Foto: Gage Skidmore, Wikimedia Commons / CC BY-SA 2.0 (More information about the rights of this work, see below article)
Opinie - Atilio Borón,

Biden won. Wat nu, Latijns-Amerika?

Ook in Latijns-Amerika kijkt men met enige verbazing naar het schouwspel van de Amerikaanse verkiezingen. Biden staat zeker voor een andere stijl dan Trump. Of zijn beleid tegenover Latijns-Amerika zal verschillen van dat van Trump en zijn voorgangers Obama, G.W. Bush en Clinton durft men in het andere Amerika betwijfelen. Ten gronde verandert er volgens Argentijns socioloog Atilio Borón niets met de nieuwe president in Washington.

woensdag 25 november 2020 09:15
Spread the love

 

Democraten en Republikeinen zijn niets meer dan de functionarissen van het imperium, maar in hun fysieke belichaming en persoonlijkheden zitten toch nuances die we niet over het hoofd mogen zien. “God bestaat niet, maar het (verschil) zit wel in de details”, zei Fidel Castro vaak.

Dat Elliot Abrams, Marco Rubio, Ted Cruz, Bob Menéndez en Ileana Ros-Lehtinen1 de directe toegang tot het Witte Huis werd ontnomen, wat Donald Trump hen toch had gegarandeerd, betekent een wereld van verschil die niet mag onderschat worden.

Het is algemeen bekend dat beide partijen verwikkeld zijn in zoveel misdrijven dat de opsomming ervan tientallen bladzijden zou beslaan. Deze verkiezingen hielden echter een ander risico in: een geratificeerde volksstemming kon een opschepper als Donald Trump nog vier jaar in het Witte Huis laten verblijven wat zeer funest zou zijn voor de rest van de wereld. Ik vernoem slechts drie mogelijke kwalijke gevolgen:

  1. de onmiddellijke activering van de „militaire kaart” tegen Venezuela, een scenario dat minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo ineen stak amper een paar maanden na zijn rondreis door Brazilië, Colombia en Guyana (drie landen die grenzen aan Bolivia en het nabijgelegen Suriname);
  2. een herverkiezing van een aangemoedigde Trump zou de sancties en de blokkade tegen Cuba, Venezuela en Nicaragua intensifiëren en zou de druk op de Argentijnse en Mexicaanse regeringen verhogen, waarvan zelfs de minst reactionaire adviseurs van Trump beweren dat zij “bondgenoten” of “medeplichtigen” zouden zijn van de Chavisten (in Venezuela):
  3. de herverkiezing van de New Yorkse vastgoedmagnaat zou de regionale invloed van Jair Bolsonaro, Iván Duque en extreemrechts in Latijns Amerika en de Caraïben versterken.

Deze drie ‘details’ alleen al – wat niet wil zeggen dat het niemendalletjes zouden zijn – rechtvaardigen een zeker gevoel van opluchting bij de nederlaag van Donald Trump. Om kort te gaan, dit was een verkiezing tussen de pest en de cholera, en de laatste won. Jammer genoeg zijn dit de enige “opties” die het imperium sinds tweehonderd jaar te bieden heeft. Deze historische waarheid ontkennen is de realiteit geweld aandoen.

Biden, politicus sinds 1972

Dus, vooruit, wat kunnen we zeggen over Joseph Biden? Hij is een oude politicus (op 20 november wordt hij 78), die behoort tot het conservatieve Noord-Amerikaanse establishment. Al 47 jaar waart hij in Washington door de labyrinten van de macht.

In 1972 begon Biden als jongste senator ooit in de VS zijn loopbaan. In 2021 wordt hij oudste VS-president ooit (hier met president Carter in 1979). Foto: US Senate/Public Domain

Hij was onafgebroken senator sinds 1972 tot hij in 2009 ingezworen werd als vice-president van Obama. Uit niets in zijn bijna halve eeuw durende loopbaan blijkt dat hij plots een ander buitenlands beleid zou gaan voeren dan Trump.

Wat daarentegen wel zeker is: tijdens zijn jaren in de Senaat was hij medeplichtig aan, had belang bij, of was op z’n minst stilzwijgend getuige van de al zo vaak aangeklaagde institutionele corruptie in Washington, waar vette contracten en concessies worden aangeboden aan de bedrijven van het militair-industriële complex. Daarop volgde de spectaculaire redding met belastingsgeld van het corrupte Amerikaanse banksysteem na de hypothecaire crash van 2008. Nooit heeft Biden enig ongemak gevoeld of gewetenswroeging gehad, terwijl hij dit allemaal – al dan niet oogluikend – liet passeren.

De telkens weer terugkerende retoriek van “een nieuw begin”, waar Amerikaanse presidenten zo in uitblinken wanneer ze hun tegenstanders proberen weg te zetten, verandert niets aan hun gemeenschappelijke promiscue relatie met de rijke middenklasse, op een verschil qua meer geciviliseerde retoriek na.

De dure verkiezingscampagne van Biden bijvoorbeeld, werd genereus gefaciliteerd door multinationals. Hij ontving ook donaties van 44 multimiljonairs waarbij zijn rechterhand Kamala Harris hem zelfs overtrof met donaties van 46 Noord-Amerikaanse tycoons.

Trump kon rekenen op de losbandige vrijgevigheid van Sheldon Adelson, casinobaas in Las Vegas en vurig zionist, die 183 miljoen dollar schonk aan diens verkiezingscampagne. Biden kreeg op zijn beurt een donatie van 107 miljoen dollar van mediamagnaat en voormalig burgemeester van New York Michael Bloomberg.

Eén man, één vrouw, één stem … en één dollar?

Iedereen kan zien dat er hier een kleine contradictie zit tussen het democratisch principe van één man/één vrouw, één stem. Waarom kunnen immers een Adelson en een Bloomberg hun stem luider laten klinken dan John en Maggie, die zelfs nog geen twintig dollar kunnen doneren aan hun kandidaat in de krachtige Noord-Amerikaanse democratie? Telma Luzzani (Argentijnse journaliste, gespecialiseerd in internationale relaties, nvdr) heeft gelijk wanneer ze zegt dat Biden de ‘gatopardo’ van Trump is (un gatopardo = een tijgerkat, het is een Spaanse uitdrukking waarmee iemand wordt bedoeld die schijnbaar alles verandert om in werkelijkheid alles bij het oude te laten, noot van de vertaler).

Wat daarentegen wel verandert is de stijl. De misdadige en onbeschofte communicatiestijl van Trump en zijn gezelschap (vooral Pompeo en Bolton) zullen verdwijnen. Blijkbaar zou er nu een zekere intentie zijn om het multilateralisme nieuw leven in te blazen en te zoeken naar alternatieven om niet steeds het leger als prioritaire oplossing naar voren te schuiven.

In dezelfde lijn wil Biden zich ook terug aansluiten bij het Klimaatakkoord van Parijs, bij de (VN-Wereldgezondheidsorganisatie) WHO – om samen de pandemie te bestrijden – en bij de (VN-organisatie voor onderwijs, wetenschap en cultuur) UNESCO, waar de VS waren vertrokken, wegens “anti-Israëlische vooroordelen”. Vergeet echter niet dat de VS al sinds Obama in 2011 – toen Biden vice-president was – geen bijdragen meer leverden aan de UNESCO.

Vanuit de Senaat betonneerde Biden het militair-industrieel complex en de stabiliteit van het financieel systeem sinds de grote crash van 2008. Geconfronteerd met het corona-negationisme van Trump tijdens de gezondheidscrisis had hij Obamacare nieuw leven in kunnen blazen, als een zeer bescheiden vorm van betere volksgezondheidszorg.

Hij koos ervoor zijn stem in de Senaat vooral te gebruiken voor de invasies in Irak en Afghanistan, en als vice-president keurde hij de militaire operaties in Libië en Syrië goed. Verder steunde hij als vice-president de staatsgreep tegen Juan Manuel Zelaya (Honduras 2009), de poging tot staatsgreep tegen president Rafael Correa (Ecuador 2010), de staatsgreep tegen Fernando Lugo (Paraguay 2012) en het frauduleuze proces voor de afzetting van Dilma Rousseff (Brazilië 2015-2016). Buiten de nederlaag van Trump valt er dus geen reden tot vieren.

Een trouwe aanhanger van het exceptionalisme

In het maart-april-nummer van het tijdschrift Foreign Affairs, een soort bijbel voor het Noord-Amerikaans establishment, publiceerde Biden een artikel waarin hij anticipeerde op zijn intrede in het Witte Huis. Met het artikel Why America Must Lead Again laat hij geen twijfel bestaan over het feit dat hij een trouw aanhanger is van het Noord-Amerikaans exceptionalisme.

“De wereld heeft een leider nodig en de VS moeten die taak terug opnemen, die niemand minder dan God hen heeft opgedragen, maar die door Trump werd verlaten, omdat hij faalde de VS terug great te maken, omdat hij geen verantwoordelijkheid opnam om de internationale orde te handhaven en vrienden en bondgenoten liet vallen”.

Bidens programma omvat drie peilers:

  1. de hernieuwing en versterking van de interne democratie in het internationale geheel;
  2. nieuwe handelsakkoorden waarin China en zijn bondgenoten geen enkele zeg hebben over de spelregels, net zoals na WOII, iets wat de VS als hun absolute voorrecht zien;
  3. en tenslotte: terug aan het hoofd van de tafel zitten bij alle internationale onderhandelingen.

China en Rusland zijn klaar en duidelijk al dé vijanden van de VS volgens het dominante discours sinds Obama. De gebruikte taal in sommige passages van zijn artikel zijn alarmerend en allesbehalve diplomatisch. Ze is Trumpiaans: pocherig en beledigend.

Hij zegt bijvoorbeeld dat de regering van Poetin een autoritaire kleptocratie is, (Chinees president) Xi Jinping een “vechtersbaas” en hij beschuldigt China van schaamteloze diefstal van intellectuele eigendom en activa van multinationals en van het profiteren van Noord-Amerikaanse spaarders.

Wat betreft de democratie belooft hij in het eerste jaar van zijn mandaat een grote conferentie bijeen te roepen met “bevriende” regeringsleiders (we kunnen ons al inbeelden wie dat zullen zijn) om een internationale coalitie op te zetten die de democratie zal bevorderen, de mensenrechten versterken en de corruptie bestrijden op basis van een gemeenschappelijke agenda.

Biden gelooft dat wat de verschillende vormen van democratie scheidt van autoritarisme, een van de grootste breuklijnen is van deze tijd. Het is niet helemaal hetzelfde discours, maar er is een zekere gelijkenis met “Internationaal Nieuw Rechts”, zoals, dat gepromoot werd onder de auspiciën van Trump door zijn ultrarechtse strateeg, Steve Bannon. Binnen afzienbare tijd komt de waarheid aan het licht en zullen we zien wie de verdoemden zijn, wie de verkozenen, wie de ‘democraten’ en wie de ‘autoritairen’.

Waakzaam blijven is de boodschap

Om te besluiten, ik vrees dat er niet veel goeds uit deze machtswissel zal voortkomen. Het allerergste werd vermeden. In het jaar 2008 en begin 2009 zwelgde progressief Europa en Latijns-Amerika in een overvloed van naïviteit in een Obama-manie. Men dacht daar dat een Afro-Amerikaanse president als een Prometheus het vuur en daarbovenop eeuwige vrede zou schenken aan de mensheid als een Kantiaanse demiurg2.

De teleurstelling van al deze mooie, onschuldige zielen kon nooit groter zijn. Het risico dat zich iets gelijkaardigs gaat voordoen bij Biden is reëel. We moeten waakzaam blijven en niet vergeten dat zowel Trump als Biden overgeleverd zijn aan de imperialistische vraatzucht van onze natuurlijke hulpbronnen in een ideologisch klimaat waarin het paranoïde idee koesteren dat dit continent op het punt staat in de klauwen van China of Rusland te vallen.

De koudeoorlogsteneur overheerst Bidens artikel. Toch is er nog een teken van hoop, hoewel slechts gedeeltelijk. Misschien zal Biden zich het beleid van Obama tegenover Cuba herinneren, waarin hij met diplomatieke relaties de verstikkende restricties van reizen, zendingen, handel, toerisme en culturele uitwisselingen trachtte te herstellen en de werkelijke misdaden tegen de menselijkheid wou intomen door de blokkade op te heffen die het rebelse eiland al 60 jaar in zijn greep houdt.

Bovendien heeft dit gevolgen voor de Bolivariaanse Republiek Venezuela. Misschien stopt dit de rol van het Witte Huis in zijn pretentie om de groteske Juan Guaidó te kronen als een “zaakgelastigd” president van dit land. Misschien keert hij terug naar de dialoog met de regering van president Nicolás Maduro en verlaat hij de weg van de confrontatie die Trump verkoos en die – net als met Cuba – spectaculair zal vastlopen.

 

Atilio Borón. Foto: Montserrat Boix/CC BY SA 4:0

De Opinie Ganó Biden, ¿y ahora qué? werd vertaald door Erika Vanempten. Argentijns socioloog en schrijver Atilio Borón (1943) doctoreerde aan de Harvard University en geeft les aan de Universidad de Buenos Aires. Hij was actief deelnemer aan het Wereld Sociale Forum in Porto Alegre, schrijft columns in de Argentijnse kranten en is auteur van tientallen boeken over Latijns-Amerika, onderwijs, machtsstructuren, economie en globalisering.

 

Notes:

1   Elliot Abrams is speciale gezant van de president voor Venezuela. Hij was daarvoor al adviseur van presidenten Reagan en George W. Bush. Republikein Marco Rubio is senator voor Florida. Als kind van Cubaanse migranten is hij een van de grootste voorvechters van meer agressie tegen Cuba. Republikein Ted Cruz is senator voor Texas, kind van een Cubaans-Italiaans echtpaar. Hij behoort tot de meest extreemrechtse vleugel van de partij. Bob Menéndez is Democratisch senator voor New Jersey. Zijn standpunten over buitenlands beleid zijn gelijklopend met Rubio en Cruz, net als die van Democratisch parlementslid Ileana Ros-Lehtinen. Ook zij hebben Cubaanse roots (nvdr).

2   Immanuel Kant (1724-1804) was een Duits filosoof tijdens de Verlichting. Een demiurg is een mythisch figuur die uit de chaos een geordende wereld bouwt op basis van ideeën (nvdr).

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!