Manolis Glezos overleed op 30 maart, toevallig op dezelfde dag dat een andere iconische figuur van het Griekse verzet, Nikos Beloyiannis – de man met de anjer – in 1952 werd geëxecuteerd.
Held van de Akropolis
Glezos staat bekend als verzetsheld en als links politicus, maar hij was ook schrijver en journalist. Hij werd geboren op 9 september 1922 op het eiland Naxos en trok met zijn familie naar Athene in 1935. Daar raakte hij, samen met zijn broer Nikos, betrokken in de antifascistische beweging tegen de Italiaanse bezetter en tegen het Griekse regime van dictator Ioannis Metaxas.
Toen de nazi’s Griekenland binnenvielen op 6 april 1941, ging Glezos in het verzet. Op 27 april arriveerden de eerste Duitse troepen in Athene. Vanaf die dag wapperde de Duitse swastika op de Atheens Akropolis.
Manolis Glezos (links) met zijn kompaan Apostolos Santas. Foto: mixanitouxronou.gr
Manolis Glezos, dan nauwelijks 18, besloot toen om samen met zijn vriend Apostolos (Lakis) Santas de vlag van de Duitse bezetter naar beneden te halen. Beiden hadden tunnels en grotten onder de Akropolis-rots bestudeerd.
In de nacht van 30 op 31 mei 1941 kropen Santas en Glezos door een tunnel, over de stellingen die door de archeologen werden gebruikt, kropen ze op de vlaggenmast en haalden ze de nazivlag naar beneden en scheurden ze die kapot. Het was een verzetsdaad die hen beiden onsterfelijk maakte. Charles De Gaulle noemde Glezos “de eerste Partizaan” naar aanleiding van deze daad.
Toen Glezos thuis kwam, vroeg zijn moeder waar hij geweest was. Hij toonde haar een stuk van de kapotgescheurde vlag, waarop ze hem omhelsde en hem een goede nachtrust wenste. De volgende dag kondigde de Duitse bezetter de doodsstraf af voor de daders.
Het duurde tot 24 maart 1942 voor Glezos gevonden en gearresteerd werd. De Duitse bezetter stopte hem in een isoleercel en martelde hem wekenlang. Toen hij zware tuberculose kreeg, werd hij vrijgelaten.
Op 21 april 1943 werd hij opnieuw gearresteerd en voor drie maanden in de gevangenis gegooid, ditmaal door de Italiaanse bezetter. Zes maanden na zijn vrijlating, werd hij nog maar eens gearresteerd, nu door de Griekse overheid die Glezos snapte toen hij het Atheens hotel Grand Bretagne wilde opblazen. Op een moment waren de Britten in Griekenland collaborateurs en royalisten aan het mobiliseren om een communistisch bewind te vermijden. De tweespalt die daardoor ontstond in de Griekse samenleving, zou later tot de Griekse burgeroorlog leiden.
Een consequent leven
Na de oorlog werd hij redacteur voor de krant van de Communistische Partij KKE, Rizospastis (de krant zou na zijn dood een piepklein berichtje aan hem wijden) tot het blad door de Griekse overheid werd verboden. Tijdens de burgeroorlog van 1944 tot 1949 werd Glezos gearresteerd en ter dood veroordeeld. Die straf werd in 1950 in levenslang omgezet, na internationaal protest.
Glezos met eerste minister Kyriakos Mitsotakis. Foto: cretalive.gr
Reeds voor het Griekse kolonelsregime (1967 – 1974) werd Glezos meermaals gearresteerd. In totaal sleet hij 12 jaar achter de tralies, leefde hij 4 jaar in ballingschap en werd hij 3 keer ter dood veroordeeld. Onder meer Albert Camus en Pablo Picasso namen de verdediging van Glezos op zich.
Een van de beschuldigingen tegen hem, was dat hij een spion zou geweest zijn. Tijdens de Koude Oorlog gebruikte de Sovjetunie zijn afbeelding voor een postzegel met het opschrift “Vrijheid voor het heroïsche Griekse volk”. Glezos kreeg eveneens in Moskou de Leninprijs in 1963.
Van het kolonelsregime tot Syriza
Na het herstel van de democratie, begon Glezos aan een politiek carrière die hem langs verschillende linkse politieke partijen bracht. In de jaren 1980 was hij parlementslid voor Pasok, de Griekse socialistische partij gesticht door Andreas Papandreou. Vanaf 2000 was hij lid van de partij Synaspismos, de voorloper van Syriza.
Manolis Glezos wordt op 14 februari 2012 tijdens betogingen tegen de sociale inleveringen bespoten met pepperspray. Foto: enikos.gr
Tijdens de protesten tegen de sociale besparingen, stond Glezos regelmatig vooraan. Op hoge leeftijd werd hij tijdens een van deze protesten door oproerpolitie bespoten met traangas. In 2014 werd Glezos verkozen tot Europees Parlementslid voor Syriza. Hij ging in het Europese Parlement vaak tekeer tegen de bezuinigingen die aan Griekenland werden opgelegd.
Duitse oorlogsschuld
In de voorbije decennia had Glezos een studie gemaakt over de werkelijke schade die de Duitse bezetter in Griekenland had aangericht. Duitsland heeft nauwelijks oorlogsschade aan Griekenland terugbetaald omdat Griekenland was verwikkeld in een burgeroorlog na de bezetting en nooit actief achter herstelbetalingen was aan gegaan (zoals meerdere andere landen, waaronder België).
Toen Syriza in januari 2015 de verkiezingen won en aan de macht kwam, werd de studie van Glezos gebruikt om Duitsland onder druk te zetten. Nadat Alexis Tsipras volledig toegaf aan de voorwaarden van de schuldeisers in juli 2015, nam Manolis Glezos verbitterd ontslag als Europees Parlementslid en keerde hij Syriza de rug toe.
Punt 1 van deze ‘aankondiging’ van de Duitse bezetter geeft de doodstraf aan de daders van de vlagverwijdering op de Akropolis. Foto: Public Domain
Hij was ook allesbehalve opgetogen met de overeenkomst die de Griekse regering sloot met de noorderbuur over het gebruik van de nieuwe naam Noord-Macedonië voor de ex-Joegoslavische deelstaat Macedonië.
Glezos werd door een groot deel van het politieke spectrum gewaardeerd en gerespecteerd (uiteraard niet door de extreem-rechtse Gouden Dageraad). Nadat voormalig premier en tegenstander Konstantinos Mistotakis (vader van de huidige premier) overleed, klopte Glezos onaangekondigd aan bij Kyriakos Mitsotakis, overhandigde hem een anjer en een brief waarin hij de oude Mitsotakis prees.
Wellicht een van de meeste iconische beelden van Manolis Glezos is die waarin hij op 17 november 2017 met opgeheven vuist eer betoont aan het monument van de opstand van de Polytechnio tegen het Griekse kolonelsregime.
Manolis Glezos werd 97.
