Op het nieuws zie ik alleen maar ouders die enorm blij en opgelucht gaan zijn wanneer hun kroost eindelijk terug naar school mag. Ook de kinderen die we te zien krijgen op tv, blijken er allemaal alleen maar naar uit te kijken terug op de schoolbanken te zitten. De leerkrachten staan blijkbaar letterlijk te popelen, en zelfs degenen die dicht bij hun pensioen staan, zien het volledig zitten om weer voor de klas te staan. De scholen nemen de nodige maatregelen: we zetten wat banken buiten, we bakenen speelruimte af met linten en voilà, klaar is kees, laat de kinderen maar komen! Dat is het beeld dat nu door de media wordt opgehangen.
Ik vind dat dit verhaal iets te éénzijdig wordt weergegeven. Daarom wil ik via deze open brief de aandacht vestigen op het feit dat de heropening van de scholen niet door iedereen als een meerwaarde, of als iets haalbaars wordt gezien. Ik neem mezelf en mijn omgeving als voorbeeld.
Wij hebben 3 kinderen (tweeling in 2de middelbaar en dochter in 6de leerjaar ). Vanaf 15 mei zou één van onze kinderen naar school moeten gaan. Sinds het begin van de quarantaine hebben wij met ons gezin de maatregelen strikt opgevolgd: wij leerden onze kinderen de straat over te steken wanneer ze tijdens het wandelen met de hond een tegenligger zagen aankomen. Wij namen hen nooit mee naar de winkel of andere plekken waar misschien veel mensen zouden kunnen zijn. Wij brachten hen nooit naar enige vorm van opvang. Wij overtuigden hen van het nut van alle maatregelen en lieten hen de grootouders enkel zien van achter het raam. Ze mochten geen pakjes aannemen en de post niet uit de brievenbus halen. Ze zaten dus gedurende al die weken in een erg veilige en beschermde cocon.
Nu moet er vanaf 15 mei plots ééntje die cocon verlaten. Moeten we er ééntje als het ware als verkenner de wijde wereld in sturen, terwijl het virus nog rondwaart onder de bevolking. Dat weet het kind in kwestie ook, zij volgt ook het nieuws. Zowel zij als ikzelf staan écht niet te springen om dit te doen.
De bergen werk die de leerkrachten verzet hebben om de leerlingen kwaliteitsvol afstandsonderwijs aan te bieden, geven ons nu de mogelijkheid van thuis uit de essentiële dingen bij te leren. Mijn dochter doet dat trouwens zo goed als zelfstandig. Ik besef dat we hierbij geluk hebben: enerzijds hebben we plichtsbewuste kinderen, anderzijds is het materiaal dat ze vanuit de school aangeboden krijgen erg kwaliteitsvol en zodanig opgesteld dat ze echt zelfstandig aan de slag kunnen. Een pluim voor het vele werk van leerkrachten en directie.
Maar stel je eens voor wat een impact de heropening van de scholen zou hebben op het welbevinden van de kinderen. School zal in dit geval niet kunnen garanderen de veilige haven te zijn die kinderen gewend zijn en die ze verwachten, hoe erg de scholen ook hun best doen. Het zal niet hetzelfde zijn als voorheen. Hoe groot zal de meerwaarde zijn en weegt die op tegen het risico?
Ik hoop dat ouders en kinderen goed beseffen dat er onder deze omstandigheden geen sprake zal kunnen zijn van onbezorgd spelen en samen ontdekken. Tijdens de pauzes zal er op quasi militaire wijze in rijen met 1,5 meter afstand over het schooldomein moeten gewandeld worden. Leerlingen zullen tijdens de lessen onder geen beding van hun stoel mogen komen. Interactieve werkvormen, toch wel de grote kracht van het onderwijs vandaag de dag, zullen onder de huidige omstandigheden niet kunnen worden toegepast. We zullen 20 jaar terug in de tijd moeten: frontaal lessen geven zal de enige mogelijke werkvorm zijn die enige bescherming biedt aan leerlingen en leerkrachten.
Wat is dan de meerwaarde van de opening van de scholen? En is die het risico wel waard? Mijn kinderen hebben het fijn thuis, op educatief vlak komen ze niets tekort én ze zijn hier veilig. Bovendien videochatten ze geregeld met vrienden en leerkrachten, bij wie ze hun vragen en bezorgdheden – net als bij ons – kwijt kunnen. Dus waarom zou ik iets aan deze situatie veranderen, alleen maar omdat de politici gezwicht zijn voor de druk van een samenleving waarin de economie boven het persoonlijk welzijn wordt gesteld?
Als echtgenote van een directeur van een lagere school (de school waar mijn jongste in het 6de leerjaar zit) weet ik ook maar al te goed wat een enorme berg maatregelen er in de scholen van kracht gaan zijn. Buiten het feit dat die een enorme druk gaan leggen op de leerkrachten, poetspersoneel en directie (die aansprakelijk gesteld wordt als er toch iets misloopt!), lijkt het me ook niet erg waarschijnlijk dat er lestijd zal gewonnen worden. Een groot deel van de tijd op school zal gaan naar hygiënemaatregelen zoals één voor één binnenkomen, handen wassen enzovoort.
Mijn man en zijn schoolteam staan voor een onmogelijke opdracht. Zij zullen de komende weken héél veel tijd en energie moeten steken in het voorbereiden van de terugkeer van enkele klassen, de de veiligheid, het concreet toepassen van de regels én ervoor zorgen dat de kinderen ondertussen nog verder kunnen met hun afstandsonderwijs. En we moeten realistisch zijn: nu mogen er nóg zoveel en zo’n goede risico-analyses gedaan worden, zij kunnen niet alle risico’s uitsluiten. Zijn er studies die aantonen dat de leerwinst op school zó groot zal zijn dat het het risico waard is?
Want dat er risico’s zullen zijn, is maar al te duidelijk. Het onderwijsveld kwam zelf al met een heleboel maatregelen die de veiligheid moeten garanderen. Ik vertrouw erop dat mijn man en zijn schoolteam al het mogelijke zullen doen om de school zo veilig mogelijk te maken. Maar er spelen altijd externe factoren die je niet in de hand hebt.
Ten eerste kan je nooit correct inschatten in hoeverre ouders van een kind dat ’s ochtends opstaat met een kuchje of lichte verhoging, dat kind ook effectief gaan thuishouden of in de mogelijkheid zijn dat te doen. En zelfs als een kind totaal geen symptomen vertoont en zonder mondmasker alleen nog maar praat, lacht of zelfs ademt in een klas, is er mogelijk besmettingsgevaar. Sommige specialisten beweren zelfs dat de druppels soms véél verder kunnen vliegen dan 1,5 meter.
Een andere risicofactor zijn de kinderen zelf en hun gedrag: het gaat hier om kinderen, en wie is er minder voorspelbaar dan zij? Plus: in hoeverre hebben zij thuis, net als mijn kinderen, het juiste voorbeeld gekregen? En hoe moeilijk is het voor hen om bijvoorbeeld tijdens de pauze afstand te houden? Ruzies zullen er sowieso wel eens komen, wie garandeert mij dat een kind als afweerreactie niet expres begint te hoesten of spuwen in het gezicht van een leerling of leerkracht?
Zo’n dingen gebeuren nu éénmaal op scholen, dat valt niet te ontkennen. Als ouder zijn dat risico’s waarover ik me zorgen maak. Als het nu over een verkoudheid of een keelontsteking zou gaan zou het allemaal niet zo erg zijn. Maar het gaat hier over een virus waar nog niet voldoende over bekend is, waarvan zelfs gezegd wordt dat het je gezondheid voor een lange tijd na de ziekte nog kan beïnvloeden of dat je er levenslang de gevolgen van kan dragen.
Die éne studie die beweert dat kinderen ‘waarschijnlijk’ niet de ‘grote’ motor van de epidemie zouden zijn, is die gecheckt en gedubbelcheckt? Zijn er bewijzen die onweerlegbaar aantonen dat het veilig is onze kinderen bloot te stellen aan een verhoogd risico? Dit is écht te belangrijk om zomaar voor waar aan te nemen. Het gaat hier wel om de gezondheid van onze kinderen, hun leerkrachten en ook die van ons als ouders!
Ik begrijp best dat de uiteindelijke bedoeling van de maatregelen is om het aantal mensen op intensieve zorgen onder controle te houden om geen Italiaanse of Spaanse toestanden te krijgen. Maar de capaciteit van intensieve zorgen lijkt mij momenteel het enige waar de overheid zich zorgen over maakt. Hoeveel andere mensen er ziek worden zonder in het ziekenhuis of op intensieve zorgen terecht te komen, speelt blijkbaar geen rol. Ik mis de betrokkenheid van de overheid met ALLE burgers in deze redenering en voel me op dit vlak wat in de steek gelaten door onze beleidsmakers.
Door de scholen te openen stel je een deel van de bevolking plots bloot aan een hoger risico dan ze ‘in hun kot’ zouden hebben. Want draai en keer het zoals je wil, er gaan véél mensen op dezelfde plek zijn en dat is nu juist hetgeen we de voorbije weken zo angstvallig vermeden hebben. Het woord ‘school’ zit niet voor niks in het woord ‘samenscholing’. Kinderen onder de twaalf gaan zelfs onbeschermd in een groep terechtkomen, een groep samengesteld uit kinderen uit gezinnen waarvan je niet weet of die zich de voorbije weken even goed als wij aan de richtlijnen hebben gehouden.
Als ik momenteel om me heen kijk, valt het me op dat veel mensen het al niet meer te nauw nemen met de veiligheidsvoorschriften, of er een eigen interpretatie aan geven. Bovendien worden de scholen geopend op een moment dat zowel het bedrijfsleven als de winkels terug opgestart zijn; al de mensen uit die sectoren zijn dus aan een groter risico blootgesteld, en niemand weet hoeveel van het virus zij al mee naar hun gezin hebben genomen. Die kinderen gaan dan naar school, en dan blijken ze wellicht zelfs nog besmettelijker te zijn wanneer ze geen symptomen hebben.
Mijn moederinstinct zegt me dus duidelijk dat op dit moment de veiligste plek voor mijn kinderen hier thuis is. En over enkele weken gaat dat nog niet veranderd zijn. Dat mijn jongste dochter haar lagere schoolperiode bij papa op school niet op een mooie manier zal kunnen afsluiten, moeten we er dan maar bij nemen.
Naar school gaan met deze maatregelen en onder deze omstandigheden zal voor veel kinderen een tegenvaller blijken. Iets wat ik mijn kinderen wil besparen. Ik wil hen en ons gezin ook de bijkomende zorgen besparen die naar school gaan onder deze omstandigheden ongetwijfeld met zich zal meebrengen.
Liever wil ik samen met mijn gezin genieten van de extra tijd die we met elkaar doorbrengen. Wil ik mijn verantwoordelijkheid nemen om ervoor te zorgen dat mijn kinderen leren wat ze moeten leren. Wil ik mijn ouders (beiden 80-plussers) de kans geven binnen korte termijn hun kleinkinderen weer in hun armen te laten sluiten, iets wat veel meer risico met zich meebrengt wanneer één van hen terug naar school gaat. En ondertussen tikt de klokt voor mijn ouders verder …
We zijn de voorbije weken met z’n allen teruggekeerd naar de essentie, teruggeplooid op de hoeksteen van onze samenleving: ons gezin. Ik hoop dat de mensen die hiervoor willen gaan, de kans krijgen om dat te blijven doen zolang het virus niet volledig onder controle is en er nog risico is op nieuwe opstoten.
Niemand weet wat de heropening van de scholen teweeg gaat brengen. Ik al helemaal niet. Maar mijn moederinstinct schreeuwt dat onze kinderen op dit moment nergens beter zijn dan hier, onder moeders vleugels. Die schreeuw klinkt misschien niet in harmonie met die van de meeste andere ouders. Toch klinkt hij krachtig en toonvast. Als een melodie die mij richting geeft in een wereld vol dissonanten.
Met bezorgde groeten,
Ingrid Somers
Foto: Ctny, Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0
