Interventie van AZG in een woonzorgcentra in Brussel © Olivier Papegnies
Opinie - Lise Vandecasteele

Een half miljard is veel, maar er is veel meer nodig voor de woonzorgcentra

Corona raast door het land. Het aantal uitbraken in woonzorgcentra stijgt week na week. Op sommige vlakken zijn we beter voorbereid dan in maart-april. Maar het personeel zelf is doodop. Wekenlang applaus en acties van het zorgpersoneel dwongen de ministers om mooie budgetten vrij te maken. Maar wat betekent dit vandaag concreet?

donderdag 22 oktober 2020 16:12
Spread the love

 

Krachtig protest van de helden van de zorg

In het voorjaar van 2020 vond in onze woonzorgcentra een humanitaire ramp plaats. Een dodelijke cocktail van onderfinanciering en gebrek aan daadkracht bij de bevoegde ministers zorgde voor vijfduizend doden in de woonzorgcentra. Te weinig personeel, te weinig opleiding, te weinig materiaal. De helden van de zorg deden wat ze konden, maar vochten een oorlog zonder kogels tegen dit virus.

Wekenlang klonk er elke avond applaus voor deze helden van de zorg. Zij die in de frontlinie stonden en staan kregen enorm veel respect. Maar “applaus kan je niet tussen de boterham leggen”. En versterking vanuit de overheid liet op zich wachten. De zorgsector trok aan de alarmbel.

Het personeel van een Brussels ziekenhuis keerde toenmalig premier Wilmès letterlijk de rug toe. Het personeel van UZ Leuven blokkeerde de straten. Onder druk van dit soort stille, maar bijzonder krachtige protesten maakte de federale regering jaarlijks 600 miljoen euro extra vrij voor de ziekenhuizen. Nochtans was het in oktober vorig jaar nog heel moeilijk om op voorstel van PVDA-volksvertegenwoordiger Peter Mertens 400 miljoen euro vrij te maken via een Zorgfonds. 

Maar niet de hele zorgsector valt onder de bevoegdheid van de federale – ja, die befaamde versnippering die het allemaal nog veel moeilijker maakte … De woonzorgcentra vallen namelijk onder de bevoegdheid van Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke. Ook daar voerde het personeel acties in het hele land. Ze eisen betere lonen en vooral meer personeel. 

Om het personeel van de woonzorgcentra te ondersteunen legden we met de PVDA in het Vlaams parlement het voorstel van een woonzorgfonds op tafel. 109 miljoen euro aan middelen om onmiddellijk meer personeel in te zetten in 2020. Het voorstel werd in juni weggestemd door de meerderheid. Maar onder druk wordt alles vloeibaar. In september vindt de Vlaamse regering dan toch 538 miljoen euro extra aan jaarlijkse investeringen voor de toekomst. Die komen bovenop het reeds voorziene budget voor de zorg- en welzijnssector, zo’n 13 miljard euro per jaar. 

Die investeringen in de zorg zijn broodnodig. Na decennia van structureel personeelstekort, is het personeel op. Ze lijden onder te hoge werkdruk en hebben het gevoel dat ze niet de zorg kunnen bieden die nodig is. Daarnaast zijn er ellenlange wachtlijsten in de jeugdzorg en de instellingen van personen met een handicap. 

Jaar na jaar krijgen zorg en welzijn besparingen te slikken, ook door de Vlaams regering-Jambon. Het bracht nog recent, net vóór de coronacrisis uitbrak, meer dan 8.500 mensen op de been uit protest aan het kabinet van minister Beke.

Hoe ver springen we met een half miljard?

Nu komt er dus een half miljard euro extra budget voor alle zorgvoorzieningen onder Vlaamse bevoegdheid. Klinkt als goed nieuws natuurlijk! Maar er zitten een paar addertjes onder het gras. De investeringen volgen een “groeipad”. Volgend jaar komt er 286 miljoen euro bij en vervolgens bouwt dat elk jaar op. Zo zal dat half miljard er pas zijn in 2023. De voorziene besparingsronde gaat ook gewoon door. 

Wat betekenen al die cijfers nu voor de verloning en de personeelsinzet? De concrete invulling wordt op dit moment (we spreken 21 oktober 2020) volop onderhandeld door sociale partners en regering. Een van de belangrijkste eisen is om de lonen van het zorgpersoneel uit de woonzorgcentra gelijk op te trekken met die van de ziekenhuizen. Dat betekent een loonsverhoging van 6%. Een hoognodige maatregel. Veel zorgkundigen verdienen momenteel namelijk minder dan 1.500 euro netto per maand. Het optrekken van deze lonen zal ongeveer 145 miljoen euro kosten. 

Ook voor de andere zorg- en welzijnssectoren eist de vakbond een vergelijkbare loonsverhoging. De jeugdzorg, de instellingen voor personen met een handicap, de gezinszorg, de socio-culturele sectoren en de maatwerkbedrijven … Ook voor het personeel daar moet het loon naar omhoog. Om de lonen voor deze sectoren te verhogen zal in totaal ruim 400 miljoen euro nodig zijn. 

En dan komt nog de andere grote nood: meer personeel. De personeelstekorten in de ouderenzorg zijn gigantisch. Per honderd ouderen (65-plussers) heeft België 4,8 werknemers die actief zijn in de ouderenzorg, aldus de OESO. België zit hiermee onder het gemiddelde. Zweden en Noorwegen hebben bijvoorbeeld meer dan 12 werknemers per 100 65-plussers. Ze besteden in vergelijking met ons land de helft meer van hun bruto binnenlands product aan ouderenzorg. 

Alleen al voor de ouderenzorg is er een stevig investeringsplan van een half miljard extra per jaar nodig. Dat zegt ook de koepel Zorgnet Icuro. Want naast betere verloning en meer personeel is er ook een omslag nodig naar meer kleinschalige en buurtgerichte zorghuizen voor ouderen. Het budget van een half miljard kan dus nooit volstaan voor de volledige zorg- en welzijnssector, als enkel de ouderenzorg al zoveel nodig heeft. 

Wachtlijsten blijven aangroeien

Het VRT-programma Pano kwam met een pakkende reportage over mensen met een beperking die op de wachtlijst staan. Frank, de papa van Guilian getuigt er: ‘Mantelzorgers worden uitgeperst. Ouders worden veroordeeld tot een levenslange zorgarbeid.’ Voor Gillian zorgen is een bijzonder zware taak, die nooit stopt. ‘Het gaat niet op om te zeggen dat je het grootste respect hebt voor mantelzorgers, wanneer je ze in de praktijk aan hun lot overlaat.’ 

Na de reportage stuurde CD&V een bericht uit dat ze al tien jaar een vurig pleitbezorger is om de wachtlijsten aan te pakken. Een beetje ironisch, want onder hun ministers groeide die wachtlijst aan tot 20.000 mensen. Bij de start van de regering-Jambon plande men tegen 2024 270 miljoen euro vrij te maken hiervoor. In september beloofde de regering om dit budget volgend jaar al vrij te maken. 

Maar alleen met dat bedrag komen we opnieuw niet ver. De wachtlijsten zullen ermee blijven aangroeien. Er is 205 miljoen euro extra per jaar nodig enkel en alleen al om de personen te helpen die nu in een noodsituatie zitten. Dat gaat over mensen op de wachtlijst die meteen een budget moeten krijgen als hun mantelzorger overlijdt. Voor hen is onmiddellijke hulp wettelijk verplicht. Om aan alle vragen voor ondersteuning te kunnen beantwoorden, en dus de wachtlijsten weg te werken, is er jaarlijks 1,6 miljard euro (!) extra nodig. 

Echte inhaalbeweging is nodig

Zowel de werkgevers als de vakbonden vragen grote investeringen om de opgelopen achterstand in te halen. We moeten grotere budgetten afdwingen. En dat kan ook, als de juiste keuzes gemaakt worden. Een miljonairstaks kan elk jaar acht miljard euro opbrengen. Het kiwimodel op geneesmiddelen kan 750 miljoen euro opbrengen. Een warme zorg geven aan iedereen die er nood aan heeft, mag geen utopie zijn.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!