De mensheid als soort floreert al zesduizend jaar binnen een “klimaatniche”, blijkt uit het internationale onderzoek waar verschillende wetenschappelijke disciplines uit China, de Verenigde Staten en Europa aan meewerkten. De meeste mensen leven in delen van de wereld waar de jaarlijkse gemiddelde temperatuur tussen de 11 en 15 graden Celsius ligt. Een kleiner deel overleeft in gebieden met een gemiddelde temperatuur tussen de 20 en 25 graden.

“Deze verrassend constante klimaatzones geven waarschijnlijk de fundamentele grenzen aan waarbinnen de mens kan leven en floreren,” zegt professor Marten Scheffer van Wageningen Universiteit in Nederland. Hij coördineerde het internationale onderzoek samen met zijn Chinese collega Xu Chi van de Universiteit van Nanjing.

Snelle stijging

Door de menselijke uitstoot van broeikasgassen zal de temperatuur in veel regio’s snel oplopen. Bij een scenario waarbij deze uitstoot onverminderd doorgroeit, zal de gemiddelde bewoner van de aarde te maken krijgen met een temperatuurstijging van 7,5 graden Celsius in 2070. Dat is ruim hoger dan de verwachte gemiddelde temperatuurstijging van 3 graden Celsius. Dit komt doordat land sneller opwarmt dan de oceanen, en de bevolkingsgroei sterker toeneemt in warmere gebieden.

Die snelle stijging, samen met de verwachte bevolkingsgroei, leidt ertoe dat binnen 50 jaar zo’n 30 procent van de wereldbevolking zal leven in gebieden waar de gemiddelde temperatuur boven de 29 graden Celsius ligt. Op dit moment wordt deze gemiddelde temperatuur slechts op 0,8 procent van het landoppervlak gemeten, voornamelijk in de heetste delen van de Sahara.

Maar in 2070 doen deze klimaatomstandigheden zich voor op 19 procent van het aardoppervlak. “Daardoor zullen 3,5 miljard mensen geconfronteerd worden met vrijwel onleefbare omstandigheden,” aldus Jens-Christian Svenning, coauteur van het onderzoek.

Verbijsterd

“Om eerlijk te zijn waren we verbijsterd over onze eerste resultaten,” zegt Xu Chi. “Omdat de resultaten zo verrassend waren, hebben we een extra jaar gebruikt om alle aannames en berekeningen opnieuw tegen het licht te houden. We hebben ook alle data en computercodes gepubliceerd in het belang van transparantie en om eventueel vervolgonderzoek te faciliteren.”

“Nieuwe technieken en gecoördineerde mondiale inspanningen stellen ons in staat het verleden van de mensheid te reconstrueren”, zegt Tim Kohler, archeoloog bij Washington State University, Pullman. “Nu helpt het te beseffen hoe afhankelijk we zijn van het klimaat, en hoe consistent deze afhankelijkheid door de eeuwen heen is geweest. Archeologie toont ook vele voorbeelden waar klimaatverandering tot migratie heeft geleid.”

Anders dan corona

“De wereld is door corona veranderd op manieren die we een paar maanden geleden niet voor mogelijk hadden gehouden, en onze onderzoeksresultaten laten zien dat klimaatverandering een soortgelijk effect kan hebben”, zegt Marten Scheffer. “De verandering zal zich weliswaar geleidelijker voltrekken, maar, anders dan bij de pandemie, zal er geen uitzicht zijn op verbetering.”

Grote delen van de planeet warmen op tot vrijwel onleefbaar niveau, en koelen niet meer af. Dit heeft niet alleen een direct verwoestend effect, maar stelt samenlevingen ook op langere termijn minder in staat om toekomstige crises zoals pandemieën het hoofd te bieden. “De enige manier om dit scenario te voorkomen is een snelle reductie van de uitstoot,” aldus Scheffer.

1 miljard mensen per graad

De uitstoot van broeikasgassen snel terugdringen kan het aantal mensen dat aan deze hoge temperaturen wordt blootgesteld halveren, stelt de studie.

“Het goede nieuws is dat de effecten sterk gereduceerd kunnen worden als de mensheid erin slaagt de opwarming van de aarde een halt toe te roepen,” zegt coauteur Tim Lentin, klimatoloog aan de University of Exeter. “Volgens onze berekeningen zorgt elke graad opwarming ervoor dat een miljard mensen buiten de grenzen van de klimaatniche valt. Het is belangrijk dat we nu in staat zijn de voordelen van het terugdringen van broeikasgasemissies uit te drukken in menselijke termen in plaats van alleen financiële.”