Foto: Spielvogel, Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0 (More information about the rights of this work, see below article)
Opinie - Keesha Orts

Klimaatseksisme: hoe de ecologische crisis en de onderdrukking van vrouwen hand in hand gaan

donderdag 1 oktober 2020 16:42
Spread the love

 

De ecologische crisis raakt mensen niet op een gelijke manier. Terwijl sommigen denken dat het probleem ons nog niet onmiddellijk zal treffen, voelen vele landen en eilanden al dagelijks de impact van een veranderend klimaat. Vele van deze landen zijn meer afhankelijk van natuurlijke hulpbronnen of hebben net minder middelen om zich voor te bereiden tegen natuurlijke rampen. Andere aspecten als ongelijkheid en discriminatie, foute informatie, alsook gebrek aan actie door machthebbers kunnen daarnaast gezien worden als een grote oorzaak. Op deze plaatsen is de achteruitgang van het milieu al lang bezig.

Dat het net diegenen zijn die vaak het minst bijdragen aan het probleem, het hardst worden getroffen, toont aan dat de ecologische crisis een ongelijke impact heeft in de wereld. Bovendien heeft het niet alleen een grotere invloed op de meest kwetsbare plekken, maar ook op bepaalde delen van de populatie zoals mensen in armoede, ouderen, inheemse gemeenschappen en vrouwen.

Gender is een belangrijk aspect dat vaak over het hoofd wordt gezien in het klimaatdebat. Verschillende redenen waarom vrouwen een hoger risico lopen en de effecten harder voelen worden voornamelijk veroorzaakt door culturele genderrollen. Het fenomeen heeft dus een lange geschiedenis van sociale ongelijkheid en is niet-biologisch bepaald. Dat wil zeggen dat vrouwen bepaalde rollen, eisen, verwachtingen en taken krijgen voorgeschoteld in onze samenleving die hen in een ‘zwakkere’ of meer kwetsbare positie plaatst. Wetenschappelijke studies bewijzen dat een veranderd klimaat hen wereldwijd op een ander niveau treft dan mannen.

De klimaat crisis is seksistisch

De dominante definitie van gender zegt dat vrouwen (of zij die zich identificeren als) andere rollen en verantwoordelijkheden hebben dan mannen in de samenleving, wat hen vervolgens minder mogelijkheden, kansen, toegang en rechten geeft. Die dominante gendernormen zorgen ervoor dat tijdens noodgevallen of ‘natuurlijke’ rampen vrouwen over heel de wereld minder bescherming en mobiliteit hebben en daardoor dus gevoeliger zijn voor een veranderd klimaat.

Verschillende studies tonen aan dat tijdens stormen, overstromingen of cyclonen (die voorspeld zijn vaker voor te komen in de toekomst), zij anders getroffen worden omdat ze vaak de neiging hebben om vaker thuis te zijn dan mannen. Vrouwen zijn wereldwijd nu meer verantwoordelijk voor huishouden en beoefenen vaak taken binnenshuis, wat betekent dat ze minder toegang hebben tot bescherming, hulp of informatie wanneer een noodgeval zich voordoet. Ten tweede is het aangetoond dat in veel landen ze minder waarschijnlijk een rijbewijs of eigen voertuig bezitten, wat hun mobiliteit verder hindert. Daarnaast zijn er nog verschillende andere culturele en sociale verwachtingen zoals kledingnormen, vaardigheden of opleiding die problemen kunnen veroorzaken.

Het is bovendien bewezen dat vrouwen 14 keer meer kans hebben om te sterven tijdens zo’n noodgevallen in tegenstelling tot mannen, terwijl wanneer ze dezelfde rechten zouden krijgen, het aantal doden tijdens zo’n ramp gelijk zou zijn. Daarnaast zijn ook onder klimaatvluchtelingen de meeste slachtoffers vrouwen (80 procent), wat wil zeggen dat zij meer gedwongen worden om te migreren. We zien ook in de nasleep van zulke events dat ze vaker slachtoffer zijn van seksueel misbruik, geweld en conflicten, sommigen vermijden zelfs onderdak uit angst.[1] De klimaatcrisis en noodgevallen zijn dus ongetwijfeld verbonden met bestaande ongelijkheden in de samenleving, wat het ook een probleem van sociale rechtvaardigheid maakt.

Dat veel vrouwen wereldwijd vaker verantwoordelijk zijn voor het huishouden (koken, kuisen, verzorgen en in sommige landen ook taken zoals hout of water verzamelen), als ook landbouw, betekent voorts dat directe effecten van de crisis zoals bodemerosie, verzuring, mislukte oogst maar ook watertekort, (voedsel-) schaarste en stijgende prijzen ervoor zorgen dat ze een grotere last zullen dragen door de vernietiging van het milieu. Droogte zorgt er bijvoorbeeld voor dat meisjes in bepaalde landen langere afstanden moeten wandelen voor water om te koken of wassen, wat vervolgens meer energie vereist. Aanpassing aan het veranderend klimaat geeft hen dus een toename in werkdruk, wat er ook voor zorgt dat veel jonge meisjes minder tijd over hebben voor educatie of vrije tijd omdat ze thuis moeten werken. De langere afstand geeft tenslotte ook meer risico op intimidatie, waterstress en ziektes van vervuilde waterbronnen.

Aangezien vrouwen bovendien 70 procent uitmaken van de mensen die wereldwijd onder de armoedegrens leven, zijn hun mogelijkheden en middelen om met klimaatveranderingen om te gaan en ervan te herstellen nog meer verminderd. Dat ze wereldwijd meer in armoede leven betekent ook dat ze de neiging hebben om minder bij te dragen aan het probleem, terwijl ze het meest worden getroffen. Bovendien dragen inheemse vrouwen en vrouwen uit lage-inkomenslanden nog een zwaardere last vanwege de erfenis en geschiedenis van kolonialisme en racisme. Voorts zal het feit dat ze in armoede leven of in gebieden met minder infrastructuur en waar ze meer afhankelijk zijn van natuurlijke hulpbronnen, dit effect toenemen. Bijgevolg hebben veel vrouwen vaak minder informatie en (land-) rechten dan mannen, wat opnieuw een barrière vormt om deze problemen aan te pakken.

Overigens zal een veranderd klimaat volgens de wereldgezondheidsorganisatie ook een toename betekenen aan ziektes en gezondheidsproblemen (zoals astma, kanker, longziektes, trauma’s enzovoort) door een stijgende temperatuur, slechte luchtkwaliteit of overstromingen. Rekening houdend met alle voordien genoemde feiten zijn vrouwen dus kwetsbaarder, alhoewel ze in het algemeen normaal een hogere levensverwachting hebben. Op veel plekken hebben ze vaak ook minder toegang tot gezondheidszorg. Verder ervaren zij ook meer last van bijvoorbeeld een stijgende temperatuur, onderzoek toont aan dat zwangere vrouwen in Gambia meer muggen aantrekken (die op hun beurt ziektes kunnen veroorzaken) door hun lichaamswarmte, hun adem en ander gedrag dat muggen aantrekt (zoals in de nacht vaker op staan om te plassen).

Ten slotte worden vrouwen wereldwijd minder betrokken en geaccepteerd in beleidsmaking of politiek. Het patriarchaat en androcentrisme zorgt namelijk voor een mannelijke dominantie in gebieden als wetenschap, technologie en politiek en geeft macht voornamelijk aan mannen. We leven in een mannelijk, westers, eurocentrisch gedomineerd systeem van relaties, waarden, autoriteit en privilege waar vrouwen en minderheidsgroepen voornamelijk van worden buitengesloten. Dit idee is vandaag genormaliseerd en geïnstitutionaliseerd, alsook belichaamd in het dagelijks leven, waardoor deze dominantie niet in twijfel wordt getrokken. We gaan ervan uit dat vrouwen weinig interesse hebben in deze gebieden, niet ‘gekwalificeerd’ zijn en dat mannen betere leiders zijn, zonder te beseffen dat deze gebieden gewoonweg niet toegankelijk zijn.[2]

Als gevolg worden ze minder betrokken in het zoeken naar oplossingen en in onderhandelingen rond het probleem omdat ze in deze vakgebieden, die vaak worden gezien als dé oplossing, worden uitgesloten. Ze worden zowel op nationaal niveau als op internationaal in de United Nations en het Europees Parlement in het algemeen niet genoeg of gelijk gerepresenteerd en dus ondervertegenwoordigd op vlak van politiek en beleid. Zo zijn vrouwen maar zeldzaam hoofd van een politieke partij en hebben daardoor minder kansen om toekomstige leiders te zijn. De meeste landen hebben aan het hoofd dan ook nog nooit een vrouw gehad. In het Europees Parlement is bijvoorbeeld 65 procent wit en mannelijk, en wanneer we kijken naar burgemeesters zien we dat 85 procent man is.

Specifiek op vlak van klimaat, bijvoorbeeld in the Conferance of Parties (COP) en The United Nations of Framework Convention on Climate Change (UNFCC) is duidelijk te zien dat mannen overgerepresenteerd zijn. Hoewel er de laatste tijd herkenning is naar vrouwelijke slachtoffers over heel de wereld (op vlak van klimaat en gendergelijkheid), vergeet men welke meerwaarde zij kunnen bieden in het zoeken naar oplossingen in de politiek.

Gezien een bepaalde subgroep van de bevolking hierin overheerst en macht heeft, zijn oplossingen en beleid doorgaans ook gebaseerd op hun perspectieven, behoeften en visies. Hoe kwesties rond klimaatveranderingen worden aangepakt, zijn dus ‘gendered’ en in het voordeel van machthebbers. Als gevolg hiervan wordt de helft van de bevolking buitengesloten bij de besluitvorming en zullen ze op dezelfde manier worden uitgesloten in de oplossingen, terwijl minderheidsgroepen zoals vrouwen vaak cruciale kennis, inzichten en perspectieven bezitten in het bestrijden van het probleem. Dat is niet alleen fundamenteel onrechtvaardig, maar dat betekent ook dat de gendereffecten van klimaatverandering niet voldoende aandacht krijgt.

Om dit ongelijke systeem (dat vermoedelijk zal versterkt worden door de crisis) uit te dagen en te veranderen moet iedereen betrokken zijn, want ondanks het feit dat ze vaak ondervertegenwoordigd zijn, spelen ze een sleutelrol in de onderhandelingen. Natuurlijk zou meer vrouwen betrekken niet automatisch een genderperspectief garanderen, maar een bredere aanpak en een nieuw perspectief is zeker nodig.

Systeem verandering, geen klimaat verandering

Volgens het ecofeminisme, een denkstroming die de gelijkenissen aankaart tussen de dominantie van mannen over vrouwen en van mensen over de natuur, kan dit probleem worden gezien als een resultaat van een sociaal en cultureel model dat mannelijke hegemonie, macht en een bepaalde ideologie in de samenleving promoot. Door het feminisme en ecologie te combineren, beschrijven ze hoe beide worden behandeld door patriarchaat, misogynie, toxic masculinity en vooral het kapitalisme. Verder kaarten ze ook andere vormen van onderdrukking aan zoals op vlak van etniciteit, klasse en seksualiteit. In het algemeen zijn de twee vormen van discriminatie op drie manieren verbonden. Zo zien we dat de twee niet enkel hand in hand gaan door de voordien benoemde feiten, namelijk dat vrouwen in de meeste delen van de wereld ongelijk worden getroffen door de beschadiging van het milieu, maar ook op symbolisch vlak.

Seksime en de ecologische crisis zijn namelijk het resultaat van een hiërarchie en systeem van onderscheiding dat bestaat in onze samenleving. Op vlak van gender kunnen we stellen dat mannen gezien worden als het ‘sterker’ geslacht en vrouwen als tweederangsburgers, inferieur. Dat vrouwen nog steeds minder verdienen, minder hoge functies bekleden, dagelijks met discriminatie en intimidatie worden geconfronteerd en dus minder rechten hebben in de meeste samenlevingen, maakt deze ongelijkheid nog steeds zeer duidelijk.

Ten tweede is er de oppositie tussen ‘de mens’ vs ‘de natuur’, waarbij die laatste lager in de hiërarchie wordt gezien en waarbij mensen gelijk staan aan cultuur, rationaliteit en symboliek, wat hen in staat stelt om hoger te staan dan ‘de’ natuur. Als gevolg domineren, consumeren en buiten we onze natuurlijke omgeving uit voor onze eigen behoeftes en zien we ons zelf als superieur tegenover ecosystemen en dieren.

Dit gedachtegoed, versterkt door het kapitalisme, neoliberalisme, antropocentrisme, individualisme, als ook commodificatie, heeft ons vandaag ook in de huidige situatie gebracht. Dat we de natuur enkel als middel zijn gaan zien waar we eindeloze winst en groei kunnen uit halen, is ook enkel maar mogelijk gemaakt doordat we ons bovenaan de hiërarchie hebben geplaatst, zonder rekening te houden met de grenzen en gelimiteerde capaciteiten van onze planeet. Beide ideeën van dominantie worden verder versterkt door sociale normen, symbolen, instellingen en de structurele inrichting van onze samenleving, die gebaseerd is op de zogenaamde verlichting, een totaal achterhaald systeem. Omdat vrouwen vaker geassocieerd worden met ‘natuur’omdat ze kinderen baren, worden aspecten als vrouwelijkheid, het lichaam en emoties vaak verbonden aan vrouwen, terwijl mannen verbonden worden met aspecten als mannelijkheid, macht en rationaliteit.

We kunnen stellen dat het een westers gedachtensysteem is dat via kolonialisme ook opgelegd werd in andere landen, want de onderscheidingen die we maken zijn zeker niet universeel. Verschillende vormen van onderdrukking en discriminatie, zoals racisme, witte privileges, homofobie en klimaat gaan dan ook samen, wat betekent dat het ene bestrijden ook nodig is om het andere te bestrijden. Dat ze allemaal worden beoordeeld door hetzelfde systeem van dominantie maakt duidelijk dat er nood is aan systematische verandering. In plaats van de privileges voor een paar in de status quo, eisen ze allemaal rechtvaardigheid en gelijkheid dat een verandering eist in het denken en organiseren van onze samenleving.

Doordat vrouwen ten slotte duidelijk vaker bezig zijn met huishouden en landbouw, bezitten ze daarnaast enorm veel kennis. Ik wil dus het beeld verwerpen dat vrouwen enkel slachtoffers en passieve actoren zijn zonder agency. Het is ook belangrijk om nog eens te benadrukken dat het niet biologisch is dat zij ‘dichter bij de natuur’ staan maar dat net culturele normen er voor zorgen dat ze meer verantwoordelijk worden gesteld voor opvoediging van kinderen, koken, inkopen en andere huishoudelijke taken, terwijl mannen hun betekenis halen uit de zogenaamde publieke ruimte.

Hoewel ze dus meestal worden voorgesteld als slachtoffers of zonder keuzevrijheid in het debat, zijn ze in feite actief betrokken in de strijd en de weerstand tegen de achteruitgang van de planeet. Rekinghoudend met het feit dat vrouwen geen homogene groep zijn en deze bevindingen verschillen van plaats tot plaats, dwingen genderconstructies vrouwen toch over de hele wereld vaak in dezelfde posities.

Veel van de literatuur over het bevorderen van genderinclusie in het debat is ook voornamelijk gebaseerd op het feit dat ze meer getroffen en dus kwetsbaarder zijn. Desalniettemin is het belangrijk op te merken dat ze minder gehoord worden, ondanks het feit dat ze over cruciale expertise en vaardigheden beschikken om het milieu te beschermen. Onderzoek toont duidelijk aan dat het absoluut noodzakelijk is om meer vrouwen te betrekken bij het vinden van oplossingen voor de ecologische crisis. Vele inheemse vrouwen beheren en onderhouden al eeuwenlang ecosystemen, hun kennis heeft ondertussen op veel plekken tot behoud en verbetering van het milieu gezorgd.[3] Het is ook aangetoond dat hen betrekken in conservatie bijvoorbeeld resulteert in een verbetering van resultaten. Zo zijn ze beter in communicatie met de bevolking of gemeenschap en kunnen ze als rolmodel dienen om vervolgens volgende generaties te stimuleren.

Daarnaast is het aangetoond dat mannen en vrouwen duidelijk een verschillende houding en mening hebben tegenover het klimaat. Een studie in een tijgerreservaat in India toonde bijvoorbeeld dat vrouwen conservatie meer steunen dan mannen, vaak omdat ze er zelf ook meer uithalen als er meer bescherming is. Verder zien we dat waar de impact ongelijk is, vrouwen eigenlijk net minder bijdragen aan het probleem: studies tonen aan dat ze vaak een minder grote voetafdruk hebben door verschillen in consumptie, gedrag en rollen.

In westerse laden zijn mannen bijvoorbeeld meer geneigd te reizen met het vliegtuig of meer naar buiten te gaan en te consumeren, wat te maken heeft met sociale normen, scheiding van privaat en openbare ruimte en inkomen en kapitaal. Daartegenover is het aangetoond dat vrouwen meer geneigd zijn om het openbaar vervoer te nemen, biologisch en plantaardig te consumeren en te recycleren en dus vaak duurzamer en meer bezig zijn met het klimaat. Vaak wordt dit gedrag gestigmatiseerd als ‘vrouwelijk’ en bestaat het vooroordeel dat mannelijkheid niet samengaat met milieubewustheid, waardoor mannen zich anders gaan gedragen.[4]

Bovendien zien we ook een verband tussen mannelijkheid en klimaat‘sceptisme’ of -ontkenning, terwijl vrouwen sneller wetenschap zullen aanvaarden.[5] Daarnaast hebben mannen ook meer de neiging de verantwoordelijkheid op technologie en wetenschap te zetten, terwijl studies tonen dat vrouwen vaker de rol op zichzelf zullen nemen.

Ten slotte zien we dat wanneer leiderschap bij vrouwen ligt, veel mensen daar meer voordelen uit halen. Zo zouden wetten en regels ook op hun maat kunnen gemaakt worden en rekening houden met aspecten waar mannen niet aan denken. Studies tonen ten slotte ook dat ze makkelijker klimaatwetten aannemen. Voorts zien we onder activisten dat er veel vrouwen en jonge meisjes actief bezig zijn en een voortrekkersrol nemen. Terwijl ze klimaat enorm in de media hebben gebracht, worden ze nog steeds onvoldoende gehoord en gestigmatiseerd als ‘boos’ of ‘emotioneel’ of krijgen ze de kritiek dat ze zich niet zo horen te gedragen als vrouw.[6] Dit zegt veel over hoe we tegenover vrouwen staan, zeker zij die hun stem verheffen, maar ook hoe onserieus we het probleem van ons klimaat nemen. Het idee dat ze geen plaats of rol hebben in het debat blijft jammer genoeg bestaan en we hebben dus duidelijk een andere mindset nodig. Dit betekent het doorbreken van de visie en houding ten opzichte van vrouwen als afhankelijk, kwetsbaar en ondergeschikt, maar erkennen dat ze in feite altijd een sleutelrol hebben gespeeld als changemakers.

Besluit

Terwijl het klimaatprobleem dus vaak gezien wordt als een wetenschappelijk probleem dat met technologie opgelost zal geraken, worden de achterliggende oorzaken zoals dominantie, onderdrukking, uitbuiting, kolonialisme en seksisme vaak genegeerd. Rekening houdend met het feit dat dit de essentie is van het probleem, lijkt systematische verandering cruciaal. Factoren als klasse, inkomen en gender hebben een cruciale invloed op toegang, tools en betrokkenheid, veel groepen die vandaag discriminatie en onrecht ervaren in de samenleving zoals inheemse mensen, LGBTQ+, gekleurde mensen en vrouwen zullen op dezelfde manier ongehoord blijven op vlak van klimaat en beleid. Terwijl velen cruciale kennis en vaardigheden bezitten die ons kunnen helpen met het bestrijden van dit probleem.

Hiermee daagt de klimaatcrisis het hedendaagse systeem uit en onthult het globale ongelijkheden die vaak genegeerd worden. Er is een strategie nodig die werkt voor iedereen en die de roots van het probleem aanpakt door zich ook te richten op de onderliggende ongelijkheid, erkenning van vele vrouwen als beste beheerders van duurzame ecosystemen en toegankelijkheid in besluitvorming. Alleen zo kunnen we de achteruitgang van ons klimaat bestrijden, zodat iedereen er voordelen uithaalt.

 

Keesha Orts is studente Social and Cultural Anthropology aan de KU Leuven.

Foto: Spielvogel, Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0

 

Notes:

[1] Dit zien we vaak ook in conflict gebieden en oorlog, waar rapporten tonen dat vrouwen meer problemen met geweld en misbruik ervaren in de nasleep.

[2] Om dan nog niet te spreken over andere groepen zoals gekleurde mensen, minderheidsgroepen of LGBTQ+.

[3] Door het gebrek aan erkenning van hun unieke bijdragen en historisch vrouwenhaat en racisme, zijn ze vaak nog meer gemarginaliseerd in de beleidsvorming.

[4] denk beeld rond vlees eten en mannelijkheid, auto’s enzovoort.

[5] wat we in verband kunnen leggen met matchtsbehoud.

[6] omdat ze de status quo tegen hun schenen trappen natuurlijk, trump zijn reacties tegen over Greta is daar een heel goed voorbeeld van (maar ook de rest van alle haat dat ze onvangt)

 

Bronnen:

Alvarez, I., & Lovera, S. (2016). New Times for Women and Gender Issues in Biodiversity Conservation and Climate Justice. Society for International Development, 59(3–4), 263–265. Retrieved from https://search.proquest.com/docview/1943618043?rfr_id=info%3Axri%2Fsid%3Aprimo

Anastario, M., Shehab, N., & Lawry, L. (2009). Increased Gender-based Violence Among Women Internally Displaced in Mississippi 2 Years Post–Hurricane Katrina. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 3(1), 18–26. Retrieved from https://www.cambridge.org/core/journals/disaster-medicine-and-public-health-preparedness/article/increased-genderbased-violence-among-women-internally-displaced-in-mississippi-2-years-posthurricane-katrina/D576CBEB73639E69823A1391B5BF160B

Bonewit, A. (2015). The Gender Dimension of Climate Justice. Retrieved from http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2015/536478/IPOL_IDA(2015)536478_EN.pdf

Claros, E., Shreeves, R., & Prpic, M. (2019). Women in politics in the EU, State of play. Retrieved from http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2019/635548/EPRS_BRI(2019)635548_EN.pdf

de Beauvoir, S. (1949). The Second Sex. London: Vintage Publishing.

Friends of the earth, & C40 cities. (2018). Why Women Will Save The Planet (Rev. ed.). London: Zed Books.

Gaard, G. (2011). Ecofeminism (Rev. ed.). Retrieved from https://www.academia.edu/2606383/Ecofeminism_Revisited

Gaard, G. (2015). Ecofeminism and Climate Change. Women’s Studies International Forum. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0277539515000321

Gaard, G. (2017). Critical Ecofeminism. Retrieved from https://books.google.be/books?hl=en&lr=&id=6tI4DwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&dq=ecofeminist+perspective&ots=Z39ioXp-zZ&sig=hW56SwmxtxaqOAMamq7uL5GlpBU&redir_esc=y#v=onepage&q=ecofeminist%20perspective&f=false

Gal, D., Isaac, M. S., Ma, J., Wilkie, J. E. B., & Brought, A. R. (2016). Is Eco-Friendly Unmanly? The Green-Feminine Stereotype and Its Effect on Sustainable Consumption. Journal of Consumer Research, 43(3), 567–582. Retrieved from https://academic.oup.com/jcr/article/43/4/567/2630509

Carrington, D. (2017, July 10). Earth’s sixth mass extinction event under way, scientists warn. Retrieved December 9, 2019, from https://www.theguardian.com/environment/2017/jul/10/earths-sixth-mass-extinction-event-already-underway- scientists-warn

Gelin, M. (2019, August 28). The misogyny of climate deniers. Retrieved December 9, 2019, from https://newrepublic.com/article/154879/misogyny-climate-deniers

Habtezion, S. (2013). Gender and disaster risk reduction. Retrieved from https://www.undp.org/content/dam/undp/library/gender/Gender%20and%20Environment/PB3-AP-Gender-and-disaster-risk-reduction.pdf

Howell, N. R. (2004). Ecofeminism: What One Needs to Know. Zygon, 231–235. Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/0591-2385.861997085?casa_token=io8CWlFioMwAAAAA:umw59rEFPoyb5G5jd2W60jYcVNSlXEWZ3Qly1N2HvDfXwwvKhefkJrBfjqOdFGoOzAzbk1M2jc7POnrE

INTERNATIONAL UNION FOR CONSERVATION OF NATURE. (n.d.). Disaster and gender statistics. Retrieved from https://www.unisdr.org/files/48152_disasterandgenderstatistics.pdf

Lorentzen, L. A., & Eaton, H. (2002). Ecofeminism: An Overview. Retrieved December 9, 2019, from http://fore.yale.edu/disciplines/gender/

MacDonald, J. (2016, July 18). The Crucial Role of Women in Conservation. Retrieved December 2, 2019, from https://daily.jstor.org/the-crucial-role-of-women-in-conservation/

Maron, D. F. (2010, September 16). Women More Likely Than Men to Believe the Science on Global Warming. Retrieved December 10, 2019, from https://www.scientificamerican.com/article/women-more-likely-than-men/

Mies, Maria, & Shiva, Vandana. (1994). Ecofeminism (2nd impr. ed.). London: Zed.

Ortner, Sherry B. 1974. Is female to male as nature is to culture? In M. Z. Rosaldo and L. Lamphere (eds), Woman, culture, and society. Stanford, CA: Stanford University Press, pp. 68-87.

Oxfam America. (2008). Fact Sheet Climate Change & Women. Retrieved from https://www.oxfamamerica.org/static/media/files/climatechangewomen-factsheet.pdf

Palmer, C. P. (2018, October 9). The role, influence and impact of women in biodiversity conservation [Blog post]. Retrieved December 2, 2019, from https://www.iied.org/role-influence-impact-women-biodiversity-conservation

Pretty, J. c, Westermann, O., & Ashby, J. (2005). Gender and social capital: The importance of gender differences for the maturity and effectiveness of natural resource management groups. World Development, 33(11), 10–20. Retrieved from https://www.scopus.com/record/display.uri?eid=2-s2.0-27644547543&origin=inward&txGid=85b574c4608173fd126322d01d279456

Rocheleau, D. E. (1995). GENDER AND BIODIVERSITY: A FEMINIST POLITICAL ECOLOGY PERSPECTIVE. IDS Bulletin. Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1759-5436.1995.mp26001002.x

Rossi, A., & Labrou, Y. (2008). gender and equity issues in liquid biofuels production minimizing the risks to maximize the opportunities. Retrieved from https://gendercc.net/fileadmin/inhalte/dokumente/5_Gender_Climate/Energy/ai503e00.pdf

Shiva, V. (1988). Staying Alive. Retrieved from http://www.arvindguptatoys.com/arvindgupta/stayingalive.pdf

Smith, L. N. (2019, June). Why Zimbabwe’s female rangers are better at stopping poaching. Retrieved December 2, 2019, from https://www.nationalgeographic.com/magazine/2019/06/akashinga-women-rangers-fight-poaching-in-zimbabwe-phundundu-wildlife-area/

Stevens, L., Tait, Peta, & Varney, Denise. (2018). Feminist Ecologies: Changing Environments in the Anthropocene (1st ed. 2018. ed.). Cham: Springer International Publishing : Imprint: Palgrave Macmillan.

Sodhi, N. S., Davidar, P., & Madhu, R. (2010). Empowering women facilitates conservation. Biological Conservation, 143(5), 1035–1036. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0006320710000534#!

Susskind, Y. (2019, September 26). This is what feminists can teach the world about fighting for climate justice. Retrieved December 2, 2019, from https://www.opendemocracy.net/en/5050/what-feminists-can-teach-world-about-fighting-climate-justice/?fbclid=IwAR314lhFoBrY8tc4KrCQkHfk7q5i8_z2IUw6nnr1AtllDlUj8Ewj4QX9Y3Y

The American Association of University Women. (n.d.). Women in selected stem occupations, 1960 – 2003 [Graph]. Retrieved from https://www.aauw.org/research/solving-the-equation/

UN Women. (2019, July). Facts and figures: Leadership and political participation. Retrieved December 1, 2019, from https://www.unwomen.org/en/what-we-do/leadership-and-political-participation/facts-and-figures

United Nations. (2018, December 2). Promoting Gender Equality at COP 24 – #ActOnTheGAP. Retrieved December 1, 2019, from https://unfccc.int/news/promoting-gender-equality-at-cop-24-actonthegap

United Nations. (2019, March 12). Women’s Participation in Exercise of Political Power Cannot Be Disputed, General Assembly President Stresses as She Opens High-Level Event. Retrieved December 1, 2019, from https://www.un.org/press/en/2019/ga12126.doc.htm

Vallely, B., & Haigh, C. (2010). GENDER AND THE CLIMATE CHANGE AGENDA. The impacts of climate change on women and public policy. Retrieved from https://www.gdnonline.org/resources/Gender%20and%20the%20climate%20change%20agenda%2021.pdf

VARNEY, S. K., CALLANDER , B. A., & HOUGHTON, J. T. (1992). Climate Change 1992. THE SUPPLEMENTARY REPORT TO THE IPCC SCIENTIFIC ASSESSMENT. Intergovernmental Panel on Climate Change. Retrieved from https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/05/ipcc_wg_I_1992_suppl_report_full_report.pdf

World Health Organization. (2014). Gender, Climate Change and Health. Retrieved from https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/144781/9789241508186_eng.pdf

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!