inschatting van de werkelijke wereld achter de façade van officiële persverklaringen en ronkende toespraken werd eveneens ontmaskerd.

De VS, daarin netjes gevolgd door Groot-Brittannië en de andere NAVO-bondgenoten zetten vervolgens alle middelen in om WikiLeaks te criminaliseren, onder meer door het lanceren van valse documenten (wat werd ontmaskerd door onthulling van deze plannen door WikiLeaks).

Met een combinatie van dreigingen en beloftes van geprivilegieerde toegang tot inside informatie werden de betrokken kranten en andere media in de jaren die er op volgden er toe gebracht WikiLeaks verdacht te maken als informatiebron.

Shoot the piano player

Dat gebeurde onder meer door claims te lanceren dat WikiLeaks met zijn publicaties VS-personeel in levensgevaar zou hebben gebracht. Ondanks het feit dat de VS nog steeds geen enkele naam kon noemen als bewijs, blijft de beschuldiging herhaald worden in talloze publicaties.

Verder werden alle middelen ingezet voor een karaktermoord op Julian Assange, de oprichter van WikiLeaks. Tien jaar later wacht hem in een Britse gevangenis een uitlevering naar de VS, waar hem een gevangenisstraf van 175 jaar wacht. Tijdens zijn proces werden zowat alle regels van de rechtsstaat geschonden.

De stilzwijgendheid-passiviteit-verdraaiingen (en hier en daar zelfs flagrante leugens) in de mainstream media over dit proces zullen als een boemerang terugkeren. Deze zaak is een precedent zonder voorgaande (en is ook zo bedoeld). Voortaan is geen enkele journalist nog veilig die over eender welk westers land geheime informatie uitbrengt, zelfs als hij/zij niet in het betrokken land woont, zelfs als zij/hij geen burger is van het betrokken land.

Media zullen voortaan wel twee keer nadenken alvorens ze nog informatie verspreiden over zaken als de werkelijke aard van geheime operaties van de NAVO in het Midden-Oosten, over wapendeals, over oorlogsmisdaden met Westerse wapens, maar ook over spionage in eigen land, over verspreiding van valse informatie in diezelfde media en over eender welk onderwerp waarvan regeringen niet willen dat hun bevolking er van op de hoogte is.

Journalisten die hun opdracht wel ernstig nemen zullen minder en minder aan bod komen in de grote media. Hun collega’s die deze gang van zaken prima vinden zullen daarentegen meer een meer de boventoon voeren.

Het kan nochtans wel degelijk nog altijd anders. Het volstaat dat grote media zoals De Standaard, De Morgen, de VRT en VTM één journalist de opdracht geven om eens echt te onderzoeken wat er gaande is met Julian Assange (onder andere door zelf lijvige documenten te lezen en zich niet te beperken tot copy/paste van andere media en persagentschappen).

Note: