Rio De Janeiro. Bron: Pixabay
Mario Osava, IPS

Braziliaanse regering is niet klaar voor economische storm

Tientallen miljoenen Brazilianen zitten straks zonder inkomen. De regering is niet klaar voor deze nieuwe crisis. Ze is vooral bezig met de gemeenteraadsverkiezingen van 15 november en controverses over het coronavaccin.

woensdag 4 november 2020 20:15
Spread the love

 

Een abrupte daling van het inkomen van 67 miljoen arme Brazilianen, meer dan een derde van de totale bevolking, een voedselinflatie van 12,69 procent tot dusver dit jaar, en de Braziliaanse real die met 44 procent gedevalueerd is ten opzichte van de dollar sinds januari: er is een zware sociale en economische storm op komst in Brazilië.

Eind van noodhulp

Aan de noodhulp aan meer dan 67 miljoen Brazilianen die informele arbeid verrichten en nu zonder werk zitten, komt een einde. Het maandelijkse bedrag van 600 real (90 euro), dat sinds april werd uitgekeerd, werd in september gehalveerd en verdwijnt vanaf januari.

Dankzij deze hulp konden de armsten meer eten kopen. Zij worden daarom het zwaarst geraakt door de inflatie. Volgens het Staatsinstituut voor Toegepaste Economisch Onderzoek (IPEA) stegen de prijzen van rijst en bonen respectievelijk met 41 en 34 procent.

In de winkels ziet men al een daling van de aankopen als gevolg van de verlaging van deze noodhulp. De komende maanden zal die ook in de inflatie te zien zijn.

Meest gedevalueerd

Maar een deel van de prijsstijging komt volgens specialisten doordat de real een van de meest gedevalueerde munten ter wereld is. Daardoor nam de landbouwexport toe, ten koste van het aanbod op de binnenlandse markt, waar de vraag eveneens toenam.

Niet alleen spelen de wereldwijde onzekerheid en recessie als gevolg van de coronapandemie. Ook de nationale politiek pakt verkeerd uit. Het economische beleid blijkt, met zijn neoliberale koers, besparingen, privatiseringen en deregulering, een averechts effect te hebben.

Aangezien de nieuwe oogst begint, wordt het einde van de huidige inflatiegolf vanaf januari verwacht. Maar dat zal grotendeels gebeuren om de verkeerde reden: de abrupte daling van de vraag als gevolg van de verarming van bijna de helft van de 212 miljoen Brazilianen.

Huur

De inflatie van de huurprijzen is de afgelopen maanden met 20,9 procent gestegen. De correctie, die de evolutie van de groothandelsprijzen en de prijzen van bouwmaterialen volgt, treft de armen die geen eigen huis hebben.

Van de gezinnen die nu nog noodhulp krijgen, zijn er slechts veertien miljoen die ook een gezinsbeurs ontvangen, een variabel bedrag, dat vanaf januari tot maximaal 205 real (30 euro) wordt beperkt. Maar ongeveer acht op de tien Brazilianen die nu noodhulp krijgen, vallen daar dus buiten. Er zijn nieuwe maatregelen nodig om een ramp te voorkomen.

Burgerinkomen

De regering kondigde eerst aan, en sloot later weer uit, dat ze de gezinsbeurs zou vervangen door een nieuw programma, het burgerinkomen. De radicaal-rechtse president Jair Bolsonaro wilde dat uitbreiden tot ongeveer 20 miljoen gezinnen met een verhoging van 50 procent van het toegewezen bedrag.

Maar binnen de regering is geen overeenstemming over hoe ze dat moet financieren. De overheid heeft niet de middelen of de vrijheid om haar uitgaven te herschikken. Minister van Economie Paulo Guedes en economen in het algemeen klagen over de starheid van de begrotingsregels in Brazilië.

Verplichte uitgaven

Ongeveer 95 procent van de begroting bestaat uit verplichte uitgaven. Er blijft weinig over voor investeringen en buitengewone uitgaven. Alles werd strenger na de goedkeuring, in december 2016, van het zogenaamde “uitgavenplafond”. Dat maakt het de regering onmogelijk haar uitgaven te verhogen boven de officiële inflatie van het voorgaande jaar.

Het ging om een grondwetswijziging. Een schending kan tot zware straffen leiden, zelfs tot afzetting. Met het plafond probeert men meer fiscale verantwoordelijkheid op te leggen en een einde maken aan het groeiende tekort dat de overheidsschuld sinds de jaren negentig onhoudbaar heeft verhoogd, zeggen orthodoxe economen.

Noodtoestand

Dit jaar kon de regering noodhulp bieden aan wie zijn economische activiteiten moest onderbreken of voor een faillissement stond, omdat de noodtoestand was afgekondigd. De uitgaven voor het beheer van de gezondheidscrisis zijn niet onderworpen aan het grondwettelijke uitgavenplafond.

Maar de overheidsschuld zal nu stijgen tot ongeveer 100 procent van het bruto binnenlands product (bbp) tot het einde van dit jaar, tegenover 75,8 procent in 2019. Voor investeerders en liberale economen een reden om te twijfelen aan de solvabiliteit van de staat.

Sociale tragedie

Economen en managers die voorrang geven aan economisch herstel op korte termijn, en die de aangekondigde sociale tragedie willen vermijden, pleiten voor het doorbreken of versoepelen van het uitgavenplafond. Bolsonaro zegt niet nee, ook al omdat hij weer enigszins aan populariteit won dankzij de massale noodhulp.

Maar de regering dreigt dan wel het vertrouwen te verliezen van de financiële markten en een groot deel van het bedrijfsleven, dat de huidige regering steunt.

Minister Guedes

Guedes, die is opgeleid aan de neoliberale School van Chicago, pleit voor een beheersing van de overheidsuitgaven. Maar hij is niet in staat om de hervormingen door te voeren en de begroting in evenwicht te brengen.

Hij staat niet meer zo sterk als toen de regering van start ging, in januari 2019, en hij een van de twee “superministers” was. De andere superminister, Sergio Moro, de voormalige rechter die de corruptie zwaar aanpakte, werd in april gedwongen ontslag te nemen als ministerie van Justitie.

De administratieve hervorming, die de kosten van de overheid moet verminderen, en de belastinghervorming, die de talrijke belastingen moet vereenvoudigen, gaan niet vooruit en verwateren in verschillende voorstellen. Zelfs binnen de regering is er geen consensus.

Gemeenteraadsverkiezingen

Het parlementaire debat over de maatregelen is verlamd als gevolg van de nakende gemeenteraadsverkiezingen. Die vinden plaats op 15 november, met een tweede ronde op 29 november in steden met meer dan 200.000 inwoners waar geen enkele kandidaat meer dan de helft van de stemmen behaalt. 

De regering verliest ook veel energie aan controverses die worden aangewakkerd door Bolsonaro. Hij verzet zich tegen de verplichting om iedereen te vaccineren. Ook van een aankoop van vaccins bij het Chinese bedrijf Sinovac wil hij niet weten.

Ondertussen zijn de buitenlandse investeringen in Brazilië drastisch gedaald als gevolg van deze onzekerheden en van het anti-milieubeleid van Bolsonaro en zijn minister van Milieu, Ricardo Salles. Die proberen de ontbossing en de branden in het Amazonegebied en de Pantanal, het grootste draslandgebied ter wereld, te ontkennen. Een nieuwe crisis is in de maak, met meer honger, meer werkloosheid en zeer veel faillissementen, en die krijgt niet de nodige aandacht.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!