Foto: ©AZG
Interview -

AZG in Brazilië: “Inheemse volkeren hebben specifieke aanpak nodig”

Dokter Bart Janssens van Artsen Zonder Grenzen organiseerde een maand lang in de Braziliaanse stad Manaus de uitbreiding van de intensieve zorg in een aantal hospitalen om de coronapandemie op te vangen. “We hebben de capaciteit verdriedubbeld. De sterfte is nog zeer hoog, maar begint te dalen. De tegenwerking van president Bolsonaro zaait verwarring. De inheemse volkeren vereisen een eigen aanpak." DeWereldMorgen.be sprak met hem.

maandag 29 juni 2020 14:36
Spread the love

 

“Mijn medische specialiteit is organisatie van volksgezondheid. Ik ben 51 en werk nu 25 jaar voor Artsen Zonder Grenzen. In mei was ik vier weken in de stad Manaus. Daar heb ik met het plaatselijke team de bestaande interventiecapaciteit uitgebreid, om de groeiende toestroom van COVID-19-patiënten op te vangen. Er is gigantisch veel intensieve zorg nodig voor een groot deel van de besmette personen. Er komen ook meer en meer zieke mensen toe uit het binnenland van Amazonas (zie uitleg hieronder).”

Foto: ©AZG

Manaus telt 2 miljoen inwoners en is de grootste stad en hoofdstad van Amazonas, de noordwestelijke deelstaat van Brazilië aan de grens met Peru, Colombia en Venezuela, met 3,8 miljoen inwoners in een gebied van 1,5 miljoen km2 (groter dan Frankrijk, Spanje en Italië samen). Er leven naar schatting 20 inheemse volkeren, enkele grote rond 10.000 mensen en meerdere kleinere met soms minder dan 20 leden, in feite geïsoleerde gezinnen. Daarnaast leven er nog enkele volkeren die nog geen enkel contact hebben gehad met de buitenwereld. Manaus ligt aan de samenvloeiing van de Rio Negro met de Amazone, in vogelvlucht op 800 km van de grens met Venezuela, op 1.200 km van de grens met Colombia en op 1.000 km van de monding van de Amazone in de Atlantische Oceaan.

“Onze eerste prioriteit was het remediëren van de overbelasting in de bestaande infrastructuur. Het aantal bedden werd verdriedubbeld. De sterfte licht nog steeds zeer hoog. Er was een grote wachtlijst aan zieken voor de intensieve zorg, voor zuurstoftherapie, voor beademing, soms met meer dan 100 tegelijk. Meer dan drie dagen uitstel betekent echter de dood. Maar zelfs dan stierf nog 80 procent van de opgenomen patiënten binnen de 2 à 3 dagen op intensieve.”

“Ons voornaamste streefdoel was het behoud van de kwaliteit tijdens de uitbreiding. Daar zijn we in geslaagd. De mortaliteit is nu gedaald tot 50 procent. In principe heeft Brazilië een degelijk systeem van openbare ziekenhuizen, met ook kleinere instellingen in de rurale gebieden buiten Manaus. Het grote probleem, vooral voor zieken uit de inheemse volkeren, is de afstand. Er zijn niet genoeg ambulancevliegtuigen. Mensen moeten honderden kilometers overbruggen naar Manaus.”

Foto: ©AZG

“We hebben ook ingezet op de opvang van vluchtelingen uit Venezuela, waaronder ook zieken van inheemse volkeren uit het zuiden van Venezuela. Niet alleen de mensen die positief worden getest, maar ook anderen met symptomen, de ‘waarschijnlijken’, krijgen medische verzorging.”

“Brazilië heeft wel een sterke eigen industrie. Er was nooit een tekort aan mondmaskers, alcohol en chloor. Het land heeft al lang ervaring met de opvang van besmettelijke epidemieën. De basisstructuren daarvoor zijn goed. Het grote probleem zijn de besparingen van de voorbije jaren op mensen en middelen.”

“Grotendeels ligt de bevoegdheid voor volksgezondheid bij de deelstaten, niet bij de federale overheid. De houding van president Jair Bolsonaro is echter nefast omwille van de verwarrende boodschap die hij uitstuurt. Hij stimuleert ook het racisme tegen de inheemse volkeren. Het federale ministerie van Volksgezondheid krijgt steeds maar minder financiën. Door zijn houding en uitspraken heeft hij de coronapandemie volledig gepolitiseerd.”

“Er is geen degelijk totaalbeeld van de ziekte over heel het land. Iedereen gaat ervan uit dat de officiële statistieken een zware onderschatting van de realiteit zijn. Die liggen in handen van één overheidsinstelling die zeer op zichzelf werkt zonder inbreng of inspraak van buitenaf.”

“Voor de inheemse volkeren is een specifieke aanpak nodig. Dat ligt heel gevoelig. Er is ook de historische Portugese koloniale context van de verspreiding van ziektes en epidemieën. Racisme en vooroordelen over de inheemse volkeren bemoeilijken de situatie nog altijd.”

Dokter Bart Janssens in Manaus. Foto: ©AZG

“Voor de inheemse volkeren kan je niet de methodes van social distancing toepassen. Wat we daar bepleiten is ‘shielding’. Men gaat een gehele groep of dorp afzonderen. De federale diensten sturen een aantal mensen ter plaatse die eerst twee weken zelf in quarantaine moeten tot zeker is dat ze niet zelf besmet zijn. Daarna organiseren zij een veilige logistiek voor bevoorrading van de mensen. Ze kunnen immers zelf geen geld en voedsel gaan aankopen in de steden. De zieken moeten wel zo snel mogelijk weg naar de dichtstbijzijnde plaats waar degelijke zorg kan worden gegeven.”

“De epidemie heeft zich nu over het hele land verspreid. Eerst werd de stedelijke bevolking besmet en nu breidt de ziekte zich uit naar de rurale gebieden. In Manaus is het erg, maar het is in een stad als São Paulo nog veel erger.”

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!