Maïté De Haan en Julia Alegre zijn twee afgestudeerde filosofen en organiseren samen het klimaatfestival.

Vanwaar jullie idee om een klimaatfestival te organiseren?  

We zijn begonnen met het uitwerken van onze filosofische vzw Troebel, met als doel hedendaagse thema’s filosofisch te benaderen. Daarom organiseren we evenementen in kleine groepen om over bepaalde thema’s te praten en zorgen we er ook altijd voor dat die voor iedereen inhoudelijk, financieel (al onze evenementen zijn gratis) en ook fysiek toegankelijk zijn.

We hebben bijvoorbeeld al een workshop-reeks over online dating, seksualiteit en queer dictionary georganiseerd, waarin we, bij die laatste, het belang van taal en woorden voor onze identiteit wilden benadrukken. In het kader van onze workshop over online dating, zijn we in Kavka in Antwerpen met een tiental mensen samen gekomen. We zaten toen in een intieme setting om te praten over ervaringen in de liefde, over wat liefde is en hoe verschillende relatievormen begrepen worden. Een tijd geleden besloten we ook het thema klimaat aan te pakken en kwamen we op het idee om een festival te organiseren. We hebben ons project toen ingediend bij de burgerbegroting van Antwerpen en niet veel later kregen we hun goedkeuring.

Wat houdt die filosofische blik in en waarom is dat volgens jullie zo belangrijk?

We doen dit vooral vanuit onze overtuiging dat het heel waardevol kan zijn om als filosoof in het leven te staan en dat iedereen ook die mogelijkheid heeft. We willen filosofie voor een deel uit de academische context halen en voor iedereen toegankelijk maken. Na enig onderzoek kwamen we tot de conclusie dat veel mensen filosofie zien als ‘dé grote ideeën’ van ‘dé grote filosofen’, behorende tot het westers canon van de filosofie. Tot dat canon behoren heel veel witte mannen en we willen benadrukken dat dat niet zo hoeft te zijn. Niet alleen de grote, erkende ideeën behoren tot de filosofie en ook niet alleen witte mannen en/of erkende filosofen hebben de mogelijkheid om aan filosofie te doen.

Het is bovendien niet onze bedoeling om de ideeën van de grote denkers te vertalen en toegankelijk te maken. Het gaat voor ons eerder over een bepaalde houding in het leven. Het is belangrijk om vanzelfsprekendheden in vraag te stellen. Vaak zijn we ons niet bewust van de vele mogelijkheden die er zijn, omdat we ons die niet kunnen inbeelden. Veel mensen willen heel snel behapbare antwoorden, maar het is belangrijk om eerst kritische vragen te stellen en genoeg ruimte te bieden voor relevante onderwerpen.

Tijdens onze workshop-reeks over online dating stelden we bijvoorbeeld de vraag: “Hoe veranderen dating-apps ons leven?”. We proberen altijd kritisch te zijn en de dialoog als gelijken te voeren, want dat is heel belangrijk. Pas als mensen naar elkaar luisteren, kunnen ze veel van elkaar leren. En dan besef je dat ook die gesprekken tot de filosofie behoren. Onze evenementen duren ook altijd langer dan gepland, omdat de conversaties zo leuk zijn. Voor onze eerste workshop hadden we maar een halfuur ingepland. Het was heel intiem en na twee uur moesten we echt zeggen van: “Misschien moeten we nu wel stoppen”.

Waarom over de klimaatcrisis?

De stad Antwerpen heeft een soort van subsidielijn, de burgerbegroting, waarbij burgers thema’s kiezen en projecten bij die thema’s kunnen indienen. Eén van die thema’s vorig jaar was, onder andere naar aanleiding van de klimaatbetogingen, het klimaat. Wij hebben ons project van het klimaatfestival dan ingediend en zijn gekozen.

Ik (Maïté) ben zelf al heel lang bezig met klimaat en ik heb vorig jaar ook mee Students for Climate in Antwerpen getrokken. We beseffen dat dit het perfecte moment is om klimaat vanuit een andere hoek te bekijken en we wisten meteen dat het centrale thema van het festival verbeelding zou zijn. We hebben onze inspiratie daarvoor gehaald bij filosofe Hannah Arendt, die enorm veel belang hechtte aan verbeelding op vlak van oordelen en politiek handelen. Volgens haar is de verbeelding cruciaal voor mensen om zich een andere toekomst en alternatieven in te beelden, in dit geval een groenere en socialere toekomst. Hoe groter de verbeeldingskracht, hoe meer perspectieven en hoe meer paden je kan inslaan.

Een grotere verbeeldingskracht om mensen met een open geest naar klimaatoplossingen te laten kijken en mensen klimaatbewuster te maken?

Ja, misschien net iets meer dan een open geest ten opzichte van de klimaatcrisis. We willen mensen eerder alternatieven laten inbeelden, hen bewustmaken van verschillende paden die ze kunnen bewandelen. Als je bijvoorbeeld weet hoe je je jeansbroek moet herstellen, dan zie je dat als een mogelijkheid. Als je dat niet weet, dan denk je: “Ja er zit een gat in mijn broek, ik ga die gewoon in de vuilbak smijten”. Als je beseft dat er ook alternatieven zijn, worden die toegankelijker en kunnen die een concrete invloed hebben. Zo kunnen mensen bijvoorbeeld ook hun houding ten opzichte van objecten en bepaalde levensstijlen zoals veganisme veranderen.

Als je kritisch bent, wil je grenzen doorbreken, maar soms is dat moeilijk want dan heb je geen houvast. Mensen willen altijd graag duidelijke, snelle antwoorden en die zijn er soms gewoon niet, zeker niet in de complexe klimaatproblematiek. Vaak vergeten we dat alles verbonden is en focussen we ons op één kleine fractie van het probleem, omdat we daar misschien een duidelijk antwoord op kunnen krijgen, maar als we het dan met alle andere aspecten verbinden, is het totaalplaatje misschien niet meer zo helder. Klimaat is ook heel complex en misschien kunnen wij wel helpen door mensen er op een andere manier naar te laten kijken, zodat ze meer mogelijkheden te zien.

Hoe gaat het festival eruitzien?

Door corona hebben we een beetje moeten schuiven in ons programma. We hebben besloten om al onze talks in een podcast te gieten, zodat we digitale content hebben en zodat we er zeker van zijn dat het mensen bereikt. Voor het programma zijn we vertrokken vanuit een open call met het idee om bottom up te werken. We wilden mensen die misschien elders die kans niet krijgen, de mogelijkheid bieden hun ideeën te verspreiden en hen een platform geven. Er is heel veel reactie op de open call gekomen, wat heel fijn is, maar daardoor hebben we ook wel moeilijke keuzes moeten maken.

De podcast komt begin oktober, en ook tijdens en na het festival online. Op het festival zelf wordt ook een ruimte voorzien om samen naar de podcasts te luisteren, zodat de bezoekers samen over de materie kunnen nadenken en er een dialoog kan ontstaan. Het fysieke festival gaat dus ook door, allicht wel onder coronamaatregelen. We zetten vooral in op tentoonstellingen, films, performances, installaties en eventueel nog workshops in kleine groepen. Een deel van de workshops zullen video tutorials zijn over onder andere kleidingherstel en het maken van ecologische producten.

De thema’s gaan van kledingindustrie, onderwijs, armoede en alternatief reizen tot biodiversiteit en nog veel meer. Zo is er bijvoorbeeld een organisatie in Nederland die op alle schooldaken zonnepanelen wil zetten. Dat is ook het voordeel van bottom up werken, het aanbod is heel divers en uiteenlopend. Veel mensen wilden meewerken en hebben iets interessants te vertellen.

Hoe zorgen jullie ervoor dat jullie een zo divers en groot mogelijk publiek bereiken?

We willen de diversiteit van de stad in ons programma-aanbod en het publiek weerspiegelen. Het blijft altijd een uitdaging om verschillende doelgroepen te bereiken en dat is iets waar we de komende maanden op gaan blijven inzetten. We willen alle soorten leeftijden, etniciteiten en sociale klassen aanspreken. Momenteel spreken we jongerenorganisaties, ook jongeren in armoede, aan. Ons festival zal ook toegankelijk zijn voor mensen met een beperking en het is volledig gratis. We krijgen tenslotte geld van de burgerbegroting en onze tweede grote partner is 11.11.11. Zij hebben samen met andere organisaties een grote, vierjarige Europese beurs voor jongeren die bezig zijn met klimaatprojecten en zo kunnen zij derde partijen financieren.

We zijn er ons alleszins bewust van dat het belangrijk is om een zo divers en groot mogelijk publiek aan te trekken en om daarin te slagen, zijn we gestart met een divers programma-aanbod. Als het aanbod niet divers is, is het publiek dat ook niet. Nu het programma vastligt, proberen we via onze communicatie ook zo veel mogelijk mensen te bereiken. We contacteren verschillende organisaties en nodigen hen ook persoonlijk uit.

Affiche Klimaatfestival Antwerpen

Meer informatie over het klimaatfestival vind je op de Facebookpagina van het festival zelf en op die van vzw Troebel.