'De waarheid over COVID-19 en de ecologische crisis': een toespraak voor Sophie Wilmes

"Deze online-actie is alvast een schot in de roos", zo zegt Jolien, één van de perswoordvoerders van Extinction Rebellion. De video werd druk gedeeld via sociale media. Het resultaat op de Facebook-statistieken toont dat meer dan 1.400 mensen het filmpje ondertussen deelden en maar liefst 52.000 de speech bekeken. Ook internationaal wordt de video druk bekeken en besproken.

Ondanks de massale reacties van burgers en de hoogdringendheid van de boodschap, blijft de reactie van politici voorlopig nog uit. Extinction Rebellion stuurde de tekst van de speech ook naar Premièr Wilmès, haar collega minister-presidenten van de Vlaamse, Waalse en Brusselse regeringen en de vier Belgische klimaatministers. Het is dus nog uitkijken naar hun reactie.

Verschillende andere prominente stemmen reageerden wel al rechtstreeks op de video speech. Tv-presentaor Nic Balthazar, kunstenares Anne Teresa De Keersmaeker, bioloog Dirk Draulans, schrijvers David Van Reybrouck, Jeroen Olyslaeghers en Nick Meynen becommentarieerden Wilmès' speech in een video-boodschap.

Zo wijst geograaf en auteur Nick Meynen op de nood aan globale milieu-rechtvaardigheid. "In haar speech wijst Wimès terecht op de frontlijnen die onze economie geopend heeft in het Global Zuiden. Mijn hoop is dat deze economische pauze ons ertoe aanzet om onze economie te herlokaliseren en haar welvaart beter te verdelen"

https://www.facebook.com/frontlijnen/videos/1397855317069370/

Een verrassende bijdrage van Boris Johnson (lees: tv-presentator Nic Balthazar), die zich vanuit zijn ziektebed in Londen rechtstreeks tot zijn Belgische collega Sophie Wilmès richt:

https://www.facebook.com/ExtinctionRebellionBE/videos/1015934948808136/

En David Van Reybrouck, schrijver en mede-organisator van het experiment in participatieve democratie G1000, argumenteert om de de ecologische crisis met pro burgerraden aan te pakken:

https://www.facebook.com/ExtinctionRebellionBE/videos/536892170349154/

Speciaal VN-Rapporteur, prof. Olivier De Schutter, richtte zich zelfs rechtstreeks tot de premier met de woorden: "De historici van de toekomst moeten kunnen zeggen dat we deze kans hebben gegrepen.”

“Met deze speech willen we de collectieve verbeelding prikkelen", zo verklaart Jolien het doel van deze online actie. "De video toont hoe het eruit zou zien als onze overheden tegemoet zouden komen aan de eerste van drie eisen van XR, namelijk om de waarheid te vertellen over de klimaat- en ecologische noodtoestand waarin we verkeren.”

https://www.facebook.com/ExtinctionRebellionBE/videos/227673161789508/

Lees hier de gehele speech:

In heel België hebben mensen hun leven omgegooid om de verspreiding van het coronavirus te vertragen. We boeken vooruitgang. Dank u voor al uw inspanningen. Tragisch genoeg zijn al veel mensen gestorven of ernstig ziek. Al onze gedachten gaan uit naar hen en hun families.

De pandemie heeft ons gedwongen om ongekende maatregelen te nemen. Helaas moet ik u meedelen dat deze niet zullen volstaan om de ware ernst van de situatie het hoofd te bieden. Ik spreek u vandaag opnieuw toe omdat we meer kennis hebben opgedaan. Wetenschappers delen ons mee dat de COVID-19 crisis slechts een van de vele gevolgen is van een breder probleem. Willen we deze en komende crisissen overwinnen, dan moeten we dit probleem onmiddellijk aanpakken.

Wat ik u vandaag zal vertellen, kan moeilijk zijn om te horen. Ik ben me daarvan bewust.

In de afgelopen decennia hebben we een dramatische toename gezien van ziekten zoals Ebola, Mexicaanse griep, SARS en nu COVID-19 (1, 2). Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat deze uitbraken rechtstreeks verband houden met de verstoring en exploitatie van de natuurlijke omgeving door de mens, bijvoorbeeld door ontbossing, industriële landbouw, gebruik van antibiotica, klimaatverandering en internationale verplaatsingen. (3) Wilde dieren hebben niet meer genoeg ruimte om te leven. Daardoor worden ziektes overgedragen tussen soorten die elkaar nooit eerder zijn tegengekomen. Intensieve veeteelt creëert grootschalige mogelijkheden voor de ontwikkeling en verspreiding van gevaarlijke ziekten. (3, 4)

COVID-19 is een alarmbel die we niet kunnen negeren. Dit soort epidemieën zijn mee veroorzaakt door een diepe ecologische crisis. Wetenschappers, inheemse volkeren en milieuactivisten vertellen het ons al langer: de ecosystemen waarvan we allemaal afhankelijk zijn om te overleven, dreigen ineen te storten. (5, 6, 7)

Eeuwenlang hebben onze samenlevingen de natuur behandeld als een voorraad hulpbronnen. Onze behoefte aan energie en materialen bleef groeien. (8, 9, 10) Een handvol Europese landen - ook België - heeft grote delen van de wereld gekoloniseerd, haar bevolking uitgebuit en de aarde geplunderd. Dit is niet enkel geschiedenis. Het onrecht bestaat nog steeds: de rijkste tien procent van de wereldbevolking verbruikt twintig keer zoveel energie als de armste tien procent (11, 12). België heeft één van de grootste ecologische voetafdrukken ter wereld. (13)

Regeringen spreken voortdurend over 1,5 of 2°C opwarming. Het verschil van een halve graad lijkt miniem maar brengt meer zeespiegelstijging, overstromingen, branden, droogte, woestijnvorming, hittesterfte, water- en hongersnood teweeg. Die halve graad staat voor honderden miljoenen doden (14, 15). Daarnaast sterven elke dag een ongekende hoeveelheid planten- en diersoorten uit. Tien tot honderd keer sneller dan in de afgelopen tien miljoen jaar (16). Deze crisis is geen verre dreiging. Op vele plekken ter wereld wordt de leefomgeving van mensen al vernield. (17)

Ons land bleef tot nu toe gespaard van de ernstigste gevolgen van de ecologische crisis. Toch zullen ook hier oogsten mislukken door een gebrek aan water en bestuivende insecten (18, 19). Mensen die aan de kust wonen zullen door de stijgende zeespiegel gedwongen worden hun huis te verlaten (20, 21). Nog veel meer van ons zullen sterven als gevolg van hittegolven en vervuilde lucht (22). Vandaag vechten mensen om toiletpapier. Als we niets doen, vechten ze straks om voedsel.

We vestigen teveel hoop op nieuwe technologieën (23, 24, 25). De wetenschap leert ons dat er geen enkele technologie bestaat die de effecten van de ecologische afbraak kan tegengaan of ongedaan maken. Het ziet er niet naar uit dat we zo een technologie in de nabije toekomst kunnen verwachten. (26)

Tot nu toe hebben we als beleidsmakers gefaald. We hebben ons niet tot de ernst van deze catastrofe verhouden. Vandaag doet de Corona-crisis ons eindelijk beseffen hoe diep de maatschappelijke verandering is die wij in gang moeten zetten: onze manieren van leven dienen te veranderen, en wel nu.

Ik zal gebruik blijven maken van de speciale bevoegdheden die het Parlement mij heeft toevertrouwd om de meest urgente problemen verbonden met de coronacrisis, aan te pakken. Maar we moeten verder gaan. Het zal moed en inspanningen vergen van ons allen: van bedrijven, bewindvoerders en burgers.

De maatregelen tegen de milieucrisis zullen iedereen raken op een permanente manier. Geen enkele regering zou zo een vergaande beslissingen alleen mogen nemen, zelfs niet in tijden van nood. De burgers, die door de maatregelen zullen worden getroffen, moeten er mee over kunnen beslissen. Dat is zowel de rechtvaardigste als meest efficiënte optie.

Ik richt daarom onmiddellijk nieuwe burgerraden op. Zij krijgen de taak om, met input van experten, de meest urgente prioriteiten vast te stellen en beleidsvoorstellen te doen. De leden zullen door het lot worden getrokken en zullen proportioneel alle inwoners van België vertegenwoordigen. Iedereen kan worden opgeroepen om deel te nemen aan een vergadering: zowel jongeren als ouderen, armen als rijken, burgers van alle ideologische strekkingen en etnisch-culturele achtergronden.

Bepalen hoe we uit de Corona-crisis komen zal een enorme impact op onze toekomst hebben. Verschillende economische sectoren hebben zeer uiteenlopende gevolgen voor het milieu en welzijn van de mensen. Welke daarvan dienen we te steunen met het geld van de belastingbetaler wanneer de lockdown achter de rug is? Hoe kunnen we degenen steunen die straks moeite zullen hebben om hun rekeningen te betalen? Hoe zorgen we ervoor dat ons gezondheidsstelsel sterk genoeg blijft om toekomstige crisissen te doorstaan? (27) Het beantwoorden van dergelijke vragen zal de eerste taak zijn van de burgerraden.

We hebben onze planeet ernstig beschadigd. Het is tijd om deze moeilijke waarheid onder ogen te zien en onze verantwoordelijkheid te nemen. Ik vraag u om samen te komen als een veerkrachtige gemeenschap en het tij te keren. We zullen deze historische last over vele schouders verdelen en samen werken aan een gezondere, evenwichtigere en mooiere toekomst.

Dank u wel.

Bronnen:

1. Jones KE, Patel NG, Levy MA, Storeygard A, Balk D, Gittleman JL& Daszak P. (2008), Global trends in emerging infectious diseases. Nature 451, 990–993. (doi:10.1038/nature06536)
2. Katherine F. Smith, Michael Goldberg, Samantha Rosenthal, Lynn Carlson, Jane Chen, Cici Chen and Sohini Ramachandran (2014), Global rise in human infectious disease outbreaks J. R. Soc. Interface.1120140950 (http://doi.org/10.1098/rsif.2014.0950)
3. IPBES (2018): The IPBES assessment report on land degradation and restoration. Montanarella, L., Scholes, R., and Brainich, A. (eds.) Secretariat of the Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services, Bonn, Germany. Pages 272-273 and 376-377.
4. Jones BA, Grace D, Kock R, et al. Zoonosis emergence linked to agricultural intensification and environmental change. Proc Natl Acad Sci U S A. 2013;110(21):8399–8404. doi:10.1073/pnas.1208059110
5. Section By the Numbers – Key Statistics and Facts from the Report of https://ipbes.net/news/Media-Release-Global-Assessment
6. http://www.iipfcc.org/who-are-we
7. Vogt, W. (1948), Road to Survival, William Sloane Associates, Inc. Publishers, New York
8. Domestic material extraction of the world in 1970-2017, by material group (metal ores, fossil fuels, Non-metallic minerals, biomass) from http://www.materialflows.net/global-trends-of-material-use/
9. Energy use (kg of oil equivalent per capita), 1960-2015 from https://data.worldbank.org/indicator/eg.use.pcap.kg.oe
10. Electric power consumption (kWh per capita), 1960-2014 from https://data.worldbank.org/indicator/EG.USE.ELEC.KH.PC
11. Oswald, Y., Owen, A. & Steinberger, J.K. Large inequality in international and intranational energy footprints between income groups and across consumption categories. Nature Energy 5, 231–239 (2020). https://doi.org/10.1038/s41560-020-0579-8
12. Roberts, D. (2020), Why Rich People Use So Much Energy, Vox, https://www.vox.com/energy-and-environment/2020/3/20/21184814/climate-change-energy-income-inequality
13. Global Footprint Network, Compare Data, from http://data.footprintnetwork.org/#/compareCountries?type=EFCpc&cn=all&yr=2016
14. https://interactive.carbonbrief.org/impacts-climate-change-one-point-five-degrees-two-degrees/
15. https://www.wwf.org.uk/updates/our-warming-world-how-much-difference-will-half-degree-really-make
16. Section By the Numbers – Key Statistics and Facts from the Report of https://ipbes.net/news/Media-Release-Global-Assessment
17. https://www.newscientist.com/article/2125198-on-front-line-of-climate-change-as-maldives-fights-rising-seas/
18. https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/figures/water-stress-in-europe-2000-and-2030
19. https://fcrn.org.uk/research-library/intensive-agriculture-driving-worldwide-decline-insects
20. https://www.theguardian.com/world/2018/aug/11/knokke-heist-belgium-rising-sea-levels-environment-tourism
21. https://www.climatechangepost.com/belgium/coastal-floods/
22. https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/health_glance_eur-2018-28-en.pdf
23. Smil, V. (2014), The Long Slow Rise of Solar and Wind. Scientific American, from http://vaclavsmil.com/wp-content/uploads/scientificamerican0114-521.pdf
24. https://solar.lowtechmagazine.com/2018/01/bedazzled-by-energy-efficiency.html
25. https://solar.lowtechmagazine.com/2009/11/renewable-energy-is-not-enough.html
26. Jason Hickel & Giorgos Kallis (2019): Is Green Growth Possible?, New Political Economy, DOI: 10.1080/13563467.2019.1598964
27. Heinberg, R. (2020), Pandemic Response Requires Post-Growth Economic Thinking. Common Dreams, from https://www.commondreams.org/views/2020/04/09/pandemic-response-requires-post-growth-economic-thinking

Via deze link kan je deel uitmaken van de verandering en ondersteun je lokale gemeenschappen: https://www.extinctionrebellion.be/nl/alleen-samen