Het is onvoorstelbaar hoe een nietig virusje erin geslaagd is om de hele wereld stil te leggen, wars van alle indoctrinaties over economische groei en het maken van nooit-genoeg-winst, tot het prediken van zelfredzaamheid en het installeren van de maakbare samenleving (zonder inmenging van dat kostbare overheidsapparaat). Het neoliberale The Sky is the Limit is herschapen tot een betonnen muurtje in onze achtertuin.
Wil dit zeggen dat het nu allemaal kommer en kwel is? Het coronavirus drukt ons met de neus op de feiten dat de economie niet belangrijker is dan de mens. Zelf heb ik ooit geleerd dat de economie in dienst moet staan van de mens, maar onder invloed van het neoliberalisme is dat een waanbeeld geworden. Want vrijwel iedereen, ook en niet in het minst de politieke partijen, geloven blindelings in een zelfregulerende geglobaliseerde vrijemarkteconomie. Het is onze heilige koe waaraan alles dient opgeofferd te worden. Maar misschien zullen de mensen nu beseffen dat we met zijn allen helemaal niet goed bezig zijn. Misschien, want het geheugen is kort … Is het daarom dat dit virusje zich nu zo hardnekkig in de ban houdt? Wie niet horen wil, moet voelen!
Kijk hoe de stilte zijn intrede heeft gedaan in onze drukdoende en lawaaierige samenleving, zie hoe de mensen hunkeren naar een vleugje groen om de benen te strekken, ervaar hoe de gezinsbanden nauwer aangetrokken worden. We krijgen nu de tijd om ons af te vragen hoe we het evenwicht tussen mens en natuur kunnen herstellen. Is ecorealisme wel realistisch? Want onder druk van het vrijemarktdenken wordt dat snel econegationisme. Dat virusje is een zoveelste waarschuwing voor de zeven plagen van Egypte die de klimaatopwarming met zich meebrengt. Ver van ons bed waren er de onmetelijke branden in Australië en is er nu de sprinkhanenplaag in Azië en Afrika. Veel dichterbij zijn de stormen, de droogteperiodes en de hittegolven.
Nu is er dat vreselijke virus dat onze gezondheidszorg zwaar op de proef stelt en een zware dodentol eist, zoals steeds met de zwakkeren als eerste slachtoffer. En als het misloopt wordt er – net als na de bankencrisis – weer naar de overheid gekeken om redding te brengen. De factuur zal later volgen voor de gewone burgers die nog meer zullen verarmen, terwijl anderen er rijker van zullen worden. De kunst van het neoliberalisme is de profijten op zak te steken en de lasten af te wentelen op de samenleving. Zullen we zo verder doen als het coronavirus overwonnen is? Of zullen we nu de nodige lessen trekken die genegeerd werden na het uitbreken van het ebola- en andere SARS- en MERS-virussen?
Het antwoord op het onevenwicht tussen mens en natuur zullen we niet vinden in separatisme, nu duidelijk blijkt dat alleen solidariteit ons kan redden. Evenmin als in het neoliberale vrijemarktdenken dat rijken rijker maakt en armen nog armer. Het is tijd voor een andere samenleving waarin de mens belangrijker is dan de economie. Als de vraag blijft hangen wie de vele miljarden zal ophoesten, dan moet er werk gemaakt worden van een rechtvaardige fiscaliteit waarbij iedereen zijn deel doet, ja ook multinationals, grote bedrijven en mensen met grote vermogens die er nu aan ontsnappen. Luister niet meer naar leiders als Trump die veel dichterbij zijn dan u denkt, maar naar mensen die het goed voor hebben zoals Rutger Bregman. Gratis geld voor iedereen hoeft geen utopie te zijn wanneer centrale banken zonder gêne miljarden euro’s kunnen drukken. Hoog tijd om ons financiële systeem over een andere boeg te gooien.
Luc Soete is een gepensioneerde medewerker van Belfius, ex-vakbondsafgevaardigde LBC-NVK, nu vrijwilliger bij Fairfin, een socio-culturele organisatie die streeft naar een fair financieel systeem, ten dienste van de samenleving, met als doel duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid. Gelijke verdeling van de welvaart, zowel voor de huidige als toekomstige generaties.
